Fálkinn - 29.09.1939, Blaðsíða 9

F Á L K I N N
9
kom þjótandi fram úr runnunum.
— Hjálp! æpti hinn vantrúaSi
Tómas.
ÞaS hefði veriS úti um hann, ef
Snati hefSi ekki tekiS undir sig stökk
og ráSist á tígrisdýriS... . Því aS
þaS tók villidýriS nokkrar minútur
aS ganga milli bols og höfuSs á
hundinum, og þegar þær mínútur
voru liSnar sat hinn vantrúaSi Tóm-
as á efstu greininni á stærsta epla-
trjenu í garSinum.
TígrisdýriS gekk aS trjenu og
mændi upp. Hinn vantrúaSi Tómas
skalf svo mikiS aS trjeS' hristist, og
þaS var mesta mildi, aS hann skyldi
ekki detta niSur eins og fullþroskaS
epli.
ÞaS var hundur í tígrisdýrinu. ÞaS
hataSi mennina og þaS kanske ekki
aS ástæSulausu. Þrisvar — fjórum
sinnum fór þaS kringum trjeS og
liorfSi upp i sífellu. Einu sinni hopp-
aSi það upp, en náði ekki til hins
vantrúaða Tómasar. Svo hætti það
við að hugsa um hann og ráfaSi út
úr garSinum.
Hinn vantrúaSi Tómas sat uppi í
trjenu þangaS til fór aS birta af degi.
Þegar konan hans kom út sá hún
hann sitjandi þarna upp í trjenu eins
og þiður.
— Hvað ertu að gera þarna, mað-
ur. Ertu orðinn band-sjóðandi vit-
laus? öskraði hún.
— Þei, þei, — það er kanske hjerna
nálægt, hvíslaði hann.
— Hvaða, það?
— TígrisdýriS, auðvitað .... Frá
sirkusinum! ÞaS er búið að sálga
honum Snata og munaði minstu að
það næði i mig.
Nú fyrst kom konan auga á Snata,
sem lá steindauður undir trjenu. Hún
æpti svo að glumdi i öllu, kipti pils-
unum upp á hnje og hljóp inn í bæ.
Hinn vantrúaði Tómas brölti ofan úr
trjenu og elti hana.
Þegar tígrisdýrið kom út úr garð-
inum stóð þaS kyrt um stund og
lmusaði í allar áttir. Það fann sem
sje mannalykt þar. Alstaðar var þessi
viðbjóðslegi mannaþefur. Svo tók þaS
undir sig stökk og hljóp út götuna.
Kusma hafði verið hjá Prolior
gamla um kvöldið. Þeir höfðu helt í
sig nokkrum flöskum af vodka, og
þegar Kusma var á heimleiðinni datt
hann ofan i skurð og sofnaði þar.
Hann vaknaði aldrei framar, því að
tígrisdýrið fann hann þarna ....
T7INI lögregluþjónninn í bænum,
■L< Tit Ivanovitsj hinn gildi, hitti
lika tigrisdýrið. ViS þessa samfundi
sýndi Tit, að hann var hinn fullgild-
asti íþróttamaður.
Hann var að koma fyrir horn þeg-
ar hann sá tígrisdýrið lioppa upp úr
skurðinum, þar sem Kusma lá. Tit
Ivanovitsj stóð og horfði á villidýrið
eitt augnablik og það kom hlaupandi
á móti honum. En í sama vetfangi
var hann kominn upp í topp á næsta
luktarstólpa. Og nú heyrðist þrum-
andi bassarödd:
— Hjálp! H-j-á-l-p-!
Hálfur bærinn vaknaði við öskrið.
Popoff kaupmaður átti heima i hús-
inu á horninu, fast við ljóskerið. ÞaS
var frú Popoff, sem vakti manninn
sinn. — HeyrSu væni — það er ein-
hver að biðja um hjálp, sagði hún.
Popoff hlustaði. Jú, víst er einhver
að hrópa um hjálp, rjett fyrir utan
liúsið.
— Það er Tit Ivanovitsj! kallaði
hann. Hann hljóp út að glugganum
og opnaði hann. Hann bjó á efri hæð-
inni en verslunin var á þeirri neðri.
Fyrst kom hann auga á Tit Ivanovitsj
þar sem hann sat efst á stólpanum, og
varð svo mikið um þetta, að hann
signdi sig af undrun. En rjett á eft-
ir sá hann tígrisdýriS niðri á götunni,
sem glápti illyrmislega á valdsmann-
inn.
— Heldurðu að þú getir sitið þarna
lengi? kallaði Popoff.
Tit Ivanovitsj sneri sjer og leit til
hans.
— Skjóttu kvikindiS, í guðs bæn-
um! sagði hann biðjandi.
— MeS hverju ætti jeg að skjóta?
spurði kaupmaðurinn forviða. — Þú
veist að jeg á enga byssu. En þú
hefir skammbyssu. Skjóttu sjálfur!
— Jeg verð að halda mjer með báð-
um höndum, kveinaSi Tit Ivanovitsj.
Og auk þess er skammbyssan min
ekki hiaðin.
Og nú hljómuðu neyðaróp hans á
ný um allan bæinn.
Fólk stakk hausnum út um glugg-
ann, hjer og hvar. Þeir sem áttu
heima á neðri hæð flýttu sjer að
loka gluggunum aftur, en fólkið á
efri hæðunum lilustaSi og góndi.
JTENNARINN vaknaði síðastur allra
V manna, hann svaf altaf svo fast
og enginn var til aS vekja hann, þvi
að hann var piparsveinn. Hann átti
heima svo sem hundrað skref frá Ijós-
kerinu, sem Tit Ivanovitsj hafðist við
i. Fyrst hljóp hann út að glugganum
og horfði á Tit og tígrisdýrið. Síðan
inn í svefnherbergið sitt aftur og
þreif byssuna, sem lijckk á þilinu
yfir rúminu hans. Fór að leita í
skúffunum. EinhversstaSar átti hann
nokkur skothylki meS kúlum. Þvi að
kennarinn var veiðimaðUr af lífi og
sál og æðsta ósk hans var sú, að fá
einhverntíma tækifæri til að skjóta
bjarndýr. Þarna var tækifæri til að
skjóta bráðlifandi tigrisdýr. Hann
cpnaði gluggann og miðaði á tígris-
dýrið.
Tit Ivanovitsj sá, að byssu hafði
verið miðaS á ófreskjuna undir Ijós-
kerastólpanum.
— Skjóttu skrýmslið! hrópaði hann.
— En hittu mig ekki!
Það fauk i kennarann. Hann taldi
sig góða skyttu, en vissi, aS bæjar-
búar voru ekki á sömu skoðun.
— Nú skaltu sjálfur sjá, kallaði
hann byrstur og miðaði aftur. Tígr-
isdýrið leit við. í sama bili reið
skotið af. Tígrisdýrið hoppaði upp
og kom niður aftur — steindautt.
Nú skartar feldurinn af þvi í stof-
unni hjá kennaranum.
Ivanov Brambini forstjóri, bugaður
og lamaður maðurinn, heimtaði feld-
inn, af því að tígrisdýrið hafði verið
hans eign, en það var ekki tekið
í mál.
— ÞaS er nóg, að tígrisdýrið yðar
liefir drepið tvo menn og fyrirmynd-
ar hund. Líklega hefði það drepið
okkur alla, sagði borgarstjórinn, —
ef bjargvættur okkar, kennarinn,
hefði ekki skotið það. AuÖvitað á
hann að fá feldinn í skyttulcaup. —
Þjer getið fengið ketið.
Ljónið fanst hjá Önnu vitlausu og
var tekið frá henni, þó að hún vildi
nauðug sleppa þvi. LeoparSinn sást
aldrei framar. Hver veit nema hann
lifi einhversstaðar í rússnesku skóg-
unum enn í dag — —?
Hjartað hægra megin.
Þýski prófessorinn Janker hjelt ný-
lega fyrirlestur um baráttuna gegn
berklaveikinni og hve ómissandi
röntgentækin væru til þess að kom-
ast fyrir hvort menn væru með
berkla eða ekki. Skýrði hann frá
sjerstakri aðferð, sem hann hefir haft
við röntgenljósmyndanir í undanfarin
fjórtán ár og þykir hafa gefist vel.
Ennfremur gat hann um ýms ein-
kenni mannlegs líkama, sem komiS
hefðu í ljós við þessar ljósmyndanir.
Til dæmis hefir það komið á daginn,
að í Mecklemburg eru um hundraS
manns, sem hafa hjartaS hægra
megin.
THEODÓR ÁRNASON: 8
Merkir tónsnillingar lífs og liðnir.
GinseppelVerdi
(1813—1901).
Þáttur ítala í sögu tónlistarinnar
er mikill og á margan hátt merki-
legur. í kirkjumúsíkinni áttu þeir
hinum merkustu meisturum á að
skipa, eins og Palestrina. Og segja
má, að óperan eða söngleikirnir hafi
upphaflega orðið til og mótast á
Ítalíu. Og um langan aldur lagði
Ítalía öllum söngleikhúsum Norður-
álfu til söngvara og söngkonur.
ÞaS var þessvegna eðlilegt, að talað
væri um sjerstakan italskan stil,
einkum á þessu sviði. Og tónskáld-
unum hætti mjög viS þvi og urðu
jafnvel „forfallnir“ i þá átt, að byggja
á leikni söngvaranna og „brjódjer-
ingum“. Var þá einkrnn dekraö viS
„aríurnar“ og „hin ljúfu lög“ svo, að
úr hófi keyrði og rýrði heildargildi
leikjanna. ÞaS var „elskaS og for-
smáð, dansaö og drepiS í moSvolgum
þrihljóma-graut. En þaS, hvernig á-
heyrendur gátu orðið hrifnir af þess-
um „aríum“, sem oft voru harla lítil-
fjörlegar og sviplausar, skilur maður
þvi aðeins, aS haft sje í huga, hve
dásamlegar voru raddirnar og mikl-
ir snillingar söngvararnir, sem báru
þennan hjegóma uppi....“ (Edv.
Hanslick).
í þessum, — hinum svonefnda
„ítalska stíl“ náði Rossini (1792—
1868) hámarkinu. ÞaS er óhætt að
fullyrSa, að ekkert tónskáld hafi
nokkurntíma átt jafnmiklum vinsæld-
um að fagna í lifanda lífi, og hann.
„Norðurálfa bergmálaði þvert og
endilangt af fögnuði yfir söngleikjum
hans“. — Og merkur tónlistamaður
einn, samtíðarmaður Rossinis, skrif-
ar: „Jeg gleymdi í svip öllu, sem jeg
hafði áður vitaS, dáSst aS, leikið og
sungið, — mjer fanst jeg aldrei hafa
heyrt músík fyrri....“ En síðari
tíma snillinar eins og t. d. Wagner,
ljetu sjer fátt um finnast.
Ýmsir urðu til þess, að reyna að
stæla Rossini, og eru þeirra merk-
astir Donizetti (1798—1848) og
Bellini (1801—1835). En fátt eitt af
verkum þessara tónskálda hefir „lífi
haldiS“ fram á vora daga.
Giuseppe Verdi, sem hiklaust má
telja merkastan ítalskra tónskálda,
byrjar líka i þessum stil, og eru í
fyrstu söngleikjum hans mjög farnar
þær slóðir, sem Rossini hafði troð-
iS, og svo þeir Donizetti og Bellini.
En þess gætti þó brátt, að Verdi
hafði ýmsa yfirburði yfir þessa fyr-
irrennara sína, svo að hans söng-
leikir urðu litskrúðugri en þeirra
verk og áhrifameiri. Og segja má, að
hann hafi alla æfi verið að vaxa og
þroskast. Og í stað þess, að á hinum
síðustu verkum hans, eins og t. d.
„Otello“ (1887) og „Falstaff* (18921
sjáist ellimörk, — en Jaá var hann
kominn hátt á áttræðis aldur — bera
þau það með sjer, að þá hafi hann
einmitt búið yfir hvað mestum þrótti
og andlegu atgjörfi.
Sennilega hafa engir söngleikir
verið „þvældir“ jafnmikið og á öllum
óperuleiksviðum og sumir söngleikir
Verdis, eins og t. d. „Rigoletto" (frá
1851), „II Trovatore“ (1853) og „La
Traviata“ (1853). Allir eru þessir
söngleikir í ósviknum „Rossini-stil“.
en þeir hafa staSist allar raunir, og
standa enn i dag á viðfangsefnaskrá
flestra söngleikhúsa. MeS þessum
þrem söngleikjum vann Verdi heims-
frægð. Fjórða verkið, sem mjög er
dáð og oft er farið með, er „Aida“,
sem fyrst kom fram i Kairo á
Egyptalandi 1871 og síðar fór sigur-
för mn öll lönd. En þaS er með alt
öðru yfirbragði, en hin fyrri verk
tónskáldsins, enda samið, þegar tón-
skáldið var komið á annað og æðra
þroskastig.
G. Verdi fæddist í smábæ á ítaliu,
Roncole, hinn 9. október 1813. For-
eldrar hans voru fátæk og umkomu-
lítil og var faðir hans gestgjafi. 1
öðrum smábæ, Busseto, ekki all-langt
frá Roncole, var vínkaupmaður, Ant-
onio Barezzi að nafni, sem gestgjaf-
inn keypti af vínföngin, sem hann
verslaöi með. Fór vel á með þeim,
og fjekk sonur gjestgjafans aS ganga
í skóla í Busseto, þar sem hann lærði
aS lesa, skrifa og reikna, og var þá
til húsa hjá vínkaupmanninum, og
ílengdist þar síðan. — En fólkið i
Busseto virðist hafa lagt mikla stund
á tónlist, því að enginn maður er
svo nefndur þaðan, að ekki hafi hann
verið annaðhvort söngvari eða fiðlari
— eða jafnvel tónskáld. Barezzi þessi
var sjálfur flautuspilari, en kunni
annars eitthvað á flest bíásturshljóð-
færi, og heima hjá honum var sam-
komustaður „hins fílharmóniska fje-
lags“ bæjarins, og Barezzi forseti
þess virðulega fjelagsskapar.
Þetta var hið ákjósanlegasta um-
hverfi fyrir Verdi, því að hann hafði
kornungur byrjað að stauta sig fram
úr stafrófi tónlistarinnar, tilsagnarlit-
ið. Heima hjá honum hafði verið til
slaghörpugarmur, og við hann hafði
Verdi unað seint og snemma. Og
um það leyti, sem hann var hjá Bar-
ezzi, (en þangað kom hann 10 ára
gamall), var hann kjörinn kirkju-
organisti í fæðingarbæ sínum, og
þangað varð hann að skokka, fót-
gangandi, frá Busseto, eldsnemma á
hverjum sunnudags- og helgidags-
morgni, til þess að gegna því em-
bætti.
En í þessum fjelagsskap, í Busseto,
var tekiS eftir því, að hann myndi
vera óvenjulegum gáfum og hæfi-
leikum gæddur, til tónlistarnáms. —
Ágætur organisti var þar i bænum,
Ferdinando Provesi, sem fyrstur varð
til þess að leiðbeina Verdi og koma
lionum á rekspöl. MikiS lán varð það
fyrir drenginn, að kynnast slíkum
manni, því að Provesi var ágætlega
vel að sjer í öllu, sem að tónlist
laut og vel mentaður að öðru leyti.
Þegar Verdi hafði notið tilsagnar
hans um hríð, varð Barezzi, vínkaup-
maðurinn, til þess að hlaupa undir
bagga og styrkja hann til framhalds-
náms.
Fór Verdi þá til Milano og sótti
um upptöku á sönglistarskólann þar,
en var synjað um vist í þeirri virðu-
Framh. ú bls. 14.