Fálkinn - 08.10.1938, Blaðsíða 3

F Á L K I N N
3
NIÐURSUÐUVERKSMIÐJA FISKSÖLUSAMLAGSINS
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Ritstjórar:
Skúli Skúlason.
Sigurjón Guðjónsson.
F'ramkv.stjóri: Svavar IJjaltested.
Aöalskrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavik. Sími 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-0.
Skrifstofa í Oslo:
A n t o n S c h j ö t s g a d e 14.
Blaðið kemur út hvern iaugard.
Áskriftarverð er kr. 1,50 á mán.,
kr. 4.50 á ársfj. og 18 kr. árg.
Erlendis 24 lcr.
Allar áskriftir greiðist fyrirfram.
Ánglýsiiiffaverð: 20 aura millim.
Ilerbcrtsprent.
Skraddaratiankar.
- „Við ver.ðum að reyna að drag-
ast ekki aftur úr. Við verðum að
reyna að verða samferða“, segja
íslendingar, þegar verið er að tala
um afstöðu þeirra tii annara þjóða.
Vitanlega er ])etta rjett. Við meg-
um ekki dragast aftur úr, ekki
standa í stað. En samferða geta
menn því aðeins orðið, að þeir eigi
sainleið. Og að mörgu leytr eigum
við samleið me'ð þeim þjóðum, sem
okkur eru skyldastar og líkastar. En
ekki að öllu leyti. Þvi að Island er
ekki eins og önnur lönd og islensk
þjóð ekki eins og aðrar þjóðir.
Á hinuni nýju framfaraárum þjóð-
arinnar, hinni nýju landnámsöld, ef
svo mœtti segja, hefir verið lögð full
mikil áhersla á, að verða samferða,
en ekki ávalt tekið eftir því sem
skyldi, hvort við eigum samleið.
íslenskir staðhættir eru sem sje svo
mjög frábrugðnir staðháttum ann-
ara larida, að það má heita ógjörn-
ingur að eiga samleið með þeim.
Hitt er annað mál, að við eigum
ekki aðeins að komast jafnlangt, á
ákveðnu tímabili og aðrar þjóðir,
heldur 'eigum við að komast lengra.
Því að við erum í mörgu á eftir
þeim og þurfum að „ríða fram á
þær“ — komast samsíða þeim, þó
gatan verði ekki sú sama. Þvi að ís-
lands vegir eru fárra annara þjóða
vegir.
Þessvegna er það stórliættulegt,
að þykjast ætla að verða samferða.
Þjóðin hefir gert of margt á liðnum
árum til þessa, liún hefir samið sig
um of að háttum annara þjóða. Hún
hefir eylt s.tórfje i það, að líta út í
klæðaburði eins og heimsþjóðirnar,
— kvenfólkið hefir keypt sjer silki-
sokka og tæringu fyrir fje, sem
sennilega mundi nægja til að greiða
allar rikisskuldir íslands. Karlmenn-
irnir hafa brúkað tóbak og drukkið
brennivín fyrir þá upphæð marg-
falda. Og keríingarnar drukkið kaffi
fyrir þúsund brúarverð. — Svo er
verið að skipuleggja ýmislegt, eftir
útlendri fyrirmynd, þar sem öllu
hagar öðruvísi til en hjer. Skipu-
lagning getur verið góð, en hún
verður að byggjast á reynslu þess
lands, sem fær hana, en ekki á prent-
uðum Iagafyrirmælum útlendum. Þá
getur hún orðið vond.
Það er svo um margt í þessu landi,
að það er ýmist ol' eða van. íslend-
ingar eru byrjendur í stjórn sinna
eigin máfa, þó að þeir hafi stjórn-
að „sjermálunum“ svonefndu í ná-
lægt 70 ár. Kyrstaðan er dauði. En
það getur líka verið varhugavert,
að reka of víðtæka tilraunastarf-
semi, án þess að sterkar líkur bendi
til að hún lukkist.
Blaðamönnuin var síðastliðinn laug-
ardag boðið í kynnisför í hina nýju
niðursuðuverksmiðju Fisksölusam-
lagsins, sem nú er að taka til starfa.
Stendur hún inst við Lindargötu i
nýreistu stórhýsi, sem tekist hefir
að koma upp á ótrúlega skömmum
tíma, og er nú lokið við að koma
öllum aðalvjelunum fyrir. í flestum
framleiðslugreinum er starfsemin
byrjuð fyrir nokkru.
Músið sjálft er 37 metra iangt óg
11 metra breitt og alt tvílyft. í vest-
urenda þess er uppgangur á efri
liæð, þar sem fyrsl verður fyrir
skrifstofan annarsvegar og borð-
stofa og búningsherbergi starfs-
fólksins, ásamt snyrtiklefum og bað-
klefum, hinsvegar. En til þess að
fylgjast með verksmiðjurekstrinum
í rjettri röð, er best að fara ekki
inn um þessar dyr heldur að verða
samferða hráefnunum, þ. e. sild,
upsa, ýsu, hrognum, kræklingi og
ýmsu fleiru inn um eystri dyrnar á
húsinu og fylgjast með þeirri um-
breytingu, sem á því verður, þangað
til það er komið ofan i loftheldar
dósir, í þeirri mynd sem neytand-
inn sjer það á diskinum sínurn.
Fyrir innan dyrnar er stór satur.
þar sem tekið er á móti fiskinum.
Þar eru kestir af söitu.ðum upsa,
glæný hrogn, fullir pokar af krækl-
ingi og ýmislegt fleira. En ýsan e •
þar ekki, hún sýnir sig ekki á mark-
aðinum núna, þó að það sje einmitt
hvað mestur viðbúnaðurinn, hvað
vjelar snertir, til þess að taka móti
henni, því að hún er notuð í fisk-
snúðana. Verður síðar vikið að því.
En þarna á borðunum fyrir innan
er unnið úr hrámetinu, bein tekin
úr síld, skel af krækling, og sitt
hvað annað undirbúið af þeirri
vöru, seni er krydduð eða súrsuð,
en ekki soðin ofan í dósirnar. í
næsta sal fyrir innan eru stórir
hlaðar af dósum með ýmislega
kryddaðri síld og gaffalbitum, svo
að hægt er að fá síld af sjö mis-
munandi tegundum í dósum. Sjer-
staklega má minnast á súra síld, því
að hún er frekar lítið notuð til
manneldis hjer þó öðrum þjóðum
þyki hún mesta kostgæti. Hrógnin,
sem „kaviar“ er gert úr, eru látin
liggja í kryddlegi um hríð, síðan er
belgurinn tekinn af þeim, svo að
ekki verður eftir annað en brognin
sjálf, vatnið pressað úr þeim og
þau sett i dósir. Kræklingurinn er
verkaður í sjerstökuin legi, svo að
liann fær einkar' viðfeldið brágð. í
þeirri mynd sem verksmiðjan fram-
leiðir liann verður hann án efa
eftirsótt vara, bæði utan lands og
innan.
Þá er að minnast á upsann. Þjóð-
verjar munu hafá orðið fyrstir til
liess að reykja upsa og leggja hann
niður í dósir í þunnum sneiðum og
nefria hann sjólax. Líkist hann all-
mjög reyktum laxi. Þarna í verk-
smiðjunni er hann meðfarinn á lik-
an hátt og tíðkast erlendis, að öðru
Icyti en þvi, að hann er sneyddur
niður áður en hann er reyktur og
þessvegna jafnreykist hann miklu
betur en ef hann er reyktur í heil-
um flökum. öfninn sem upsinn er
reyktur í þarna, er einn af þeim,
fáu i heiminum, (þeir eru enn ekki
nema (i—7 talsins), sem gerðir hafa
verið fyrir svona reykingu, og er
smíðaður af Kværner Bruk í Noregi,
eins og fjestar aðrar vjelar verk-
smiðjunnar.
Nú skal vikið að fisksnúðagerð-
irini. Ýsan fer eftir að hún hefir
yerið þvegin og flökuð inn í vjel,
sem slcilur roð og bein frá fiskinum
og mer hann í kássu. Þá tekur við
blöndunar og hræri-vjelin, sem geng-
ur frá deiginu. En næsta vjelin er
þó eftirtektarverðust. Hún tekur við
deiginu og mótar og sýður snúðana
o.g skilar þeim í dósirnar, sem koma
sjálfkrafa að henni úr gagnstæðri
Framh. á bls. ík.