Fálkinn - 26.11.1943, Blaðsíða 3

F Á L K I N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM
Rilstjóri: Skúli Skúlason.
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested
Skrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavík. Sími 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-G
Blaðið kemur út livern föstudag
Allar áskriftir greiðis fyrirfram
HERBERTSprenf.
„Hjá þjer er einn dagur sem þús-
und ár“, segir skáld þjóðsöngs ís-
ljendinga fyrir nær 70 árum, og
þessi orð rifjum við upp í hvert
ákifli, sem við förum með þau fögru
orð og hlustum á þá tóna, sem sam-
an liafa orðið þjóðsöngur íslands.
í næstu viku eru liðin 25 ár síðan
íslendingar endurheimtu sjálfstæði
sitt, að undangtenginni aldar bar-
áttu, sem lauk ínéð góðum úrslit-
um og fallégu samkomulagi, sem
jafnan mælti verða til fyrirmyndar
j)ar, sem litil l>jóð með sögulegan
og siðferðilegan rjett að vopni, á
við sjer margfalt stærri þjóð, sem
fengið hefir hcfð á yfirráðum sín-
um. Það er cnginn vafi á því, að
sú hneigð, sem um þær mundir var
upþi i ]>á átt að viðurkenna rjett
smáþjóðanna, svo og liitt, að samn-
ingsaðili vor fjekk um sama leyti
viðurkenning á leiðrjettingu gam-
aliar rangsleitni gagnvarl sjer, átti
drjúgan ])átt i l>vi áð samningum
þeim, er hjer fóru fram sumarið
1918 lauk svo vel og friðsamlega.
Þessi tuttugu og fimin ár, sem við
höfum húið við sambandslögin,
hafa verið fljót að líða. Þau eru að-
eins einn dagur úr þeirri æfi, sem
öll þjóðin vonar að verði löng og
góð. Og sambúðin um þau mál, sem
enn voru sameiginleg samkvæmt
kvæmt sambandslögunum, hefir ver-
ið góð og árekstralaus, þó að sam-
bandsþjóð vorri sje kunnugt um, að
við liöfum haft í hyggju að slíta
sambandinu að fullu, samkvæmt
sambandslögunum. Nú liafa aðrir
viðburðir gerst sem valda því, að
meiri liluti ráðandi manna þjóðar-
innar vilja slíta sambúðinni við
Dani á annan hátt en órað varð
fyrir. Hjer er ei staður nje stund
til að rekja þau mál, enda er þetta
blað ekki stjórnmáiablað. En eigi
verður það með neinum rjetti talin
goðgá eða ættjarðarsvik, þó að
hlýtt sje og á rök þeirra, sem fara
vilja þá leið, sem í upphafi var
mörkuð. r
Undanfarin 25 ár hafa verið mikil
framfaraár í sögu íslensku þjóðar-
innar. Ilún hefir „hrint sinum hag á
leið, með heillar aldar taki“ og liún
hefir í bili aflað sjer þess efnalega
sjálfstæðis, sem jafnan verður að
vera undirstaða hins stjórnmála-
lega sjálfstæðis. En gallinn á þvi
sjálfstæði er sá, að efnin eru lil
orðin fyrir óeðlilega viðburði. Verk-
efni þjóðarinnar á komandi árum
SAMBANDSLÖGIN
25 ÁRA
Þegar Sigurður Eggerz, þá-
verandi fjármálaráðherra, lýsti
yfir sjálfstæði íslands, sam-
kvæmt sambandslögunum, 1.
desember 1918, var fremur lít-
ið um dýrðir í Reykjavik.
Spanslca veikin hafði þá und-
anfarnar vikur farið eins og
logi yfir akur og lagt mörg
lxundruð manns í gröfina, ekki.
síst i höfuðstaðnum. Og Katla
hafði verið að gjósa, lagt jarðir
i eyði og drepið búpening lands-
manna og eyðilagt jarðir og
bithaga, en askan úr henni hafði
borist víða um land, þar á
meðal yfir stræti höfuðstaðar-
ins, svo að þar varð sporrækt
daginn eftir að gosið hófst.
Minn voru þvi ekki í hátíða-
skapi, og lítið var um mann-
fagnað í titefni af þessum merk-
isdegi.
Mynd Jóns Sigurðssonar umkringd
af fánum 1. des. 1938.
En þó skiklist allri þjoðinni,
að þennan dag hafði skeð einn
af merkustu viðburðum í sögu
þjóðarinnar. Sjálfstæði lands-
ins var fengið á ný, liinn gamli
draumur, sem svo marfir bestu
synir þjóðarinnar höfðu svo ó-
sleitilega barist fyrir, var end-
heimt, með óvenjulega mikilli
ciningu. Aðeins tveir þingmenn
liöfðu greitt atkvæði gegn sam-
bandslögunum, en allir hinir
töldu, að með lögunum væri
olckur fengin opin braut til
fulls skilnaðar frá Danmörku,
undir eins og 25 ára tímabili
væri loldð.
Síðan sambandslögin voru
samþykt hafa þessir menn ver-
ið forsætisráðherrar á íslandi:
er fyrst og fremst það, að sýna
og sanna, að hún geti lifað lífi
sínu á friðartímum og við eðlilega
rás viðburðanna.
Jón Magnússon í ráðuneytinu
sem liann sat í ásamt Sigurði
Eggerz og Sigurði Jónssyni og
sagði af sjer 12. ágúst 1919.
Hann myndaði ráðuneyti þá á-
samt Magnúsi Guðmundssyni og
Pjetri frá Gautlöndum og sat
það til 7. mars 1922, en þá
myndaði Sigurður Eggerz rátðu-
neyti með Klemens Jónssyni og
Magnúsi Jónssyni lagaprófessor,
er sat til ársins 192J, er Jón
Magnússon myndaði stjórn með
Magnúsi Guðmundssyni og Jóni
Þorlákssyni. Jón Magnússon dó
á öndverðu sumri 1926, en þá
tók Jón Þorláksson við stjórn-
arforustu, án þess að nýjum
ráðherra væri bætt í stjórnina,
og sat þessi stjórn til 28. ágúst
1927.
Jón Mac/nússon forsætisráðherra 1918.
Eftir kosningasigur Fram-
sóknarmanna sumarið 1927 tók
Tryggvi Þórhallsson að sjer
myndun nýrrar stjornar ásamt
Jónasi Jónssyni, sem dómsmála-
ráðherra cg Magnúsi Kristjáns-
syni (tii dauða hans 1928) og
síðar Einari Árnasyni sem fjátr-
málaráðherra. Þessi stjórn sagði
af sjer 20. apríl 1931 og mynd-
aði Sigurður Kristinsson þá
stjórn til bráðabirgða en fjór-
um mánuðum síðar myndaði
Tryggwi stjórn á ný með Ásgeiri
Ásgeirssyni og Jónasi Jónssyni.
Sat sú stjórn til næsta árs, en
þá (3. júní 1932) myndaði Ás-
geir Ásgeirsson stjórn með
stuðningi S jálfstæðisflokksins,
og tóku sæti í henni Magnús
Guðmundsson og Þorsteinn
Briem. Þessi stjórn sat í rúm
tvö ár, en 29. júlí 193k myndaði
Hermann Jónasson nýja stjórn
Frh. á bls. U.
Gisli Magnússon, múrarameistari,
fírávallag. 8, verður 80 ára 2. des. n.k.
Þórarinn Kjartansson, kaupm.,
Laiu/aveg 7(>, varð iíO ára 25. />. in.
Kristinri Magnússon, fijrv. skipsijári,
varð 70 ára 24. þ. m.
Einar Ilalldórsson, hreppsljóri að
Kárastöðum, varð 60 ára 18. />. m.