Fálkinn - 29.09.1939, Qupperneq 14

14
F Á L K I N N
GAMELIN MARSKÁLKUR.
Frmh. af bls. 6.
með hann. Einn af þeim herforingj-
um, sem mest óx álit á í striðinu
var Gamelín, sem nú eins og kunn-
ugt er, hefir æðstu herstjórn franska
hersins bæði heima og í nýlendun-
um, en engum foringja í Frakk-
landi hefir verið falið jafn mikið
hervald síðan Napoleon mikli var
uppi. Gamalin er fæddur árið 1872,
árið eftir fransk-þýska stríðið, og er
því 67 ára gamall. Hann er af mikilli
hermannaætt og hafa forfeður hans
í 5 liði verið herforingjar. Faðir
lians særðist hættulega í orustunni
við Solferino, er Frakkar áttu þar
í stríði við Austurríkismenn.
Gamelín var fyrst í katólskum
skóla einum frægum. Var einn kenn-
arinn þar Henri Bandrillart og tókst
þar vinátta, sem stendur enn í dag.
En Bandrillart þessi er hinn sami
maður og hinn frægi kardináli með
þessu nafni. Síðan fór Gamelín á her-
skólann í St. Clair og lauk þar liðs-
foringjaprófi árið 1893. Útskrifuðust
449 liðsforingjar það ár og hafði
Gamelin hæsta einkunn. Næstu 3 ár-
in var hann í herþjónustu í Aliger,
því hann vildi kynnast hernaðarað-
stæðum í lítt numdu landi. En næstu
3 órin þar á eftir starfaði hann við
landmælingadeild franska hersins,
því hann hafði þá sjerskoðun að
landabrjefagerð væri mjög mikilvæg
kunnátta fyrir liðsforingja. 1899
komst hann ó herforingjaráðsskólann,
en á hann er ekki tekinn nema lítill
hluti liðsforingja. Fer það ekki eftir
hvaða tign þeir hafi náð hvort þeir
fá inngöngu i skólann heldur eftir
áliti því, er þeir öðlast hjá æðstu
mönnum hersins. Sitja þar þvi oft
höfuðsmenn og ofurstar við sama
borð. Einn af kennurum hans þar
var Foch, er síðar varð marskálkur.
Eftir þriggja ára nám í þessum hern-
aðarháskóla lauk Gamelín þar námi
með sjerlega góðri einkunn. Eftir
það stjórnaði hann ýmsum her-
deildum þar til 1916 að hann gerðist
einn af aðstoðarmönnum Joffre, og
þegar Joffre varð aðalmaður franska
hersins árið 1912 varð Gamelín fyrsti
aðstoðarmaður hans. A þessum ár-
um kom til umræðu í franska her-
foringjaráðinu hvort hugsanlegt væri
að Þjóðverjar brytu hlutleysi Belgíu,
cn fáum datt í hug að það gæti kom-
iS fyrir. Gerði Gamelín þá ritgerð,
um livernig snúast ætti við þeirri árás.
Joffre hafði hinar mestu mætur á
Gamelín og sagði að hann væri eitt
af rauðu blóðkornunum í liði sínu,
enda skaraði Gameiín fram úr bæði í
því að meta rjett liernaðaraðstöð-
ur og sá iðulega fyrstur manna hvað
gera skyldi.
Klukkan tæplega 5 að morgni dags
þann 21. mars 1918 hófu Þjóðverjar
hina geysilegustu stórskotahríð við
ána Somme, þar sem komu saman
herir Frakka og Englendinga. —
Hleyptu ÞjóðVerjar gasi á stórskota-
lið Breta og hættu þá drunurnar í
ensku fallbyssunum. Kl. 9 um morg-
uninn hófst hin nafnkunna mars-
árás Þjóðverja. Herfylki eftir her-
fylki gekk fram með fullkomnum
útbúnaði að vopnum og vistum, alt
lið er Þjóðverjar höfðu getað losað
á austurvigstöðvunum, þar til komn-
ir voru 1 milj. manna, en halarófa
þess liðs hafði um nóttina áður en
árásin hyrjaði staðið eins langt aftur
úr víglínu Þjóðverja, eins og úr
Reykjavík austur i Laugardal. Fjellu
þarna 150 þús. Bretar, inistist sam-
handið milli frönsku og bresku herj-
anna og víglína bandamanna bilaði
á svæði eins stóru og úr Reykja-
vík auslur að Geysi. Ljetu banda-
menn þarna undan síga í 5 daga, en
þá hóf Gamelín gagnárás þó, er
hafði þau áhrif að sókn Þjóðverja
var lokið snemma í apríl. Gamelín
var einn af þeim örfáu herforingj-
um, sem aldrei varð nein skyssa á
alt stríðið. En sumir segja að hann
eigi mikið af hernaðarláni sínu jrví
að þakka, hve framúrskarandi landa-
brjefamaður hann sje, og að enginn
kunni eins og hann að nota mis-
liæðir landslagsins til þess að láta
j)ær hylja fallbyssur, eða að koma
mönnum sínum þannig fyrir að lítið
manntjón verði. Þykir liann einstak-
ur að því leyti meðal herforingja,
hvað ant honum er um að spara
mannslífin og er l)að eitt af mörgum
ástæðum til þess í hve miklu uppá-
haldi hann er hjá frönskum her-
mönnum. Eftir stríðið gegndi hann
ýmsum vandasömum stöðum. Árið
1925 var liann sendur til Sýrlands til
þess að kveða niður uppreisn Drús-
anna. Fjellu i þeirri viðureign nærri
1500 af almennum borgurum í Dam-
askus fyrir stórskotaliðs- og loftárás-
um, er hann ljet gera. Þóttust menn
á því sjá að svo spar sem Gamehn
var á líf franskra hermanna mundi
hann óspar á líf, þegar um óvini
Frakklands væri að ræða. Árið 1935
tók hann við stöðu þeirri, er hann nú
hefir. Hefir hann haldið því fram
að bjartsýni með tilliti til þess að
friður hjeldist „væri óhóf“, sem
Frakkar hefðu ekki efni á að veita
sjer, og hefir hann útbúið her Frakka
í samræmi við það á þessum árum,
sem liðin eru. Hefir hann lcomið þvi
til Ieiðar að vjelanotkun í franska
hernum hefir verið aulcin upp í það,
sem hann álitur liagkvæmast, en
])að er aðeins lítið eitt rninni vjela-
noktun en Þjóðverjar hafa. En það
er skoðun hans að vjelanotkun í
lier geti líka orðið of mikil. Það er
að lians undirlagi að Frakkar hafa
lengt herskyldutímann úr 3 misser-
um upp í 4. Varð um þetta liin mesta
deila meðal stjórnmálamanna í Frakk-
landi.
III.
Gamelín herforingi er maður, sem
lítið fer fyrir, en slíkir herforingjar
líka Frökkum best. Þeir hafa rekið
sig á, að herforingjar, sem mikið
láta bera á sjer hafa oft í hyggju
að brjótast til valda. Og hinn síðasti
sem þeir óttuðust var Boulanger
hershöfðingi, er lýðveldissinnar ótt-
uðust árið 1889 að ætlaði að brjót-
ast til valda. Var Boulanger jressi
hið mesta glæsimenni og átti fjölda
áhangenda í Parísarborg og fagnaði
lýðurinn honum venjulega, þegar
hann reið um götur borgarinnar. En
dapurlega lauk lífi lians. Hann skaut
sig á leiði ástmeyjar sinnar.
Það er sagt að Gamelín hafi jafnan
verið kominn á skrifstofu sína kl. 9
að morgni og að hann hafi ekki farið
þaðan fyr en kl. 7 að kvöldi. Hann
er hægur og rólegur í framkomu og
þykist ekki of góður að tala við
hvern sem er. Hann kvað liafa svo
frábært minni, að hann þekki hvern
veg nálægt landamærum Frakklands
og sagður þekkja hvern liðsforingja,
sem er ofursti eða þaðan af meira.
Hann er gefinn fyrir söngleika- og
hljóðfæraslátt, en þau kvöld, sem
hann er heima situr hann við lestur.
Hann á geisistórt bókasafn og er
gefinn fyrir margvislegan annan
fróðleik en l)ann, sem kemur við
hernaðinum. Hann er ágætur reið-
maður og ágætur skíðamaður, en
fær sjaldan tækifæri til að iðka þá
íþrótt nú. — Fyrir nokkrum árum
spurði einn vinur hans liann að, hvað
liann mundi lielst gera sjer til
skemtunar, ef liann væri viss um
að friður lrjeldist, og sagðist Gamelin
þá mundi verja mestum tima síniun
tii þess að mála landlagsmyndir, en
þá list stundaði hann töluvert, er
hann vann að landmælingunum. —
Gamelín giftist á 55. afmælisdegi sín-
um og er konan hans töluvert stærri
en liann. Hún er mjög gefin fyrir að
vera með honum við hersýningar.
Ekki hefir þeim orðið barna auðið.
Gamelín gengur venjulega dökk-
klæddur og ekki i einkennisbúningi.
14. júlí síðastliðinn (Bastilludaginn)
var sjerstaklega mikið um að vera í
Frakklandi vegna 150 ára afmælis
lýðveldisins og sennilega einnig fyrir
það, að Frakkar vildu láta Þjóð-
verja heyra um hersýningu sína.
En á lrenni sáust blá- og skarlats-
klæddir lýðvcldisverðir með hvítum
fjöðrum í höttunum „bláu djöflarnir“,
fjallahermennirnir með skíði um öxl,
skeggjaðir hermenn útlendu her-
deildarinnar og hinir skrautklæddu
Spahíar með riffil um öxl og spjót í
hönd á arabiskum gæðingum eða úlf-
öldum. Þar voru líka turbanklæddar
móleitar Madagaskarskyttur og hvít-
klætt nýlendulið með sölhjálma. En
meðal gesta og yfirfaringja, sem ó
horfðu, var gráhærður maður, lágur
vexti með lítið grátt yfirskegg í
blágráum einkennisbúningi, sem lítið
bar á. Það var sjálfur yfirforingi
alls hins vopnaða liðs Frakkaveldis,
Gamelin. Hann sást varla, en lierinn
vissi af honum og treysti honum.
og svo gerir öll hin franska þjóð.
Ólafur Friðriksson.
GIUSEPPE VERDI.
Framh. af bls. 8.
legu stofnun, „sökmn vantandi liæfi-
leika til sliks náms“. Hann var þó
um kyrt í Milano í tæp tvö ár og
hafði mikil og góð not af þeirri dvöl.
En tilsagnar naut hann þar aðallega
hjá Lavigna, sem þá var „akkomp-
agnatör“ í Scala-leikhúsinu. Hvarf
lrann siðan lieim aftur til Busseto og
dvaldi þar fimm órin næstu.
Árið 1838 flutti hann til Milano
og ári síðar var fyrsti söngleikur
lians „Oberto, conte di San fíone-
facio“, sýndur þar og sæmilega vel
tekið. Næsta verkið var „Kongnr
dagtangt“, en því var enginn gaum-
ur gefinn. En frægð Verdis hefst
með óperunni „Nabucco", og síðan
rak hver stórsigurinn annan. Mesta
stund lagði hann á samning söng-
leikja, en til eru einnig eftir hann
tónsmíðar í öðru formi, svo sem
liin fagra sálumessa, er hann orti í
minningu skáldsins Alessandro Man-
zoni (1874), strengjakvartett, man-
söngvar og ýrnsar orkestertónsmíðar.
Verdi var tvígiftur. Var fyrri kona
lians dóttir Barezzi, vínkaupmanns-
ins í Busseto. Hana misti liann og
tvö börn þeirra 1839, í Milano. En
1859 giftist hann frægri söngkonu,
Ginseppina Strepponi (1817—1897),
en hún liafði m. a. sungið aðalhlut-
verkið í „Nabucco“ og borið uppi
leikinn.
Verdi Ijest í Milano 27. janúar
1901. —
NEGRINN, SEM SVAF Á
NORÐURPÓLNUM.
Framh. af. bls. ó.
20 árum eldri; hann er teinrjettur og
hefir gleraugu, eins og margir svartir
menn.
Hefir yður aldrei langað til að fara
þessa sömu leið aftur?
Nei, þótt mjer væri gefin öll New
York, mundi jeg ekki hreyfa mig.
Jeg verð þar sem jeg er, og það var
festa í þessum orðum hans.
Hann á ekkert nema minningarnar
frá hinni merkilegu ferð sinni til
Norðurpólsins og nú lifir hann á
litlum eftirlaunum, sem uppgjafa toll-
vörður. Honum finst misskifl í þessu
lífi. — Foringinn fyrir leiðangrinum
fjekk allan heiðurinn, á aðra var
ekki minst, þótt þeir innu stórkost-
legt afrek
Peary var sjálfur gerður að að-
mírál að ferðinni lokinni, og eski-
mói einn fjekk í viðurkenningar-
skyni fyrir vel unnið starf, aktýgi
á hundinn sinn. Meira var þaff ekki,
svona er lífið.
HERTOGINN AF WINDSOR
OG FRÚ HANS
fluttust eins og kunnugt er til Eng-
lands skömmu eftir að stríðið skall
á. Vakti það athygli um alla Vestur-
Evrópu og Norður-Ameríku, er enslui
blöðin sögðu frá þvi, að hann liefði
vtrið í áheyrn lijá Chamberlain og
skömmu síðar lijá bróður sínum,
konunginum. Mynd þessi er tekin i
Asgdow Forest í Sussex, þar sem
lrjónin dvöldust fyrstu dagana, og
frúin ætlar að. dveljast framvegis.
Ilertoginn er þegar farinn til Frakk-
lands, sem starfsmaður herforingja-
róðs enska sendiherrans á vestur-
vígstöðvunum.
\
Hún var gift öðrum.
í Rotherbaum-hverfinu i Ham-
horg gerðist nýlega alburður, sem
ó rót sína að rekja til skotgrafa heims
slyrjaldarinnar. Það var sumarið 1914
að Hermann Weickland forstjóri, 25
ára gamall, var kvaddur undir vopn
og sendur í skotgrafirnar. Fyrstu sjö
mánuðina skrifaði hann konunni
sinni að staðaklri, en alt í einu hættu
brjefin að koma. Leið svo hálft ár
að konan fjeltk ekkert brjef og bað
hún þó um að gera eftirgrenslamr
að manninum. Rannsóknin fór þá á þá
leið, að það var gefið vottorð um
að maðurinn væri dauður.
Unga ekkjan tók sjer mahnsmissir-
inn ákaflega nærri. En þegar fjögur
ár voru liðin giftist hún aftur og
liefir nú lifað í hamingjusömu lijóna-
bandi með síðari manni sínum í nær-
felt tuttugu ár, þangað til nýlega, að
barið var að dyrum hjá frúnni". Við
dyrnar stóð roskinn maður og sagði
hrærð’ur: „Jeg er Hermann, maðui-
ir.n þinn. Þekkirðu mig?“ Ilún gerði
það og nú áttu þau þrjú ekki sjö dag-
ana sæla. Ilver var eiginlega maður-
inn hennar. Var það Hermann, sem
hún hafði lifað með í æsku eða var
það hinn maðurinn, sem hún hafði
verið gift í tuttugu ár?
Það vað Ilermann Weickland sem
varð hlutskarpastur. Síðara hjóna-
hand frúarinnar hefir verið dæmt ó-
gilt og nú er Hermann kominn í liús-
bóndasætið. Hann liafði lent í fanga-
búðum Rússa og flækst þaðan land
úr landi þangað til hann loks komst
til Þýskalands. Þegar þangað kom
liófst ný barátta fyrir því að finna
konuna, sem nú fanst livergi undir
hans nafni. En það tókst. Og Her-
manni þykir gott að vera kominn
heim.
IN) (S/ IN> /V