Fálkinn - 02.10.1942, Blaðsíða 11

F Á L K I N N
11
Leiðtogar indverskra sjáUstæðismanna
Eftir V. S. Swaminathan.
II. Hr. RAJAGOPALARIAR.
17 F. indverskur maður væri l)e'ð-
inn að neína þrjá lielslu menn
Kongresshreyfingarinnar, mundi
hann óhikað nefna Mahatma Gandhi,
Pandit Jawaharlal Nehru og Charka-
varti Rajagopaliriar ( sem að jai'n-
aði er kallaður ,,C.R.“). Hina tvo
fyrstnefndu kannast allir Bretar við.
En suður-indverski Kongressleiðtog-
inn er óþektur maður i 'Bretiandi.
C.R. hefir mikið starl' í þjóðar-
þágu að baki sjer, eins og hinir
tveir. Ásamt þeim nýtur hann þess
heiðurs — j)ví að svo er það álitið
þar — að hafa verið fangelsaður
hvað eftir annað, fyrir aðgerðir í
„óhlýðniSmálum“. Og þessi bramíni
frá Madras er af yfirvöldunUm tal-
inn „fyrirmyndar“-fangi, eins og
þeir. Ennfremur ber hann engan
kala til Englendinga persónulega,
þó að hann sje andvígur stjórnar-
háttum þeirra í Indlandi. Og enn
er það sameiginlegt með honum og
hinuni tveimur, að liánn er lögfræð-
ingur, sem gerst hefir stjórnmálamað-
ur. En svo er ])að upptalið, sem
líkt er með þessum þremur, það, sem
greinir Rajagopalariar frá hinum
tveimurx vinum lians er það, að
hann er ineira en óeigingjarn ætt-
jarðarvinur og stjórnmálamaður.
Hann hefir sýnt hæfileika sína sem
stjórnmálamaður raunverunnar, er
hann gegndi forsætisráðherraem-
bætti í fremsta flokki Indlands, og
vann hann ágæt framfarastörf í þvi
embætti. Þess má og geta að í tvo
áratugi héfir þessi maður, sem er
ættaður frá presum, starfað látlaust
og ósleitulega að bættum kjörum
bænda og ýmsum fjelagsmálum. Ný-
lega gerðist hann svo djarfur að
stimpla núverandi stefnu Kongress-
flokksins „fánýta", sagði sig úr
framkvæmdanefnd flokksins, og bar
fram nýja stefnuskrá í fjórum lið-
um — þess efnis að stofnaður yrði
einskonar samsteypuflokkur; er
vinna skyldi að því að ná sam-
komulagi við múhameðssinna; stofn-
un þjóðlegrar aðalstjórnar i Ind-
landi, og koma upp skipulögðu
landvarnarliði um alt land, til þess
að verjast innrásum, livaðan sem
]iær kæmu.
Hugsið ykkur renglulegan, fremur
háan, méinlætalegan mann með hátt
enni, gleraugu yfir hvössum aug-
um, með hár, sem er farið að þynn-
ast í hvirflinum, klæddan í heima-
ofinn Khadi, með þjóðlegu sniði.
Eins og margir aðrir ágætir Ind-
verjar hefir C.R. fengið alla ment-
un sína í Indlandi; sumpart i hinu
framfaramikla ríki Mysore, en síð-
ar í Madras. Ungur að aldri varð
liann málaflutningsmaður við hæsta-
rjettinn í Madras, og fjekk afar
mikið að gera í Samem, sem var
fæðingarhjerað haus.
Harmleikurinn i Amritzar og
Rowlatt-lögin rjeðu stefnubreytingu
i líli liins rílcá sveita-lögfræðings.
C.R. fann sig lcnúðan til þess, árið
1919, að ganga í lið með Gandhi,
er þá hafði hafið satyagraha og ó-
hlýðnisbaráttu sína. Vinátta þessara
manna, sem voru sinn af hvoru
landshorni og sinn af hvorri stjett,
liafði hinar farsællegustu afleiðing-
ar. Devadas, yngsti sonur Gandhis
kvæntist dóttur Rajagopalachiarars.
C.R. átli fjögur hugðarmál í ver-
öldinni, auk þess sem liann gaf út
biað Gandhis ,,Unga Indland", þeg-
ar Gandhi sat í fangelsi. Hann vildi
nema bölvun þá, sem hvílir á hin-
um „óhreinu“; uppræta ofdrykkju-
böl og eiturnautna, sem svo mikið
kvað að meðal alþýðunnar; taka
upp spuna, sem ígripavinnu handa
fólki, sem stundaði atvinnu, er háð
var árstíðum, svo og handa algerum
atvinnuleysingjum, og gera Hindúa-
mál að opinberu máli þjóðarinnar.
Fyrirmyndarþorpið og hressingar-
dvalarstaðurinn í Tiruchengode er
minnismerki þess, hvað hann hefir
gert til þess að bæta kjör bændanna.
Einnig hefir honum unnist timi til
að skrifa bækur um Sokrates og
Marcus Aurelius, og ])ýða ýms rit
af sanskrít á taniíl-mál, en ])að er
tunga Suður-Indverja. \
C ÍÐAN tókst C.R. að fá fram-
1-3 kvæmdanefnd Kongressflokksins
til þess að taka fátt í lcosningum
til fylkisþings, samkvæmt lögum
1935, og um miðjan ágúst 1937 er
liann orðinn forsætisráðherra Ivon-
gressstjórnarinnar í Madras og gegn-
ir jafnframt innanríkis- og fjármála-
ráðherraembætti. í stjórn sinni ljet
liann sjer einkar ant um að bæta
hag alþýðunnar Meðal umbóta, sem
þetta Kongress-ráðuheyti í Madras
kom fram, má nefna: almenn lækk-
un á launum ráðherra og æðstu em-
bættismanna, þannig að þau svör-
uðu betur en áður til gjaldþols
þegnanna, umbætur á vinnu og lífs-
skilyrðum verksmiðjufólks, áætlun
um margra ára fjárhagsáætlun, seni
beindist að þvi að ráða bót á fá-
tæktinni og atvinnuleysinu, og fram-
kvæmd bannlaga, stig al' stigi —
þannig að ákveðnar sveitir fái bann
við framleiðslu. sölu og notkun á-
fcngra drykkja.
\T IKU eftir að Japanar fóru í
V stríðið lijelt C.R. eftirtektar-
verða ræðu fyrir stúdenta háskól-
ans i Lucknow og sagði þar meðal
annars: „Vissulega getum við ekki
vænt okkur framfara meðan við
erum undir breskri stjórn .... Að-
ferð Gandhis, ofbeldislausa and-
staðan .... þarf ýmsra breytinga
við, svo að hún hæfi hinum bréyttu
aðstæðum, sjerstaklega að því er
snertir hervarnir Indlands." Þrem
mánuðum síðar, þegar stríðið var
komið að landamærum Indlands,
skoraði hann á þjóðina að hervæð-
ast og verja landið. Japanskur sig-
ur, sagði hann, ''mundi ekki færa
Indlandi frelsi, heldur mundi land-
ið verða rúið enn ósleitilegar en
áður.
C.R. sjer böl lands síns og hætt-
una, sem Indland er statt í, betur
en margir aðrir flokksbræður lians,
Hann er raunsæismaður og finnur,
að Indverjar verða að standa sam-
einaðir lil þess að geta varist hætt-
ur þær, sem nú steðja að. Tekst
þessum C3 ára gamla hugsjóna-
manni, sem jafnframt er raunsæis-
maður, að sigra í hinni nýju kross-
ferð sinni? Mikið veltur á þvi, að
hve miklu leyti öðrum áhrifamönn-
um í Kongressflokknum og Múha-
meðsflokknum skilst nauðsyn þess
að standa saman og koma á með
sjer sæltum þangað til hættan er
liðin hjá. En meira veltur á þvi,
hve hratt óvinirnir sækja fram til
Indlands. Það getur ekki hjá því
farið, að sú sókn valdi sættum milli
flokkanna og milli þeirra og stjórn-
arinnar. En eitt er víst. Ef C.R.
mistekst hlutverk hans, þá er það
ekki vegna þess, að hann hafi ekki
reynt að koma því fram.
FIDELIO.
Frh. af bls. (>.
ið hinn svívirðilegasti, og vkvalari
hans hefir jafnvel lagst svo lágt að
fyrirskipa, að matarskamtur hans
skyldi minkaður dag frá degi. Og
nú er svo komið, að Flórestan er
öðru hvoru með óráði. En í ])ess-
um óráðsköstum finst honum hann
altaf sjá elskulega eiginkonu sína.
Leónóra harkar af sjer og fer þeg-
ar að stumra yfir fanganum. Ilún
hefir haft með sjer ofurlítið af
brauði, sem hún gefur honum og
vín fær hún hjá Rocco ganda, sem
hún dreypir á hann. Og gröfina
grafa þau svo eins og fyrir þau
hafði verið lagt. Rocco gamli kennir
innilega í brjöst um fangann, en
liann þorir i engu að breyta á móti
fyriræthinum yfirboðara síns af ótta
við það, að missa stöðuna eða jafn-
vel lífið. Og þegar þau eru búin að
grafa gröfina, skipar hann Fídelíó
að hafa sig á brott, en fer sjálfur
til Pizarrós, til þess að láta hann
vita að verkinu sje lokið.
Leónóra fer hvergi, heldur felur
hún sig og bíður ])ess sem verða
vill, ærið kviðin, en staðráðin í því.
að bjarga eiginmanni sinum eða
deyja með honum, ef ekki er ann-
ars kostur. En það sem fyrir Pizarro
vakir, er ekki aðeins það, að drepa
óvin sinn, Flórestan, heldur ætlar
liann sjer einnig að ráða af dögum
þá einu votta, sem um ódæðisverk
hans vita, Rocco gamla og Fídelio.
Hann vill þó ekki drepa Flórestan
fyrr en hann sje búinn að láta
hann vita, hvers hann sje að gjalda
og hver hann sié. Hann livæsir fram-
an í Flórestan og greftjar nafn sitt,
en um leið og hann reiðir upp
rýtinginn og ætlar að leggja tii
Flórestans, hleypur Leónóra fram
úr fylgsni sínu og bregður sjer
fyrir lagið. Þeir verða báðir sem
þrumu losnir, Pizarró og Flórestan
— og fúlmennið tapar sjer alveg.
Leonóra notfærir sjer þetta tækifæri
og ógnar Pizarró með skammbyssu.
En einmitt á þessu örlagaþrungna
augnabliki er blásið i lúður í virkis-
garðinum til merkis um, að ráð-
lierrann sje að koma. Pizaró er ráð-
þrota og getur ekkert frekar að gert,
þó að í honum sjóði hefndarheiftin.
Ráðherrann tekur þau öll til yfir-
heyrslu og kemur honum það harla
óvænl að sjá Flórestan vin sinn
lifandi og svo illa leikinn, og lætur
lian i ljós aðdáun sína á hugrekkx
Leónóru.
Leónóra leysir sjáif eiginmann
sinn úr hlekkjunum, en í hans stað
er Pizarro hlekkjaður og leiddur á
brott. Og loks er að geta dóttur
fangavarðarins. Það er ekki trútt
um að liún verði skönnnustuleg, þeg-
ar hún sjer hvað henni hefir skjátl-
ast hraparlega, en Jaquino lætur
sem ekkert sje og tekur þvi fegin-
sandega, er lnin gerist blið vrð hann
á nýjan leik.
Þetta er eina óperan, sem Beeth-
oven samdi og er eitthvert hið dá-
samlegasta verk, sem samið hefir
verið af þessu tagi, eins og vænta
mátti.
S. INGR. HEIÍSHÖFÐINGI
er hæstráðandi tjekkneska hersins i
Bretlandi. Jafnframt er hann her-
uarnaráðherra tjekknesku stjórnar-
innai'.
CANADARIDDARAR f VJELAHERNAÐI.
Riddaralið fgrri styrjalda hefir að mestu leyti horfið, en í
stað jjess eru komnar vjelahersveitir. Þannig er ein frægasta
riddáraliðssveit Canadanmnna, „New Brunswick Hussars“ nú i
Englgndi og hefir æft sig i notkun vígvjela, og notar aðallega
tvwr gerðir skriðdreka, ,,Generat Lee“ og „General Stewart“.
Myndin er frá æfingum í Englandi og sýnir hreyfanlega við-
gerðastöð. Mennirnir eru að æfa sig i að gera við skriðbeltin
á drekunum, en „viðgerðastöðin“ stendur við htiðina á skrið-
drekanum.
\