Fálkinn - 14.01.1944, Blaðsíða 11

F A L K I N N
11
Frá liðnum árum.
Frh. af bls. 6:
sem fundust hverju sinni. Baggar
voru þá bornir, sinn a‘ð livorri borg-
inni, en reitt á liesti eða hestum
að bólunum. Þegar fje sá til hey-
flutningsins, kom það hlaupandi,
eins ef kallað var „gibb og gibb“,
og var þá ekki erfitt að smala. En
liitt gat verið fullerfitt, að verjast
þvi að fjeð rifi niður lmggana, áður
en þeir komust á rjettan stað, eða
dreifðust þar út nógu fljótt, svo alt
fj^ð kæmist líkt að lieyinu. Þegar
fjeð stóð inni, var því liægast að
vera búinn að dreifa nokkru af liey-
inu áður en kallað var á fjeð. Sá er
me'ð lieyið fór mátti jafnvel gæta
sín fyrir átroðningi fjárins. — Þann-
ig var sagt, að sauðir hónda á öðr-
uin bæ, liefðu troðið á húsbónda
sínum, svo að hann liefði sjeð tví-
sýnu á limum sínum og lífi.
Eitt sirin kom það fyrir, að kind
fór að jeta ull af öðrum kinduni,
svo eftir urðu berir lilettir. Yar þá
vnkað um nótt við ljós i fjárbólinu,
sauðurinn tekin frá eða lógað, er
sásl gjöra þetta.
Hrúlar (einn fyrir hverjar 30—
40 ær) voru látnir ganga með íjenu,
gjafariausir um „fengitímann", frá
því rjetl fyrir jól og fram yfir þrett-
ánda. En teknir voru þeir á inni-
stöðugjöf lengi á eftir, víst í flest-
um árum.
Sömuleiðis fáar vikur fyrir fengi-
tíinann, ef liarðindi voru. En í góðu
veðurfari, var á því tímabili „sauni-
að fyrir“ þá, og svo slept i fjeð. Og
var það gert til þess að ær yrðu
ekki of snemmbærar, í misjöfnu
vorveðri. Lítill poki oddmyndaður
(„hrútsspeldi", á stærð við skott-
húfu kvenna) var þjett prjónaður,
og saumaður í kviðarull lirútanna.
Tjóni gat það valdið, ef á einhvern
hátt bilaði frá lirút, vikum fyrir
fengitíma. í sama skyni var tusku-
leppur nokkuð stór, saumaður frá
tortu niður undir hækla á þeim ám,
sem ekki áttu að lembast.
Síðar verður sagt frá fóðrun lamb-
anna.
Nú er ftest af þessu, sem sagt hefir
verið frá Keldum, orðið mikið breytt.
Síðan Skúli, bróðir minn, tók við
búi þar 1896, hefir liann bygt yfir
lieyin og fullorðna fjeð — með til-
lijálp sona sinna á síðari árum. í
fyrstu (1899?) bygði liann stóra
hlöðu í heygarðinum, laust við fjós-
ið. Svo og lilöðu við Krókslúns
lambhúsin, og smám saman jötliliús
með kumblum til og frá um liagana,
fyrir alt fultofðna fjeð.
Nú er þvi bæði ánum og sauðum
gefið þar líkt og lömbum næst áður.
ef ekki meir. Svipað mun segja mega
um gjöf hrossa — er siðar verður
drepið á. — En hjer verður ekki
sagt meira um það, sem gerðist nú
á dögum.
Vigfús Giiðnuindsson
frá Keldum.
Kaupið Fálkann
KAFBÁTUR Á HÖTTUNUM
Iíjer sjest einn af hinum stóru kafbátum Ilreta, er þeir hafa
á verði i Miðjarðarhafi, en þar hafa fíandamenn nú gfirhönd-
ina, svo að skip möndulveldanna komast þar varla með strönd-
um fram nema helst í Egjaliafi. Á mgndinni sjest maður vera
að hreinsa fallbgssu kafbátsins.
Jún Arnascm prEntari:
Um stjornnspeki
Leiðrjettingar.
Eitt af því, sem veldur nokkrum
örðugleikum i samhandi við störf
stjörnuspekinga, sem fást við að
leggja eða gera stundsjár fyrir ein-
staklinga, er að fá nákvæmlega
rjettan fæðingartíma, t. d. upp á
minutu. Fólk hefir oft ekki gætt þcss
nægilega vel að aðgæta livað klukk-
an var þegar fæðing fór fram. En
það er mjög nauðsynlegt að fá fæð-
ingaraugnablikið nákvæmt, einkum
ef menn eiga að rekja framtíð hlut-
aðeigandi nákvæmlega.
Til þess að ná þessum tíma ná-
kvæmlega, ekki eingöngu klukku-
tíma og mínútu, lieldur einnig sek-
úndu, verða menn að læra þá list,
sem svo mætti nefna, að finna ó-
þekkta fœðingarstund. Það er því
sjerstölc námsgrein i stjörnuspeki að
fást við. Er liún eitt af þyngstu próf-
unum, sem menn verða að ljúka, ef
þeir ætla að verða fullfærir atvinnu-
stjörnúspekingar. Til eru fleiri en
ein aðferð til þess að finna liina
rjettu fægingarstund eða gera leið-
rjettingu (rectification), en aðal-
aðferðin er sú, að gæta að afstöðu
tungls á fæðingarsólarhringnum og
atlmga livort það er vaxandi eða
minkandi og hvort það muni hafa
verið undir eða yfir sjóndeildar-
hring á þeim tima sem líkindi voru
til að fæðingin muni liafa farið fram.
Á þann liátt eru fundnar fjórar mis-
munandi aðferðir til þess að leið-
rjetta fæðingartímann. Svo er fund-
inn getnaðarsólaliringurinn níu mán-
uðum áður og afstaða tunglsins fund-
in þá og hvenær það var við austur-
eða vestursjóndeildarhring þá, því
sú afstaða er afstaða tunglsins á
fæðingaraugnabliltinu og út úr þvi
er fæðingartíminn fundinn. Það á að
standast á vixl, afstaða tungls á
þeim sólarliring, er hlutaðeigandi
kom undir og austursjóndeildar-
liringur á fæðingarstundinni og af-
staða tungls á fæðingarstund og
austursjóndeildárhringur þegar hlut-
aðeigandi kom undir, Það er sem
sje fundið innra samræmi á mitli
þessáara tveggja augnablika, sem eru
í sambandi við starfsemi náttúrunn-
ar og lögmál þau, er hún lýtur.
Þetta er því aðeins gerlegt, ef fæð-
ingartíminn er vitaður innan eins
eða hálfs klukkutíma, en sje að eins
fæðingarsólarhringurinn þektui,
verður að leita að liinni rjettu fæð-
ingarstund með riiiklu flóknari að-
ferðum.
II.
Að rekja framtíðina.
Til þess að geta rakið framtíðina
nákvæmlega, t. d. upp á dag, og segja
fyrir um atvik sem gerast muni að
mörgtim árum liðnum og livaða dag
það muni gerast, veltur fyrst og
fremst á þvi, live nákvæmlega fæð-
ingartíminn er fundinn. Verður þetta
þvi skiljanlegra, þegar týst er að-
ferðum þeim, sem viðhafðar eru í
þessu sambandi.
Þegar framtíðin er rakin, þá koma
til greina þrjár misunandi aðferðir.
Ein af stærri liandbókum Alan Leo’s
fjallar einungis um þetta efni. Er
þessi þáttur stjörnuspeki nefndur á
erlendu máli: Progressed lioroscope
(vaxandi stundsjá). Er þá venjulega
lögð stík stundsjá fyrir þriðja hvert
ár og lýsing gerð af henni.
I'grsta aðfcrðin (primary direc-
tions) er fólgin í þvi, að miðað er
við snúning jarðar um sjátfa sig.
Eru þeir staðir í dýraliringnum,
sem pláneturnar voru í á fæðingar-
augnablikinu lagðir til grundvallar.
Nú vita merin það, að þegar jörðin
snýst um sjálfa sig, þá flyst sjerliver
depill á jörðu lijer um eitt sfig á
hverjum fjórum mínúlum.
Hvert stig táknar eitt ár í fram-
tíð eða svarar til þess t.d. á lífsbraut
manns. Er maður liefur fundið af-
stöður þær, sem myndast á þann
liátt við snúningshrcyfingu jarðar
um sjálfa sig, eigum við að geta
fundið öll aðalatriðin, sem gerast á
lífsleið manns frá fæðingu til 60
ára aldurs á fyrstu fjórum klukku-
tímunum eftir fæðinguna. Sje maður
t. d. fæddur á hádegi, þá er sólin
að sjálfsögðu í hádegisstað á því
augnabliki. Gerum ráð fyrir því að
Júpíter sje á liinni sömu stundu 10
stigum til vinstri við sól, þá er
depill sá, sem sól var yfir jörðu fyrir
40 mínútum komin undir áhrif
Júpíters, því þá er hann kominn í
hádegisstað vegna snúnings jarðar
um sjálfa sig. Þegar hlutaðeigandi
er 10 ára aða aldri er hann kominn
undir sameinuð áhrifasambönd sól-
ar og Júpiters. Er þessu lýst á
stjörnuspekimáli þannig: Júpíter í
lireyfingu í samstæðu við sól ó-
lireyfanlega (Jupiter progressed con-
junction Sun radical). Er ekkert af
þessu skráð með orðum, heldur með
sjerstökum merkjum. Á sama liátl
eru gerðar athuganir með allar plá-
néturnar á tilsvarandi tíma, eða þeg-
ar þær komast í afstöður. Álirifum
þessarar áðurnefndu afstöðu Júpít-
ers og sóla rer lýst þannig:
Afstaða þessi markar timamót í
tífi þinu, sem gott væri að geta skil-
ið og virt til fulls. Nú hefurðu af-
stöðu til þess að ná andlegum eða
veraldleguin framförum. Lífsorkan
mun vaxa og hugsunin verður frið-
sæl. Áhrif þessi mnnu vara lengi,
því lijer eru góð tækifæri á leiðinni
og alt, sem þú tekst á liendur mun
ganga vet. Reyndu að nota þessi
tækifæri vel og viturlega.
Önnur aðferðin (secondary direct-
tions) byggist á mun liægari hreyf-
ingu og miklu lengri tíina og er liún
jiví alment meira notuð en liin.
Enda er einn kostur við hana sá,
að ef fæðingarstundin er ekki alveg
nákvæm, lielst fundin ininúta og
sekúnda, þá gerir það minna til. Þar
er sem sje ekki miðað við snúning
jarðar um sjálfa sig, lieldur lireyf-
ingu sólar, tungls og ptáneta eftir
dýrahringnum og sjeð frá jörðu. Jeg
vil i þessu sambandi taka það fram,
að allar lireyfingarnar eru reiknað-
ar með tilliti til viðhorfs frá jörðu
(geosentriskt), en ekki frá sólu
(heliosentriskt). — Er það í raun
rjetlri eðlilegt, að áhrifin og af-
stöðurnar sjeu miðaðar við jörðu,
því þau ein getum við rannsakað og
gert okkur grein fyrir, en ekki
hvernig þau muni verka á sólina.
Það er sem sje til rödd um það að
alt beri að athugast frá sólu, en
liún lieftir aldrei haft neinn hljóm-
grunn. ,
Meira.
•: MIlö s
I ctteíu
é'c {þcuT dtfcZ,
fopria- factC. C
kijvoM
H E i L D j ö L U S IROO IR:
ÁRNI JÓNS50N,
HAFNARSt ÍI. S REVKJAVIK,
L'.Y,