Fálkinn - 21.05.1938, Qupperneq 4

4
F Á L R I N N
VÍGBÚNAÐUR Á SJÚ
ekki víðari en 35,6 cm. Á-
kvörðunin um stærð fallbyssn-
anna liefir þó aftur seinna verið
afnumin, svo að hinar stærstu,
sem hafa verið smíðaðar sl. ár,
hafa 40,6 cm. vítt op. Um stærð
Grein þessi er að mestu sam-
in eftir þýskum heimildum,
en varpar þó no’ckru ljósi á
flotamál alment.
Siðan menn lærðu að smíða
skip hafa þeir jafnan notað jtau
til þess að útkljá deilur sínar,
vinna Iönd eða verja strand-
lengjur sínar. Aldrei hafa jm
herskip haft sterkari álirif á
sögu mannkynsins og afkomu
einstakra j)jóða en þau sem
voru notuð i heimsstyrjöldinni.
Þó að úrslitaorústurnar hafi
elcki verið liáðar á sjó, lieldur
á landi og í lofti, segir í sögu
heimsstyrjaldarinnar frá mörg-
um ægilegunr sjóorusturn, eyði-
leggingu jnisunda skipa, og falli
þúsunda sjóhetja. Sjóliernaður-
að leggja stríðsflotana niður
nreð öllu, var þó stefnt að tak-
mörkun vígbúnaðarins á sjó.
Stórfeldasta flotamálaráðstefn-
an var lraldin á árinu 1922 i
Washington og var þá ákveðin
hlutfallsstærð helslu striðsflota
heimsins, þ. e. Englands, Banda-
ríkjanna, Japans, Frakklands
og Ítalíu með jressum hlutfalls-
tölum í sömu röð eins og lönd-
in: 5 : 5 : 3 : 1% : 1%. Þó að
takmörkun þessi næði aðeins til
stærstu orustuskipa og fall-
byssustærðar þeirra, gaf hún
jró nokkra vissu i þeim efnum
og var með henni stigið spor i
rjetta átt. Því nriður var stefnu
þessari ekki lialdið til streilu.
Flotamálaráðstefnur síðari ára
Nýr þýskur tundurspillir, ,,Z. 1625 smál. að stærð.
inn hefir einnig haft það í för
með sjer að verslunarskip þjóða
þeirra, sem lóku jrátt í striðinu,
og hlutlausra jrjóða voru í stöð-
ugri hættu vegna kafbáta og
tundurdufla, enda mátti svo
heita að nokkrir hafshlutar
væru algerlega lokaðir, svo sem
Norðursjórinn, Miðjarðarhafið
og Svartahafið.
Að stríðinu loknu var j)að ósk
flestra j)jóða að koma í veg
fyrir takmarkalausan vígbúnað
á sjó, sem hlaut að stafa af
reynslu þeirri, sem var fengin
i heimsstyrjöldinni. Bandamenn
lögðu hönd á öll herskip Þjóð-
verja og bandamanna j)eirra,
sem þeir gátu náð í (eins og i
allan verslunarflota þeirra).
Ilerskipum þcirn sem Þjóðverj-
ar áttu að skila í hendur Eng-
Iendinga, söktu þeir sjálfir í
Scapa Flow. Með þessu móti var
herfloti þeirra úr sögunni, a.
m. k. fyrst um sinn.
Hinar þjóðirnar vildu einnig,
af ótta við næsla stríð, tak-
marka vígbúnaðinn á sjó og
hjeldu, i framhaldi af friðar-
samningafundunum, allmargar
flotámálaráðstefnur. Þó að það
væri þá ekki álitið beppilegt að
báru lítinn eða engan árangur,
ekki síst vegna þess að Japanir
og ítalar sögðu sig um tíma eða
fyrir fult og alt lausa við skuld-
bindingar þessar.
Síðan hefir vígbúnaðurinn á
sjó ekki verið neinum takmörk-
um bundinn, nema hvað nokkr-
ar þjóðir hjeldu sjer enn að
meira eða minna leyti við
Washington-samninginn. Sera
stendur búa sig allflestar þjóð-
ir af alefli undir nýjan sjó-
hernað, enda segir næstum dag-
rteitiskipið ..Emden" á heimsóknarfcrð i Shanghai. Skipjð er umkringt
af kínverskum bátum og seglskipum.
lega í erlendum frjettum fra
nýjum heimildum til handa
einni eða annari ríkisstjórn til
aukinna herskipabygginga.
Eina landið, sem til þessa
hefir lagt á sig af frjálsum vilja
lakmörkim vigbúnaðarins á sjó,
er þýska ríkið. Með samningi,
sem það gerði við enska ríkið
18. júní 1935 og endurnýjaði 17.
júlí 1937, var ákveðið að þýski
berflotinn mætti aldrei verða
stærri en 35% af enska stríðs-
flotanum, Þjóðverjar urðu að
viðúrkenna að hinir víðtæku
liagsmunir enska heimsveldis-
ins útheímtuðu miklu stærri
flota en þýska ríkið gæli hafl
not fyrir. Af enskum stjórn-
málamönnum hefir því oftar en
einu sinni verið viðurkent að
flotasamningur þessi væri einn
„hornsteinn fyrir friðsamlegri
samvinnu milli Englendinga og
Þjóðverja".
Með flotasamningum, sem
önnur ríki gerðu með sjer, t. d.
Bandaríkin, England og Fraklc-
land, var ákveðið að takmarka
a. m. k. um nokkurra ára skeið
stærð herskipa og fallbyssna
þeirra. Stærstu orustuskipin
áttu ekki að vera stærri en
35.000 smál. og fallbyssurnar
sjálfra skipanna er ennþá deilt,
en þó munu nokkur skip alt að
10,000 smál. stór, vera í smíðum.
Fyrir nokkrum árum litu
margir sérfræðingar svo á að
þýðing herskipa hefði minkað
mikið vegna hættu þeirrar sem
þeim gæti verið búin af hern-
aðarflugvjelum. Reynslan sem
var fengin í flotaæfingum, i
Spánarstríðinu og i styrjöld-
inni í Kína, hefir þó sýnt fram
á að herskipin eru ekki eins
varnarlaus gegn loftárásum eins
og menn höfðu haldið, ef ba'tl
er brynvörn þeirra á efsta þil-
fari og settar á þau sjerstabai
I of t va r n arby ssur.
Niðui’staðau verður þvi sú
að herskip mrmu ávalt vera
með þeim skæðustu vopnum,
sem þjóðir geta notað til Varn-
ar og árása. Þessvegna haida
öll stórveldin áfram að auka
vigbúnað sinn á sjó, og hin
smærri ríki eru á einn eða ann-
an hátt einnig dregin inn í þessa
hringiðu. Þessu mun verða liald
ið áfram á meðan nokkur stríðs-
hætta er og ekki sist nú á dög-
um, þar sem styrjaldir geisa í
tveim heimsálfum.
Hlulverk striðsflotanna mun
]>á enn að nýju vera það að
Þýska skólaskipið
„Schleswig-Hot-
stein, í höfninni í
Teneriffa á Kan-
ariueyjunum.