Fálkinn - 19.05.1939, Blaðsíða 3

F Á L K 1 N N
3
Adam Rutherford á leið til íslands
Fjörutln ára afmæli
Skógræktarinnar á íslandi.
Um þa'ð leyti seiri lesendur Fálk-
ans hjer í bæ fá þetta bla,S i hend-
ur, má ætla að Adam Rutherford
sje lagður á stað til íslands. Hann
ei væntanlegur með Gullfossi 22. þ.
m. Kemur þar sá gestur, sem lík-
lega hefir fyrirfram vakið meiri for-
vitni hjá landsmönnum alment held-
ur en nokkur annar erlendur maður,
sem hingað hefir komið, að tveini
Danakonungum undanskildum.
Svo er fyrir að þakka að við
höfum fyr og síðar eignast góða
vini meðal erlendra þjóða. En ekki
getur ]iað verið efamál, að fyrir
sumra hluta sakir hefir þessi skoski
ágætismaður reynst einstakur á meðal
þeirra. Hann logar af áhuga fyrir
heill og velferð íslensku þjóðarinnar,
í andlegum og veraldlegum efnuin,
og hvað hann hefir 4 sig lagt og i
sölurnar lagt okkar vegna er jeg
sannfærður um að ekki vita aðrir
en hann sjálfur og sá sem alt veit. líf
til vill er það líka best, því að ef
einhver vissi það og ætlaði að skýra
frá því öllu, þá mundi þeim manni
illa trúað. En nokkur merki þess sá
jeg vikurnar sem jeg dvaldi í Lun-
únum í fyrra mánuði hvernig hann
vakir með arnskygnum sjónum yfir
öllu því, er hann hyggur að snerta
megi hagsmuni okkar, og hvernig
hann er óðara kominn þar á vett-
vang, sem hann hyggur að hlutur
okkar ætli að verða fyrir borð bor-
inn. Þá er hvorki horft í fje nje
fyrirhöfn. Slíka vini og fulltrúa er
gott að eiga.
Vart kemur svo nokkur maður til
Lundúnaborgar að ekki liggi leið
hans um Holborn, í hjarta borgar-
innar. Þegar vindustigar brautar-
stöðvarinnar bafa lyft farþega neð-
anjarðarléstarinnar uiri 200 fet upp
á jafnsljettu og hann horfir af aug-
um fram yfir þveran Kingway —
eina svipmestu götu heimsborgar-
innar blasir við honum hinu-
megin strætisins hið tigulega en
nokkuð þungbúna stórhýsi Kings-
way Hall. í þessari veglegu liöll
hefir Rutherford nú um tveggja ára
skeið eða lengur haft mánaðarlegar
samkomur (boð) fyrir íslendinga
og þá, sem íslandi vitja sýna vináttu.
Þangað eru þá velkomnir allir land-
ar og vinir þeirra. Er mönnum gert
þar margt til ánægju, og erindi eru
þar flutt til fræðslu um ísland. Þóit
ekki væri fyrir annað en þessa starf-
semi, stæði íslenska þjóðin í þakic
arskuld við Rutherford. En þó að
þetta kosti mikla fyrirhöfn, fyrir-
hyggju og fje, þá ,er það þó ekki
nema brot á því, sem hinn mæti
maður hefir fyrir okkur gert og
vafataust heldur áfram að gera, svo
framartega, sem við ekki reynumst
þeir ógæfumenn, að brjóta af okk-
ur hylli hans með einhverju móti.
Það er sumra manna skoðun, hjer
á landi og annar staðar, — ekki
gripin úr Jausu lofti — að fyrir
margra hluta sakir sjeu Skotar hinn
ágætasti þjóðflokkur, sem þessa jörð
byggir. Víst er um það, að þjóðin er
frábærlega merkileg fyrir andlega
og líkamlega atgjörvi ásamt miklum
mannkostum; og ramm-skoskari
maður en Adam Rutherford liygg jeg
að muni reynast torfundinn. Veg-
lyndi það og sjálfgleymi, sem svo
mjög einkennir þjóðina, þekkjum
við orðið vel hjá honum. En ekki er
minna vert um vitsmuni hans, ein-
beitni og þrautseigju. Hann mundi
ekki viðurkenna í sínu máli orðið,
sem Napoleon sagði að ekki væri
lil i frönsku. Með skáldinu mundi
hann vilja:
Welcome each rebuff
That turns eartli’s smoothness rough,
Each sting that bids nor sit nor
stand. but go,
og fyrstur manna viðurkenna, að „sri
er sætan eina, sem að fæst með dáð“.
Hann hefir það sjónarmið atorku-
mannsins, að hindranir og erfiðleik-
ar sjeu lil þess að sigrast á þeim,
en ekki til þess að loka veginum.
Það er öllum kunnugt, að Ruther-
ford heldur því fram strangt og ein-
dregið, að íslenska þjóðin sje af
guðlegri forsjón til þess ritvalin að
inna af hendi mikilsvert hlutverk í
þágu mannkynsins. Fyrir þessari
kenningu sinni hefir hann gert greiu
i bókum sínum, en af þeim er ís-
lendingum kunnust Arfleifð íslands,
því að hún ein hefir verið þýdd (og
þýdd frábærlega vel) á okkar tungu.
Þessi kenning hefir án efa vakið ]iá
hugsun lijá ýmsum, bæði hjer og
erlendis, að höfundurinn hljóti að
vera kreddumaður og sjervitringur.
Mjer finst ]iað nú nokkurt vorkuni:-
armál þó að okkur íslendingum, sem
þekkjum svo vel okkar miklu og
margföldu þjóðarbresti, þyki stað-
hæfingin með miklum ólíkinduin,
cnda skal jeg láta hana liggja milli
hluta. Hitt skal jeg játa alveg kinn-
roðalausl um sjálfan mig, að i hverl
sinn, sem Rutherford hefir rætt
þetta mál við mig, þá varð jeg að
svara líkt og Agrippa konungur, ef
jeg vildi vera einlægur: „Lítið vant-
ar á, að þú fáir mig til að vérða
kristinn". Hugmyndin um kreddur
og sjervisku er svo fjarri sanni sem
mest má verða, því að Adam Ruth-
erford er maður umburðarlyndur,
víðsýnn og frjálslyndur. En þess
bið jeg inenn að gæta, að til þess að
Jijóðin fái rækt köllun sína, krefst
Rutherford ]jess, að hún vakni og
þekki sinn vitjunartima. „Vakna þú,
ístand“, er lieróp hans til okkar. Nú
er því ekki um nema tvent að ræða
í þessu efni: annaðhvort er ]jetta
misskilningur og hjegómamál, elleg-
a.r þá að það er svo mikið alvöru-
mál að okkur hlýtur að stugga við
því þegar við hugleiðum það. Þvi
að ekki er um það að efast, að sje
það svo, að okkur sje þetta mikla
hlutverk ætlað, en við daufheyrumst
við köllun okkar, þá bíða þjóðarinnar
miktar liörmungar og þrengingar, ef
til vill um aldur og ævi. Hrytlir ekki
livern íslending við því, ef það á að
verða, að sjáandinn gráti yfir Jerri-
salem hjer úti á fslandi vegnn þess
að liún þekti ekki sinn vitjunartíma?
Væri það ekki ógurleg tilhugsun að
niðjar okkar ættu að sæta örtögum
Gyðingaþjóðarinnar? Lífið er ekk:
marktaus gamanleikur, hvorki ein-
staklingsins nje þjóðanna. Alt lýtur
órjúfandi lögum, og hver þjóð og
liver einstaklingur verðui' óumflýj-
anlega að taka við afteiðingum gerða
sinna. Það er okkur öllum gott að
hafa hugfast.
Framh. á bls. 1'i.
í tilefni af kO ára afmœli skórj-
ræktarinnar hjer á landi sneri
„Fálkinn“ sjer til fyrverandi
skógræktarstjóra Kofoed Han-
sen og bað hann um upplýs-
lýsingar iim skógræktina, eink
nm á fyrri árum hennai’. En
eins og gefur að skilja er
hann kunnugri skógræktarmál
um íslendinga en nokkur ann-
ar maður eftir að hafa verið
skógræktarstjóri í meira en
aldarfjóvðung.
Birtir blaðið hjer mynd af
honum ásamt grein er hann
hefir skrifað.
í þessum mánuði eru liðin einmitt
40 ár frá því að skógræktin hófst
hjer á landi, því vorið 1899 var
byrjað að planta í gróðrarstöð þeirri
á Þingvöllum, sem fyrst var stofn-
uð, en Einar sál. Helgason garðyrkju-
stjóri sjtóð fyrir því verki.
Hugmyndin, að vinna að skógrækl
hjer, stafar frá dönskum mönnum,
og stofnun skógræktarinnar er tengd
við nöfnin C. Ryder og C. V. Prytz,
hinn fyrri höfuðsmaður i sjóherlið-
inu, hinn síðari prófessor í skóg-
rækt, og síðast en ekki síst, frá ráð-
herra Hannesi Hafstein, og það er í
raun og veru alls ekki ósennilegt, að
skógræktarstarfið hefði orðið skamm
líft lijer á tandi, ef ekki jafn víðsýnn
maður og hann hefði staðið i
broddi fylkingar. Þó að óvíst væri
hvort slikt starf gæti komið að
gagni, ]já steig hann sporið lil fulln-
ustu, og kom því til leiðar, að skóg-
ræktin strax var gerð að sjálfstæðri
ríkisstofnun.
í byrjun liafði skógræktin enga al-
menningshylli, í fyrsta lagi af þvi,
að það var álitið ónýtt starf, en i
öðru lagi af því, að hún átti ról sina
að rekja tit erlendra álirifa, og að
forstjóri hennar var útlendingur.
Metnaður þjóðanna veldur því, að
þær vilja heldur sjá teyndardóma
heimalandsins upplýsta af sínum eig-
in börnuin en af útlendingum. Starf
skógræktarmannsins er háð vaxtar-
skilyrðum hlutaðeigandi lands, og
þar af leiðir, að menning hans er
ekki alþjóðleg eins og menning verk-
fræðinganna venjulega er. Er hann
á að vinna í landi, þar sem aldrei
liefir verið unnið að skógrækt áður,
eins og hjer átti sjer stað, þá getur
menningin og sú kunnátta, sem for-
Iög hans annars hafa færl honum að-
eins aukið möguleikana fyrir að
ganga úr skugga um þá leyndar-
dóma, sem staðhættir landsins fela í
sjer, en áður en svo langt er komið,
getur liann ekki tekið rjetta stefnu.
Aðstaða lians að því er snertir skiln-
ing á starfinu er í byrjun ekki betri
en svo, að hann verður að þreifa sig
áfram, eins og hálfblindur maður.
Fyrirrennari minn vann í blindni að
þvi er snertir stofnun skóglenda, og
sumir erlendir menn álitu starf hans
skrítið og gagnslaust. Daniel Bruun
höfuðsmaður sagði mjer einu siniii,
að hann hefði komist svo að orði við
tiann: „Iíf þjer hæltið ekki þessari
vitleysu, sem þjer eruð að gera, þá
lýkur með þvi, að þjer verðið rekinn
úr tandinu*. Jeg nefni þetta, af því
að það er gott dæini upp á það,
hvernig margir, og ekki eingöngu er-
lendir menn, litu þá á skógræktar-
starfið. Mörg voru þau liáðsyrði, sem
jeg hef orðið að þota, vegna gróðrar-
stöðvarinnar við Rauðavatn. Furunni
vestast í henni var plantað meðan
jeg var skógræktarstjóri.
1908 tók jeg við stöðunni og vann
eins og fyrirrennari minn og á sama
sviði sem hann, i blindni, en aðstaða
mín var dálitið betri en bans. Jeg
hafði fyrir mjer árangurinn af því,
sem liann liafði gert; hinn áberaiidi
vaxtarmunUr lijá trjám, sem voru
plöntuð i görðum og lijá þeim, sem
voru gróðursett í hrámold var leið-
arvisir líka, og ennfremur hafði jeg
kunnóttu, sem varð mjer að gagni,
frá því landi, þar sem jeg vann, áður
en jeg kom hingað, Rússlandi. Það
tókst fyrir mig að ganga úr skugga
um svo niikið af leyndardómum þessa
lands, að jeg gat fengið nokkuð fast
að byggja á. Jeg fann skýringu á því,
hversvegna það þarf að undirbúa
jarðveginn svo vandlega, ef á að vera
um árangur af plöntum að ræða
og aðferð til að stofna nýjan skóg
með h. u. b. sama kostnaði og al-
gengt er erlendis. Að því búnu áleil
jeg inig færan um að gefa út bók
um skógrækt, og gerði það 1925. Henni
var fylgt á leið, með nokkruin vin-
samlegum orðum frá Vigfúsi Cuð-
mundssyni fyrrum bónda í Engey,
en annars lief jeg ekki sjeð hennar
getið. Síðan hef jeg lesið greinar,
sem ótvírætt ljetu í ljós, að ekkert
Frumh. á bls. 1't.
Úr Hallormsstaðaskógi.