Fálkinn - 10.08.1945, Qupperneq 4

4
P Á L K I N N
Týncftir í óJbyggðum
Haustið 1941 nauðlenti bresk flugvél inni í óbyggðum
íslands. Tveir menn voru í vélinni og komust þeir við
illan leik til byggða. Annar þeirra félaga hefir skrifað lýs-
ingu á þessu erfiða ferðalagi þeirra og birtir Fálkínn
hana hér í íslenskri þýðingu.
Flakið af flugvélinni.
Það var á föstudag, 13. sept.
1941 klukkan 6 e. h., að við
lögðum af stað loftleiðis til Ak-
ureyrar frá flugvellinum í Kald-
aðarnesi.
Ennþá er ég ekki alveg viss
um, hvort þetta var í rauninni
lieilla eða óheilladagur fyrir
okkur. Þið getið dregið ykkar
eigin ályktanir, þegar þið hafið
lesið söguna.
í Kaldaðarnesi var fagurt
kvöld, bjart sólskin og afbragðs
skygni.
Gola var af norðri, en litið
skýjafar, það við gátum séð.
Flugið var þægilegt og auðvelt
í klukkustund eða þar um bil,
þá lentum við i skýi og hurfum
alveg inn í það.
Það var mjög þétt og lá lágt
og neyddi Willy (flugmanninn)
til að fljúga eftir dalbotnum og
„stökkva" yfir þær hindranir,
sem komu skyndilega í ljós og
ollu þungum áhyggjum hjá far-
þeganum.
Þetta var samt eina leiðin til
að finna lendingarstaðinn i Mel-
gerðisdalnum, og við mundum
áreiðanlega hafa fundið hann,
hefðum við verið í réttum dal.
Þvi miður vorum við það
ekki.
Dalinn þraut skyndilega og
við knúðum flugvélina upp fyr-
ir lágskýin.
Enginn blettur af landi eða
sjó var sjáanlegur, ekkert nema
ullhvít ský, sem lágu þétt sam-
anþjöppuð fyrir neðan okkur.
Willy gerði enn eina tilraun
til að komast niður fyrir þau,
en þar sem við sáum ekki til
jarðar úr fárra feta hæð, ákváð-
um við að láta Akureyri bíða,
svo að við snerum við og héld-
um aftur áleiðis til Kaldaðar-
ness.
Við höfðum komist út úr
skýjunum á heimleiðinni, og
fyrir neðan okkur til hægri sá-
um við hinar miklu, hvítu fann-
ir Hofsjökuls, þegar flugvélin
féll skyndilega niður — ó-
trúlega lágt. Hún virtist halda
áfram að falla mínútum sam-
an. Um leið stöðvaðist vélin og
við tókum að renna niður.
„Haltu þér fast,“ sagði Willy,
„við verðum að nauðlenda.“
Willy sneri flugvélinni upp í
vindinn og lenti með mikilli
leikni á óákjósanlegasta stað,
sem hægt er að hugsa sér í ó-
byggðum. Stórir steinar voru á
við og dreif um lendingarstað-
inn, sem liallaði í öfuga átt.
Milli steinanna var mjúkt undir.
Hefði einhver sagt, að það væri
mögulegur nauðlendingarstað-
ur, mundi hann hafa verið tal-
inn geggjaður. Engu að síður
stansaði vélin eftir að hafa
runnið 25 metra án þess að hún
ylti á hliðina. Við fyrstu snert-
ingu fóru hjólin undan henni,
og við rennslið brotnaði allt
undan skrokknum. Við fórum
út og fengum hláturskviðu eins
og manni verður oft eftir geðs-
hræringu. Þá fórum við að at-
huga aðstöðu okkar, og það
stöðvaði fljótlega í okkur hlát-
urinn. Klukkan var 8 e. h. Við
vorum hér um bil inni í miðju
landi. Til hægri handar var
Hofsjökull, 50 mílur af ís og
eldfjöllum, til vinstri handar
var Vatnajökull og teygði sig
sem augað eygði i átt til suður-
strandar. Bak við okkur voru
nærri því hundrað milur, há
snæþakin fjöll algerlega líflaus.
Fram undan var okkar eina
von um að komast aftur til
mannabyggða og það þýddi
ferðalag yfir fjöll, hraun, mýr-
ar, jökulár o. s. frv. kringum
70 mílna vegalengd. Ef við héld
uni áttinni gætum við vonað að
finna sveitina í suðvestri.
Við rannsökuðum nesti okk-
ar. Við höfðum 5 dósir af nauta
keti, 6 pakka af kexi, 12 stang-
ir af súkkulaði og 3 dósir af
niðursoðinni mjólk. Einnig
höfðum við sigarettuskammt
handa R.A.F. deildinni á Akur-
eyri, en aðeins einn eldspýtu-
stokk. Willy liafði yfirliöfn, en
var illa útbúinn til göngu, í lág-
skóm. Ég hafði leðurjakka og
regnverju og herklæði með stíg-
vélum. Hvorugur okkar hafði
hanska. Við höfðum báðir flug-
húfur, hér um bil það eina,
sem heldur eyrunum hlýjum í
hvaða veðri sem er.
Við gátum ekki náð áttavita
flugvélarinnar, því að hann var
skrúfaður fastur i vélarhorðið.
Þó höfðum við íslandskort (ís-
lenskt) 1/85.000 og annað
minna.
Það var napurt frost, bylja-
veður og tekið að dimma af
nóttu. Okkur voru tveir kostir
ger'ðir. Við gátum beðið hjá
flugvélinni í þeirri von, að leit-
arvélar fyndu hana. Ef það
yrði, gátum við búist við að
teppum og öðru yrði kastað
niður til okkar, og við gætum
beðið komu björgunarflokks,
sem kæmi fótgangandi eða á
hestum. Þangað til yrðum við
að skjálfa í skugga Hofsjökuls.
Ef veðrið spilltist, mættum við
búast við að okkur snjóaði í
kaf og við yrðum að dúsa
næsta missirið á þessum bann-
setta stað. Annar möguleiki var,
að við gætum haldið leiðar okk-
ar eftir stjörnum um nætur og
eftir sól á daginn.
Þetta var auðvitað áhætta,
þvi að auðveldlega gat það
hent, að við viltumst, eða jafn-
vel það sem var enn verra, að
við lentum í sjálfheldu milli
ófærra jökulvatna og frysum í
hel jafnskjótt og matvæli okk-
ar væru gengin til þurðar. —
Þetta sýndist nú samt karl-
mannlegri kosturinn og ráð til
þess að halda á sér hita, svo við
settnm matvæli okkar í gamla
hermannapokann, hengdum
ýmsa hluti á flugvélina til þess
að gefa til kynna, að við hefð-
um yfirgefið hana og hófum
gönguna heim á leið.
Til þess að forðast að þurfa
að fara of neðarlega yfir hinar
óteljandi jökulsár, þar sem bú-
ast mátti við þeim dýpri og'
straumharðari, stefndum við
beint vestur, eftir Pólstjörn-
unni, til þess að geta farið yf-
ir þær nálægt uppökunum.
Matarpokinn var hér um bil
30 Ibs. Fyrst reyndum við að
festa liann á fallhlífarbönd og
skiptumst á um að bera liann
á bakinu, en hann rann stöðugt
til, og þegar liann hafði næst-
um hengt okkur nokkrum sinn-
um, tókum við hvor sína ól og
hármn hann milli okkar, og
stönsuðum með 200 metra milli-
bili eða svo, til að skipta um
hendur, en þær urðu fljótlega
kaldar,þar sem við vorum vetl-
ingalausir. — Þegar við höfð-
um gengið nokkrar ldukku-
stundir sagði Willy skyndilega:
„Við höfum gleymt Verey-
marglileypunni." Svo var það,
og vafalaust hefðum við átt að
snúa við til þess að sækja hana,
en það var sama og að bæta
milum við göngu okkar og ekki
var að vita livort við liefðum
fundið flugvélina, svo að við
ákváðum að snúa ekki við. Um
klukkan tvö um nóttina kom-
um við að fyrstu ánni. Ilún var
auðveld, hnédjúp og lygn, en
köld. Við fórum yfir hana og
héldum áfram. Um fjögur leyt-
ið komum við að annari 'h.
Hún virtist stór með mörgum
kvíslum. Við réðum af að
stansa, fá okkur bita og athuga
leiðina þegar dagaði.
Tvær næstu stundirnar voru
bölvaður. Það var ógjörningur
að lialda á sér liita. Það var
ekkert afdrep fyrir nöprum
vindinum, og við vorum á-