Fálkinn - 17.08.1945, Side 9

FÁLKINN
9
og talið var að ekki væri gott
að reita hann til reiði. Formenn
sóttust eftir því að fá hann í
skipsrúm lijá sér, vegna liins
afburða þreks, sem hann liafði
yfir að ráða. Hann var talinn
að vera á móti fjórum sæmi-
lega duglegum mönnum, ef i
harðbakka sló. Hann réri vaíra-
lega tvíára á fremstu þóftu,
þegar barningur var. Þá þótti
ganga vel. Þetta umrædda háust
var almennt róið úr þorpinu,
sumir fóru stidt, aðrir langt.
Sjósókninni var liagað eftir
mannafla á bátunum. Langt
fór sá hátur, sem Guðvarður var
háseti á. Formaður hans treysti
á liandleggjaorku hans.
Fiskafli var með ágætum
þetta umrædda haust, svo að
menn sóttu djarflega. — Allir
vildu ná sem mestum fiski á
meðan gæftir héldust og tíðar-
far var gott. Veður var stillt
þennan morgun, en þungbúið
í lofti. Þegar leið á daginn fór
að hvessa. Það var aflandsvind-
ur. Allir bátar fóru til lands
nema Sveinn, formaður Guð-
varðar. Ilann sat úti á miðum
þangað til fjórir menn höfðu
ekki áfram i andófinu. Þá var
sest undir árar. Allir höfðu
haldfæri. Guðvarður tók árar
sinar, sem kallaðar voru „lurk-
ar“ og setlist á andófsþóftuna.
Ilann lét sterka skorðu við tvö
hönd í bátnum og sparn þar
við fótum.
Var þá tekinn landróðurinn
Sveinn sat við stýrið. Hann sá
að Guðvarður var ekki farinn
að taka bakföll við róðurinn,
réri aðeins þétt.
Eftir klukkustundar róður fór
Sveinn að hvila þá sem réru,
annar maður var laus, svo að
liægt var að hvila tvo í einu.
Það var húið að hvíla fjóra,
en þegar kom að Guðvarði,
vildi liann enga hvild. Hann
sagðist ekki vera farinn að
róa nema hálfan róður ennþá,
svo að hvíld væri óþörf fyrir
■ig.
Báturinn skoppaði á öldu-
hryggjunum og livítir fossar
flæddu út frá brjóstum hans.
Þeir nálguðust landið óðum.
Hvikan varð æ minni, en veðr-
ið óx að sama skapi. Loks var
komið gufurok. Sveinn tók þá
eftir því að Guðvarður var far-
inn að leggjast á hakið við
livert áratog. Hann var orðinn
rauður í andliti. Vöðvarnir á
handleggjum lians sáust glöggt.
Hann var kominn á skyrtuna.
Árarnar svignuðu í höndum
hans eins og fjaðrir, en voru
þó svo sterkar, að öðrum fund-
ust þær ekki bærar á borðum.
— Vægðu árunum, Varði, kall
aði Sveinn. — Ekkert svar. -
Hann kallaði í annað sinn. Það.
kall lcorn of seint, önnur árin
hrökk í tvennt. Blaðið flaul
aftur með skutnum. Sveinn
greip gogg og'hjó í blaðið og
innbyrti það. Guðvarður skutl-
aði hinu hrotinu milli manna
aftur að bitanum og um leið
þreif hann ár úr hönduni næsta
manns. Sveinn rétti hinum vara
ár. Var svo tekin skorða og
bundin, sem spelkur og sívaf-
in með st'erku snærj. Þeir
reyndu hana og þoldi hún átök
þeirra. Þá lirökk árin í sundur i
liendi Guðvarðar. Hann lienti
brotinu. —Fáið mér liina, sagði
hann fljótt.
Meðan stansinn varð, hrakti
bátinn um nokkra faðma aftur
á bak. Þegar Varði lagðist á
ný óx skriður bátsins, enda var
stutt í lendinguna. Menn stóðu
í fjörunni og horfðu á jötun-
inn á fremstu þóftunni. Hann
þeytti hátnum áfram við hvert
áratak. Síðustu átökin á árun-
um voru sist miiini en þan
fyrstu. Báturinn var settur i
gott var og búið vél uin Inmn.
Eftir það gengu þeir heim
í sjóbúð sína og tóku sér bita.
Allir voru þeir hálf uppgefnir
en ekkert sásl á Varða. Hann
kvartaði ekki um stirðleika í
handleggjunum eins og hinir.
Þegar Sveinn för útúr sjóbúð-
inni, og hásetar hans til þess að
skifta aflanum, réðust fjórir
öflátungar á Guðvarð. Þeir
sögðu að nú væri best að sjá
hvort tíánn væri eins hraustur
og af væri látið. Hann var illa
fyrir tusk kallaður, þrekaður af
róðrinum og barningnum en
þeir óþreyttir. En hann varð
að sjá borgið sóma sínum og
frægðárorði.
Þeir ruku allir á hann í einu.
Hann tók tvo sinn í hyora hendi
'og varpaði þeim lil jarðar, og
hinum á eftir. Svo hclt hann
þeim niðri. Þá komu tveir og
vildu hjálpa félögum sínum.
Ifann gerði þeim sömu skil.. Þeir
bættust við í hrúguna, enda
var hann orðinn rciður. Fleiri
vildu þá veita honum aðsúg,
en Svein harðhannaði slíkt at-
hæfi. Þeir væru ekki búnir að
sjá það hvernig þessi leikur
endaði, ef Guðvarður reiddist
fyrir alvöru. Varði stóð á fæt-
ur og fylgdist með formanni
sínum. Þá voru hinir staðnir
á fætur og hlupu á eftir þeim.
Þrír réðust á ný að Guðvarði
og hörðu hann heljar hög'g.
Hann snerist að þeim sótrauður
og öskuvondur og þreif i axl-
ir eins þeirra og barði liina
með honum. Allir flýðu frá
heljarmenninu. Á sliku áttu
þeir ekki von. Sá sem liann
hafði fvrir barefli var upphafs-
maður að illindunum, síðast
sendi hann hann langar leiðir
frá sér.
Maðurinn varð aumingi alla
æfi eftir þessa viðureign, varð
að ganga við tvo slafi vegna
máttleysis i fótunum.
Guðvarður var kærður fyrir
meðferðina á manngarminum,
en dómsvaldið dæmdi hann
sýknan af öllu. Hann hefði að-
eins varið hendnr sínar Ojg'
sóma sinn. Sökin væri öll hjá
hinum. Þetta atvik hafði þau
eftirköst að hraustmennið mikla
gerðist þunglyndur og fáskift-
inn, vildi sem minnst vera í
annara félagsskap. Að síðustu
gerðist liann einsetumaður i
kofa sínum sem áður var get-
ið. Þar kynntist ég honum, þá
sjötugum en karlmannlegum og
heljarmenni eins og liann var
til siðasta dags.
Nú er lietjan fallin í valinn.
Kvarnarhljóðið þagnað. Hæg-
látu orðin haíis hætt að hljóma
í eyrum manna. Hin djúpvitru
og spöku viðvörunarorð lil ung-
linganna hevra.st ekki óftar.
Þau voru gleymd og maðurinn
með. Moldin ein gevmir hans
liraustu bein. Leiðið lians lága
en varla sjáanlegt. Það er að
verða grasivaxin þúfa í norð-
vesturhorni kirkjugarðsins i
sveitinni þar sem jötunninn ólst
upp. Enginn steinn var reistur
yfir þennan hrausta og einkenni
lega mann. Þannig er með þá,
sem verða fyrir olnhogaskotum
fjöldans, vegna vanþekkingar
og ýmissa annara mistaka. Hans
hefir aldrei verið minnst fyrr,
en minningin um mikilmennið
og afrek hans, niun lengi lifa
í hugum allra þeirra, sem kvnni
höfðu af honum. Guðvarður
kunni ekki að kvarta — hann
har einn sinn harm, og alll silt
böl :— Nei, ónei — hann sýndi
engum heiftarskap. Hann var
hetja lil hinstu stundar. Eg
er eins og grasið, sagði hann.
Þegar sláttumaðurinn kem-
ur verð ég að falla.
EMILE ZOLA,
franska skáldið fræga var i mörg ár
haldinn sífeldum ótta við að kafna.
Og að lokum beið hann bana af
kolsýrlingseitrun, sem stafaði af því
að loftrásin í ofni hans hafði stifl-
ast.
HÁLFGERÐ HIMNAFÖR.
Þessi mg.nd er ár bók Sven Tiircks ,,Jeg þúaði andanaog sýnir miðil,
sém svifur í loftinn, en lækkar »vo flugið og lendir í mestu rólegheitum.