Fálkinn


Fálkinn - 07.06.1946, Blaðsíða 4

Fálkinn - 07.06.1946, Blaðsíða 4
4 PÁLKINN Ensku „Sjódrottningarnar“ Þegar Queen Mary“ (81 - 81,3 þúsund lestir) var hleypt af stokkunum í september 1934 var hún stærsta skip heimsins. Og það vctr hú/i þangað til systurskip hennar komst á flot. „Queen Elisabeth“ (86, 4 þúsund lestir) var enn í smíðum þegar stríðið skall á, en er nú stærsta skip heimsins. Þessi tvö skip hafa saman flutt meira en 1.405.000 hermenn á árun- um 1939-45. — Þegar stríðssaga þessara tveggja skipa verður sögð öll, mun þaS sjást aS þau liafa ekki aSeins lækkaS viðskiftahalla Breta við Bandarikjamenn eða liklega stytt stríðiS um ár með því að flytja nær liálfa aðra miljón liermanna til vígstöðv- anna, heldur hafa þau líka átl drjúgan þátt í að efla vinarhug milli þjóðanna fyrir framtíðina og skilning og traust. Fræg skip hafa löngum verið til í sögu Bretlands, og liafa unnið þjóðinni orðstír — líka gömlu skipin, svo sem „Golden Hing“ Francis Drake, „Revenge* Greenvilles, Victoi-y“ Nelsons og hjólaskipið, sein Samuel Cunard lét smíða úr tré og nefndi „Britannia“, fyrir meira en hundrað árum. Ef þessi stofn andi liins mikla siglingafélags, sem enn ber nafn lians, gæti séð hverju félagið sem hann lagði grundvöll að, hefir hrint í framkvæmd, mundi liann þykj- ast liafa ástæðu til að vera á- nægður. ÞaS hafa verið unnin svo mörg afrek á stríðsái’unum að fólki hættir við þv,í að gleyma hinu, sem unnið hefir verið með markvissri baráttu margra ára. Því er oft gleymt að hern- aðarframleiðsla Breta á undan- förnum árum er ávöxtur ])ess, að landið átti góðar verksmiðj- ur, þaulreyndar og endurbætt- ar af reynslu og hugviti. Og þar her ekki síst að nefna ensku skipasmiðastöðvarnar, sem m. a. Iiafa sýnl afburði sína með því að smíða önnur eins skip og drolningarnar tvær. Margir þeirra, sem hafa ver- ið i „landkvi“ undanfarin sex ár, liafa eflaust hrotið heilann um livar þessi stóru skip voru niðurkomin, því að skiljanlega var ekki hirt um að segja mikið frá þeim í blöðunum. Þegar stríðið skall á var „Queen Mary“ á leið frá Southamlon vestur, með fleiri farþega en hún hafði nokkurntíma flutt áður. Næstu mánuðina lá hún svo í New York, meðan verið var að af- ráða hvað gera skvldi við liana. Meiri var vandinn að gera út um hvað gert skyldi við „Queen Elísabeth“. Ilún var enn í smiðum við skipasmíða- stöðina i Clyde. Það er að segja stór, tóinur skrokkurinn á stærsta skipi heimsins, og tók upp mikið rúm frá öðrum skip- um, sem þurfti að hraða, og var ágæt skotskífa fyrir flug- vélar Þjóðverja. I febrúar 1940 ákvað flotamálaráðuneytið að „senda hana burt og láta hana vera í burlu“ Það var ákveðið að senda liana til New York. Og þangað kom hún svo 7. mars 1940, og þótti merkilegt að henni skyldi elcki vera sökkt á leiðinni. Henni var lagt við hlið- ina á „Queen Mary“. Bæði skipin voru svo vitan- lega tekin til hermannaflutn- inga og breytt eins og þurfa þótti — „Queen Mary“ í Sidn- ey og „Queen Elisabeth" i Singapore, nokkrum mánuðum síðar. Það er ekki hægl að segja í stuttu máli frá því slarfi, sem þessi skip unnu í þágu hern- aðarins við liðflutninga. Þær siglingar hófust vorið 1941 og héldu áfram óslitið allt sumar- ið. Stóru skrokkarnir og þil- förin, sem þalcin voru niönnum í lierbúningum sáust oft í Sidn- ey og Súez þetta sumar. í árs- lok 1941 höfðu skipin flutt yfir 80.000 manns, mestmegnis lil vígstöðvanna í Afríku og Yest- ur-Asíu. Eftir að Japan fór í stríðið byrjuðu „drotningarnar“ að flytja ameríkanskt lierlið, fyrst til Sidney og síðan lil Bret- lands og Súez. Eftir þrjú ár, en þá höfðu þessi tvö skip siglt um 510.000 kílómetra og flutt meira en 100.000 maiins, voru þau sett i Atlantshafsflutninga eingöngu og fluttu nú amerík- anska herinn til Englands und- ir inrásina á meginlandið. Frá maí til September 1943 flutti livert skipið að meðallali yfir 15.000 hermenn í hverri ferð. I árslok 1944 liöfðu skip- in flutt samtals 944.000 hermenn en þar af 80% frá Ameríku austur á bóginn. Það er fróðlegt að lita á innkaupalista brytans undir Tvö stærstu skip heimsins, „Queen Mary“ og „Queen Elisabeth“ eru enn á floti eftir styrjöldina, og vantaði þó ekki viljan til að sökkva þeim. Þau hafa verið í för- um lengst af styrjöldinni og flutt hundruð þúsund af hermönnum um heimshöfin. svona ferð. Þar er m. a.: 152. 800 kg. af kornvöru, 42.000 kg. af svinaketi, 310.000 kg. af keti og fuglum, 9.200 kg. af osti, 32. 000 kg. al' ávaxtasultu, 58.000 kg. nýir ávextir, 02.800 kg. af te, kafl'i og sykri, jafnmikið af niðursoðnum ávöxtum, 24800 kg. af kártöflum og 107.000 kg. af smjöri, eggjum og' mjólkur- dufti. Sir Archibald Hurd, hinn kunni siglingafræðingur, sagði nýlega svo um Jiessi tvö skip og þýðingu þeirra fyrir sigling- arnar: „Eg man vel, að Cunard-fél- laginu var hallmælt mjög fyrir að láta smíða þessa „livítu fíla“ sem gætu ekki — að því er menn sögðu þá — rentað sig á friðartímum, en mundu ekki koma að neinu gagni á ófrið- artímum, því að þá væri flónska að hælta þeim út á sjó. Þessar aðfinnslur reyndust rangar. — „Queen Mary“ reyndist gefa bestan arð allra þeirra skipa, sem siglt hafa undir flaggi Cunard-línunnar, og „Queen Elisabeth“ sem ekki var full- gerð þegar slríðið hófst, mundi að öllum líkindum hafa borið sig ennþá betur.“ Það sem ýtti á eftir Cunard félaginu með smíði „drotning- anna“ var, að framfarir í skipa- gerð og vélsmíði gerði það orð- ið mögulegt — í fyrsta skifti í sögunni — að smíða skip, sem væru svo hraðskreið, að tvö saman gætu haldið uppi viku- legum samgöngum milli Eng- lands og New York, en áður hafði þurft þrjú skip til að gera þetta. En til þess þurftu skipin hæði að fara betur í sjó og vera hraðskreiðari en þau skip, sem áður höfðu verið smiðuð. Sir Percy Bates, stjórnarfor- maður Cunard White Star Line sagði 1930, að til þess að koma þessu fram þyrftu skipin bæði að vera stærri og liraðskreiðari en áður. Hraðinn þyrfti að vera svo mikill, a liægt væri að halda áætlun bæði vetur og sumar, þannig að lileðsla og afferm- ing og ferðin austur og vestur tæki aldrei nema liálfan mánuð Og stærðin þyrfti að vera mikil til þess að gela veitt farþegun- um svo mikil þægindi, að þeir vildu borga fyrir hraðann. Sir Percy kvað það fjarri vilja sín- um að bygja stór og hraðskreið

x

Fálkinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fálkinn
https://timarit.is/publication/351

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.