Fálkinn - 17.08.1945, Síða 3

P Á L K I N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM
Ritstjóri: Skúli Skúlaaon.
Framkv.atjóri: Svavar Hjaltoated
Skrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavik. Simi 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-6
Blaðið kemur út hvern föstudag
Allar áskriftir greiðist fyrirfram
HERBERTSprenf.
SKRADDARAÞANKAR
Fyrstu höllina, seni íslendingar
reistu, helguðu þeir vísindunum.
Háskóli íslands á nú veglegustu
byggingú landsins og um leið það
musteri vísindanna, sem með við-
bótarbyggingum fyrir sérfræðigrein-
ar, söfn og tilraunastofur i verk-
fræði mun endast honum i langan
aldur. Og þessi bygging hinnar fá-
mennu þjóðar stenst fyllilega saman-
burð við hliðstæðar byggingar marg-
fajlt stærri þjóða.
Það er unaðslegt að líta þessa
stílfögru byggingu neðan úr græna
reitnum, sem kallaður er skemmti-
garður Reykjavíkur, sunnan Tjarnar.
()g það er eins og æfintýri að koma
inn í salarkynnin, þar sem sjálft
anddyrið biður gestinn að „lyfta
hug sem hæst“, og líta blik silfur-
bergsins, sem glitrar þar undir loft-
inu. Þarna er íslenskt efni, islensk-
ur smekkur og íslenskur hagleikur
sámankomið i fagra heild.
En sjáll' sagan um það, hvernig
Háskólinn varð til, er eigi síður
skemmtileg. Hefði liann verið reist-
ul' fyrir stórgróða striðsáranna
þyrfti engum að þykja það mikið.
En féð til Háskólabyggingarinnar er
dregið saman á þeim árum, sem að
flestu leyti voru þjóðinni erfið. Há-
skólinn reis af grunni á þeim árum,
sem teljast verða verstu kreppu-
tímar, sem yfir þjóðina hafa gengið
á þessari öld.
Það var sterkur vilji og rnikil
hugkvæmni góðra manna, sem réð
þessu kraftaverki. Sú saga verður
ekki rakin hér eins og vert væri. En
lnin er falleg.
Einu sinni buðu útlendir fjár-
plógsmenn þjóðinni gull fyrir sér-
leyfi til þess að fá að reka liér
happdrætti, er aðallega liefði skifti
við útlönd og einnig sóttu þeir um
leyfi til að reka spilaviti á Þing-
velli! Þeim yar neitað, og ef þeir
hefðu þekkt tilfinningar íslendinga
í garð staðarins, hefði verið rétt
að gefa þeim utanundir.
En happdrættið var stofnað eigi
að síður. Og það voru ekki fjár-
braskarar lieldur islenskir háskóla-
kennarar, sem áttu frumkvæðið að
því. Þessu frumkvæði og þessum
mönnum á þjóðin það að þakka,
að hún hefir eignast sína fögru há-
skólabyggingu. Þetta er fallegt æfin-
lýri sem eklci má gleymast, þvi að
„gott er þegar slík æfintýri gerast
með þjóð vorri.“
Mikilhæfur
lýkur
Við íslendingar höfum ávallt ver-
ið gefnir fyrir góðar bókmenntir
og réttilega þótst meiri menn af.
Sama er að segja um söng og alla
æðri tónlist; við þykjumst kunn-i
að meta hverttveggja að verðleikum.
Og það er ástæðulaust að nefna hér
nokkur dæmi til stuðnings því, að
þetta álit sjálfra okkar á menningu
þjóðarinnar er ekki rakalaust raup,
heldur óhrekjandi staðreynd. Dæm-
in eru svo ótalmörg.
En hvað er að segja um málara-
list og myndasmekk þjóðarinnar?
Þessari spurningu svara ummæli
þau, sem fram liafa komið bæði
hér og erlendis um íslenska mynd-
listarmenn. Á þeim er óhætt nð
byggja þá fullyrðingu að aldrei fyrr
hafi eins vænlega liorft um viðgang
íslenskrar málaralistar og nú hin
siðari ár.
Halldór Pétursson kom heim fyrxr
skömmu. Hann er einn hinna mörgu
sona þessarar þjóðar, sem gæddir
hafa verið gáfunni til að skapa fagr-
ar myndir, og liann er einnig i
hópi þeirra, sem fengið liafa tæki-
færi til að sigla i önnur lönd og
kynna sér hinar lifand listir, sem
þróast þar, til þess síðar að flytja
öll hin bestu áhrif þeirra hingað
heim.
Halldór Pétursson er 28 ára
gamall, sonur Péturs heitins Hall-
dórssonar, borgarstjóra og konu
hans Ólafar Björnsdóttur.
Margir af lesendum Fálkans munu
kannast við myndir Halldórs, þær,
sein hann gerði, áður en hann hélt
vestur um haf til náms. Nokkrar
þeirra voru til sýnis hér í Reykjavik
og vöktu mikla athygli.
námi
í árslok 1941 lagði Halldór leið
sína til Bandaríkjanna, þar sem
hann stundaði nám við -tvær þekkt-
ar listastofnanir um þriggja og hálfs
árs skeið, fyrstu tí mánuðina við
Art Institute of Minneapolis, Minne-
sota, en síðan við Art Students’ Lea-
gue i New York.
Núna í vikunni átti Fálkinn tal
við Halldór um dvölina fyrir vest-
an, og lét hann hið besta yfir lienni.
Eins og kunnugt er, leituðu fjöl-
margir listamenn áf meginlandi
Evrópu vestur um haf, meðan á
stríðinu stóð, til þess að forðast
þá andlegu áþján, sem ríkti í ætt-
löndum þeirra, margra hverra.
Þetta hefir orðið til þess að veita
nýju lífi í listaþróun Bandaríkj-
anna, og á það ekki hvað síst við
um málaralist, enda mun það ekki
allfjarri sanni, að þar í landi dvelj-
ist nú flestir hinna frægustu mál-
ara heimsins. Margir þeirra starfa
sem kennarar við ýmsar stofnanir,
þar á meðal Art Students’ League,
sem liefir á að skipa úrvals kennur-
um i öllum greinum.
Að svo stöddu skal ekki fjölyrt
um hina ágætu franunistöðu Hall-
dórs á þessum listaskóla og nægir
í jivi sambandi að geta þess, að
hann hlaut verðlaun úr Pennell-
sjóðnum í Wasliington fyrir mynd-
ina „Hestaat“, sem birtist í þessu
blaði. Pennell-sjóðurinn var stofn-
aður til minningar um einn frægasta
dráttlistarmann Bandaríkjanna, Pen-
nell. Árlega heldur sjóðurinn mynd-
sýningu, sem vekur mikla eftirtekt,
enda taka flestir þektustu dráttlist-
armenn Bandaríkjanna þátt í lienni.
Að þessu sinni bárust sýningar-
Halldór Pétursson.
nefndinni 1100 myndir; 335 voru
settar á sýninguna, en aðeins 35
lilutu verðlaun og var mynd Hall-
dórs á meðal þeirra. Myndsýningin
hófst þann 1. maí og lauk henni
1. þ. m.
Þegar vér spurðum Halldór um
álit lians á íslenskri málaralist, þró-
un hennar og framtíðarhorfum, fór-
ust honum orð á þessa leið:
„íslendingar eiga að líkindum
fleiri listmálara en nokkur önnur
þjóð í heiminum, miðað við fóllcs-
fjölda. (Og á ég þar við menn, sem
i sannleika hafa leyfi til að kenna
sig við listir). Það er því þeim
mun hryggilegra til þess að vita,
að hér skuli enginn sá staður finn-
ast þar sem allur almenningur getur
óhindrað fengið að njóta ávaxtanna
af starfi liinna listgefnu landa sinna.
Þeirra verk eru þjóðleg verðmæti,
sem allir eiga rétt á að njóta. Stofn-
un opinbers málverkasafns mundi
opna alþýðunni nýjar leiðir til að
nálgast þessi verðmæti."
= 1 =