Fálkinn - 07.05.1938, Blaðsíða 14

14
F A L K 1 N N
ÚTLIT REYKJAVI'KURBÆJAR.
Framhald af bls. 3.
þeirra mála hjer á landi er
próf. Guðmundur Ilannesson
og vakti hann fyrstur manna
athygli á nauðsyn skipulagsins,
samdi skipulagslögin og liefir
síðan ásaml skipidagsnefnd
ríkisins unnið mikið starf í
þágu slíkra mála, einkum hvað
viðvíkur kauptúnum úti um
Iand.
— Þeir menn, sem mest hafa
sinl skipulagsmálunum, hafa
allir haft mjög umfangsmikl-
um öðrum störfum að gegna,
en þó mun það vera þeirra verk
fyrst og fremst, að grundvöllur
er fenginn fyrir ákveðnum bæj-
arkerfum, og að áhugi manna
fyrir þessum málum hefir
glæðst.
III.
í höfuðstaðnum hafa þó erf-
iðleikarnir verið mestir, og
furðanlega mikið handahóf í
öllu sem viðvíkur skipulagi og
byggingum.
Aðalástæðan er sú, að menn
vöknuðu of seint tii vitundar
um hinn öra vöxt bæjarins, og
hafa hendur þeirra verið frá
öndverðu bundnar við þann ó-
sómann, sem þegar hafði Ieyfð-
ur verið athugasemdalaust, og
þannig ein villan skapað aðra.
Vöxtur bæjarins hefir aug-
Ijóslega vilt forráðamönnum
byggingarmálanna sýn, og þess
mest verið gætt að sem stærst
yrði bygðin á sem minstu svæði,
og gatnakerfið haft tiltölulega
einfalt, svo ekki þyrfti lengi að
biða framkvæmda. En þeirri
höfuðreglu hefir livergi verið
fylgt, að sem flestir möguleikar
sjeu rannsakaðir áður en hafisl
er handa um framkvæmdir —
og sem fullkomnastrar sam-
vinnu sje Ieilað við flesta þá
aðila, sem með hyggingamál
fara. Algjört einræði í skipu-
lagsmálum má aldrei eiga sjer
stað og kemur það fyr eða síð-
ar niður á þeim,sem við slíkt
eiga að búa.
IV.
Það stendur mjög i vegi fyr-
ir hættum byggingaháttum í
Reykjavík, hve erfitt er að fá
húsum rutt burt vegna hins ó-
heyrilega háa fasteignarmats,
sem gerir bæjarf jelaginu aö
mestu ókleift að kaupa eignir
þær sem í vegi standa.
Þetta helst í hendur við þá
ömurlegu staðreynd, að ekkert
löggilt skipulagskort er til af
Reykjavík, og engin Iöggjöf til
um afstöðu bæjaryfirvaldanna
til einstakra lóðareigenda, svo
sem í sambandi við kaup á
lóðum vegna breytinga og þegar
um það er að ræða, að lóðar-
eigendur hagnast mjög á breyttu
skipulagi eða tapa á því.
Dómstólarnir hafa þegar gefið
fordæmi í sambandi við síðast-
nefnda atriðið, þar sem bærinn
hefir verið dæmdur til að kaupa
lóð, sem skv. fyrirhuguðu skipu-
lagi skyldi notuð undir götu,
en þetta skipulag var ekki kom-
ið í framkvæmd.
Þegar um er að ræða svipaða
aðstæðu og hjer hefir verið tal-
að um, er það brýn nauðsyn að
lil sjeu fastar reglur, sem hægt
sje að leita til, en ekki þurfi að
leita úrskurðar dómstólanna;
en þessi atriði verða væntan-
lega tekin til athugunar í mjög
náinni framtíð, og er ekki á-
stæða til að fara frekar út í það
hjer.
V.
Þótt skipulagi bæjarins sje
mjög óbótavant, eins og marg-
sinnis hefir verið bent á, þá
má þó hæta úr ýmsum augljós-
ustu göllunum með góðri sam-
vinnu borgaranna og byggingar-
yfirvaldanna.
Dr. Guðmundur Finnbogason
landsbókavörður hefir eitt sinn
hafið máls á þvi, að æskilegt
væri að borgararnir mynduðu
ráð manna, sem hefði eftirlit
með umgengni við hús og frá-
gangi einstakra gatna, og beitli
sjer fyrir lagfæringu þess sem
aflaga fer.
Á fyrstu lögreglustjóraárum
Hermanns Jónassonar, gerði
hann gangskör að því, að lög-
reglan hefði nákvæmt eftirlil
með girðingum fyrir húsagörð-
um, og hóf hann lofsamlega
herferð gegn ryðguðum báru-
járnsgirðingum og kassafjala-
girðingum.
Eftirlit með þessu fjell þó
síðar niður og hafa þotið upp
skjöldóttar bárujárnsgirðingar í
hinum þýðingarmeslu hverfum,
og fúabrún spýtnagerði eru á-
berandi við margar götur.
Einnig er mjög ábótavant frá-
gangi hinna efnismiklu steypu-
girðinga víðsvegar um bæinn, og
er það yfirleitt furðuleg hefð í
íbúðarhverfum, þar sem lítil
umferð er, að þar skuli tiðkast
að gjrða smágarða framan við
húsin með háum steypuveggj-
um í stað þess að hafa ljettari
girðingar og efnisminni, sem
opna garðana fyrir götu og sól
og gera göturnar hlýlegri.
Vitanlega er oft nauðsynlegt
að steypa lágan stall undir slík-
ar girðingar, til að forðast ryk.
Þjett innan við þessar grindur
má svo rækla trjerunna, sem
setja sinn fagra svip á umhverf-
ið, en slík runnarækt er mjög
torvelduð af háum steingörðum.
Auk þess her í þessu sam-
handi að lita á fjárhagshliðina.
þvi steypugarðarnir liafa á sjer
svip óþarfa eyðslu og bruðls.
Annars er full þörf á því, að
nú fyrir sumarmánuðina, áður
en ferðamannastraumurinn kem-
ur hingað til lands, að lagfærð-
ar yrðu girðingar þær, sem
mest er ábótavant og á áberandi
stöðum eða að minsta kosti að
mála þær. Sama er um mörg
timburhús.
En um garðana er það ann-
ars að segja, að það ætti að vera
heimtað uin leið og hús eru
samþykt af byggingarnefnd, þá
ætti hún að hafa eftirlit með
girðingum, og þær teiknaðar
inn á húsateikninguna. Slikt
mundi koma í veg fyrir ósam-
stæðar og ljótar girðingar, sem
nú her mjög á.
Um hirðingu gatna og um-
gengni við hús, ætla jeg ekki að
fjölyrða mikið að þessu sinni.
Jeg vil aðeins benda á tvent:
Það er algengt hjer i bænum
að uppsláttartimbur og annað
hrak úr liúsum, sem verið er að
hyggja, liggur í hrúgum jafnvel
svo árum skiftir þar sem það er
eftir slcilið, er hin nýju hús
komust upp.
Þessir liaugar draga að sjer
rottur og annan óþverra og eiga
að hverfa og aldrei að sjást. Yfir-
leitt væri fróðlegl að vita nánar
um starf hinnar svonefndu heil-
brigðisnefndar og fulltrúa lienn
ar, því þegar litið er á ýms
hverfi, sem er mjög ábótavant,
liggja, mjer vitanlega, ekki fyrir
neinar ákveðnar tillögur um
hætta heilbrigðishætti í þessum
hverfum eða kringum hús al-
ment, eða þar sem börn safnast
saman til leika.
Eins er um sandinn, sem hor-
inn er á göturnar í hálku.
Þegar þiðnar verður sandurinn
til mikilla óþrifa, berst inn í
liús og er lil óprýði á hinum
flísalögðu gangstjettum og mal-
bikuðu götum.
Þennan sand á að sópa burt
þegar er snjó tekur, og hann er
óþarfur. Þetta ætlu bæjaryfir-
völdin að taka til atliugunar.
VI.
Til er lagáhókstafur, sem seg-
ir að íbúðir í kjöllurum skuli
ekki leyfðar. Sjálfsagt eru fá
lög jafn þverbrotin og þessi.
Þegar teikningar húsa eru lagð-
ar fyrir lil samþykkis, er lög-
unum að orði kveðnu þannig
hlýtt, að i kjallaraliæðinni er
gert ráð fyrir nauðsynlegum
geymslum, miðstöð, þvottahúsi
ete., en bersýnilegt er að kjall-
arinn er ællaður til íbúðar, þar
cð innrjetting öll her þess ljós-
an vott.
Þegar svo byggingarfuiltrúi
afhendir húsið til íhúðar, skv.
teikningum þeim sem fyrir liggja,
er kjallaranum i flestum tilfell-
um þegar breytt i íhúðir eftir
þörfum.
Þetta leiðir til þess, að geymsl-
ur inni i húsunum eru víðasl
hvar engar eða litlar, og er nú
sótt um leyfi til að byggja skúra
tii úligeymslu. Skv. byggingar-
samþyktinni eru steinskúrar á
baklóðum leyfilegir, þar sem
pláss leyfir, og þetta óafsakan-
lega fyrirkomulag kjallaraibúð-
anna orsakar að upp rísa hin
fáránlegustu skúrahverfi, sem
yfirgnæfa annað í svip viðkom-
andi götu eða götuhluta, og
taka skúrarnir upp mikið af
garðstæðum þeim, sem fyrir
hendi eru.
Það er ekki síst aðkallandi
að þessu skúrafargani ljetti, og
verður að fela eftirlitið með þvi
að teikningum sje fylgt skv.
settum fvrirmælum, sjerstökum
AÐ OFAN: Gamalt timbur og annað rusl er aldrei til prýði. — Ónýtir
skipsbátar, trollhterar og gamlir kolavagnar með þjóðleikhúsið, Ingólfs
styttuna og safnahúsið í baksýn!
AÐ NEÐAN: Gamalt járn timbur og annað rusl liggur svo árum skiftir á
opinni lóð við eina af aðalgötum bæjarins! — Gamlar járngjarðir, fötur
og annað rusl í mannhæðarháunPstöflum við eina fjölförnustu götuna!