Fálkinn - 17.08.1945, Page 8

8
F Á L K I N N
Jón H. Árnason:
Hr
— Hraustmenni — einkenni-
leí>ir menn. Þetta var um-
ræðuefni inargra manna við
húsbygginguna; sem ég var að
vinna við. — Þegar ég kom
lieim í herbergið, sem ég hafði
til íbúðar, komu þessar dægur-
ræður i liugaminn. Eg rifjaði
upp í buga mínum sögu eina,
sem mér var sögð á unglings-
áruin inínum. Við þá sögu
studdist raunveruleiki og þekk-
ing á persónu þeirri, sem liér
um ræðir. — Hann Guðvarður
gamli Magnússon stendur skýrt
fyrir hugskotssjónum mínum
nú, þegar ég rita þessar liug-
leiðingar, eins og' hann í raun
réttri kom mér fyrir sjónir,
þegar ég' sá liann fyrst, þá að-
eins tójf ára drenglinokki, væsk-
ilslegur og horaður. — Það
var við kvörnina á næsta bæ,
sem ég sá hann fyrst. — Iiann
var talinn meira en meðal mað-
ur á hæð, herðibreiður og hand-
leggjadigur, þrýstinn um brjóst,
með mikið og fagurt silfurgrátt
skegg. Dulur og fáskiftinn, en
léttur i máli þegar menn tóku
hánn tali.
Sæll Guðvarður minn,
sagði ég eftir að hafa staðið
um stund og liorft á jötuninn
þevta kvarnarsteininn. Hart
mjölið rauk með þéttum gusti
út að stokknum, sem var um-
hverfis steinana. Iiann leit um
öxl með mestu liægð. — Kvörn-
in þagnaði. — Hann horfði ein-
kennilega á smámennið, sem
stóð þarna. Ekki get ég' sagt,
hvað það var, sem layltist um
i huga hans, þegar hann horfði
á mig í dyrunum, en mér sýnd-
ist hann stærri og stærri eftir
því, sem ég horfði lengur á
hann. Það runnu fram i lmga
minn sögurnar um útilegumenn
og tröll. Það fór titringur um
hinar veiku taugar barnsins. —
- Komdu sæll, góði minn,
sagði hann hægt og rólega, en
var góðlátlegur. Hann kom lil
mín, og tók um handlegg minn
og þreyfaði eða öllu heldur
strauk þá frá öxlum og fram
á hendur. — Mjóar pípur en
seigar, sagði liann og gekk að
kvörninni. Hann tók fullan
hnefa úr trog'i sem stóð á meis,
og lét rúginn i holuna, sem var
austmenni
Smásaga
í gegnum miðjan efri steininn.
Kvörnin fór að urga sönglag
sitt, fyrst hægt og þunglamaléga
en svo var líkast, sein lnin hefði
losnað við allan drunga og vind
urinn dreifði allri þoku frá, hún
rann létt og liðugl áfram uns
hljóð hennar endaði í snörpum
byl.
Þessa iðju var hann búinn
að vinna um áratugi, á þeiin
bæjum, sem engar myllur voru
knúðar af vatnsorku.
Hann bjó einn í kofa við
sjóinn. Þangað bar hann allt,
sem hann féklc fyrir vinnu sína,
sem talið var, að stundum hefði
það verið svo inikið, saman-
dregið af mörgum bæjuni, að
vart mundi það látið á einn
hest. En Varði gamli staulaðist
með pokana sina heim i kofa
sinn, án þess að fá hjálp. Menn
sögðust aldrei liafa séð honum
bregða, eða að Jiann Iiefði dæst
þegar hann lagði klyfjar sínar
niður við kofadyrnar. Þetta var
hans vinna, og þetta var hans
líl's viðurværi. Sumir greiddu
honum í peningum, það gladdi
liann mest. Þá steig hann létt
spor heim til sín, en krónu ang'-
arnir duttu ofan í grænmálað-
an kistil, útskorinn, sem hann
geynidi undir sænginni við
höfðalagið.
Ekki vissu menn hversu
mikla peninga Guðvarður gamli
átti í þeim „græna“. Sumir sjó-
menn spurðu karl eftir því hve
margar kringlóttar yltu í kistl-
inum hans. Og þeir vildu meira
að segja fá að skoða á kassann.
— Nei, ónei — Varði gamli
settist þá sem fastast á liöfða-
lagið, og sagði með hægðinni
gömlu:
— Þær velta fleiri hjá ykkur,
drengir góðir.
Margir urðu lil þess að heirn-
sækja hann, þegar liann hélt
kyrru fyrir. Hann lét þá könn-
una standa á „kaminunni“ með
góðu kaffi, og hverjum var þá
lieimilt að fá sér sopa, sem
vildi.
Hann hafði eldhúskofa bak
við ibúð sína. Þar reykti hann
silung og margt fleira. Menn
komu lil lians í reykingu kjöti
og fleiru, þótt þeir hefðu sjálf-
ir eldhús, hvergi var betur reykt
en lijá Guðvarði i Kofa. — Oft
sat hann á kassa framan við
hlóðirnar og horfði inn í eld-
inn. Ekkert skeytti hann um
það þó eldurinn hvæsti og
sendi neistaflug í allar áttir,
NAUTAMARKAÐUR í SPÆNSKU ÞORPI.
Þorpiö Potes í héruöimi Santnnder ú Spáni er nmkri.ngt af húnm,
snæviþöktum og tignarlegilm fjöllum, og á þessum stað er ár hvert
haldinn mikill markaöur fgrir nautgripi. Úr öllum áttum streyma kaup-
endur og seljendur, tit sérstakrar gleði fgrir íbúuna, sem fá þá kærkomna
tilbregtingu aö skemmta sér við.
frá sprekum, sem liann var þá
að breiina í það og það skiftið.
Þarna sat hann langa thna,
þögull og þungt liugsi. Hann
stakk aðeins skörungnum ofan
í harl gólfið, sem var hellu-
lagt. Sumar hellurar voru stór-
ar, svo að menn stóðu undr-
andi yfir því eins manns afli
að geta fært þær til, og að þurfa
að sækja þær langt að.
Það var óskiljanleg orka
Eg heimsótti gamla manninn,
eitt sinn. Það var fermingarár-
ið mitt. Hann sat við hlóðina
og horfði í eldinn. Mér sýndist
hann hafa bognað i baki á þess-
um þremur árum, sem ég hafði
ekki séð liann. Hann tók mig
tali, en það var eins og orðin
kæmu langar leiðir að, utan
úr umlieiniinum. Mér virtist
eins og liann yrði að þétta þau
saman, eins og þau væru dregin
hálf brunnin út úr eldglæðun-
um.
Jæja, Jonni minn, komdu
með mér fram í kofann minii,
það er volgt á henni Gránu.
Hann kallaði kaffikönnuna sína
þessu nafni. — Við drukkum
kaffið en lítið var spjallað. —
Eg hafði fá umræðuefni, sem
voru við hæfi þessa dularfulla
manns, en hann elskaði ung-
lingana, og allt það sakleysi,
sem fylgir hverjum þeim, sem
laus er við ófyrirleitini. Við
þögðum góða stund.
Þú erl ungur drengur
minn, sagði liann. — Þú ert að
vaxa upp eins og blóminn á
túnum bændanna. Svo kemur
sláttumaðurinn og slær grasið,
þá fellur allt í dvala og dá.
Þannig er með lífið manna,
enginn veit hvenær liann er
kallaður, og oft er gengið um
garðinn góði niinn, hann sagði
síðustu orðin svo lágt að ég' gal
tæpast lieyrt þau. — Hahn varð
hugsi og liorfði niður á gólfið.
Hann krefti hnefana, vöðvarnir
á upþhandlegg hans þrútnuðu
og urðu stálharðir. Eg hafði
orð á þessu.
O, þeir eru veikgerðir,
sagði hann og stóð upp. Sam-
talinu var lokið.
Guðvarður Magnússon var
talinn heljarmenni að burðum.
Á yngri árum var hann almennt
kallaður „Grettir annar“. Það
þoldu sumir oflátungar í sveil-
inni ekki, sem þóttust af því að
vera af efnaðri foreldrum en
liann. Um það getur saga sú
er hér fer á eftir.
Hann var þá tuttugu og fiinm
ára. Á þeim árum stundaði
liann sjóróðra úr þorpinu. —
Snemma bar á því að hann
væri dulur i skapi og hægur,