Fálkinn - 07.06.1946, Page 8

8
F Á L K I N N
Holger Drachmann:
Óþekkti sjómaðurinn
— Nákvæmlega þannig, já, ein-
mitt þannig var það. En liafið j)ið
nokkurt tóbak? Já, einmitt þannig,
nákvæmlega þannig var það með
liann. Hvað svo sem hann nú var,
Þjóðverji, Englendingur eða máske
HoIIendingur, um það get ég ekkert
sagt, því talað gat hann ekki, að
minnsta kosti að þvi er ég best veit.
Eins og venjidega töluðu margir
í stofunni í einu. En þegar Óli
hyrjaði að tala hljómaði masið um-
liverfis hann og menn þokuðu sér
nær honum á hekkjunum.
— Hvernig var það Óli?
— Þér var nær að hlusta, þá
vissir þú nú um hvað talað var,
svaraði Óli. — En hefir þú nokkurt
tóhak?
— Jú, sá ávarpaði liafði tóhak
og Óli fékk það og tróð í pípuna.
Svo byrjaði hann aftur á upphafinu.
— Það var um hann, óþekkta sjó-
manninn. Síðan eru mörg ár, þrjá-
tíu eða vel það. Þá var þorskur hér
á miðunum. En nú draga menn
heila og hálfa stokkana án þess að
fá annað en nokkrar drullulýsur, en
um þorskkindina er ekki að tala.
Já, þá var þorskurinn nógur. Eg var
á sjó með þeim Jensi Rauf og Ilansi
í neðra, eins og við kölluðum hann.
Hans, sem síðarmeir drukknaði við
Ameríku. Við Jens stóðum aftur í
og drógum línuna, en Hans sat und-
ir árum. Við vorum húnir að inn-
byrgða nokkra tugi, þegar allt í einu
strikkaði undarlega á línunni.
— Nú dragðu, segi ég.
— Ilún er fjandi þung, segir Jens.
— Hvað getur þetta verið?
— Dragðu bara, segi ég, — þá
færðu að vita hvað það er.
Hann dregur linuna en ég hagræði
hjóðunum þar sem lína er hringuð
niður. Eg hjóst við að hér væri gol-
þorskur á ferðinni.
— Sá er laglegur, segir Jens, sem
nú hamaðist við að draga.
Eg leit til hliðar og horfði ofan
í vatnsskorpuna.
Fyrst kom mannshönd og kreppt-
ur handleggur upp úr vatninu, síð-
an hrjóst og síðskeggjuð haka, Hak-
an og brjóstið siga aftur í kaf, en
annar iingull hefir krækst í huxna-
haldið og tvær stígvélatær koma
upp fast við borðstokkinn.
— Hvað varð af honum? spyr
Jens, sem gefið hafði eftir á lín-
unni.
Eg hað hann að draga línuna liægl
og gætilega, og þá kom hann upp
í annað sinn, Jangur og stirður stóð
hann nú næstum uppréttur í vatn-
inu.
— Sleppið J)ið honum, kallaði
Hans, sem sat á þóftunni.
— Eigum við að láta hann fara?
spurði Jens, sem hélt línunni.
Eg horfði snöggvast á hann en
Jeit síðan inn í hátinn og sagði:
— Hann er þó alltaf maður.
Við drógum áfram og náðum tök-
um á honum og lyftum honum inn
fyrir borðstokkinn. Hann er þung-
ur og ómeðfærilegur eins og dauður
fiskur og það streyma ósköpin öll
af sjó úr honum. En okkur tókst
þó að drasla honum fram í hátinn
og leggja hann þar með bakið niðri
í stefninu og andlitið heint á móti
okkur.
Og þar sat hann.
Kvöldsólin skein heinl í augun
á honum. Og meðan við drógum
línuna og losuðum við og við af
öngli gátum við ekki varist því að
líta öðru hvoru við og gefa honum
hornauga, þar sem hann liálfsitur
og snýr andlitinu að okkur.
Hans, sem sat undir árum, kenndi
undarlega kláðafiðrings i hnakkan-
um. Hann þokaði sér órólega til á
þóftunni og skotraði augunum um
öxl fram í stefnið.
— Á hvað ertu að hyggja, Hans?
spurði ég.
Hann svaraði ekki en fór að
hlístra.
— Sjómaður blístrar ekki í bátn-
um, segi ég.
Litlu seinna segir Jens:
— Mér finnst liann stara á okkur
þessi þarna.
— .Bull og vitleysa, segi ég. —
Hyernig getur dauður maður starað
á fólk?
Skömmu seinna endurtekur Jens
J)etta og Hans ókyrrist á ný á J)óft-
unni. Um leið og við drögum síð-
asla spottann af línunni inn í hát-
inn sleppir Hans árunum, lýtur á-
fram og grípur krossfisk sem lá í
bátnum, snýr sér við og dembir
honum beint framan í ennið á
óþekkta sjómanninum svo að kross-
fiskurinn hylur hálft andlitið .
— Þetta hefðir J)ú ekki átt að gera
segi ég.
— Það má vel vera, segir hann.
- En þið gátuð látið ógert að inn-
byrða hann, þennan. í Iivert sinn
sem ég lít um öxl til hans hefir
liann glápt á mig, og það er ekkerl
notalegt, og sísl al' öllu að snúa
að honum bakinu.
— Nú, og um sólarlag komurn við
í lendinguna. Fjöldi fólks stendur
niðri á slröndinni og kallar til okk-
ar og spyr: — Hvað félaga hafið
þið fengið til ykkar í bátinn?
Við svöruðum ekki fyrr en bátur-
inn kenndi grunns. Þá stukkum við
út og drógum hann upp í fjöruna.
Margar hen'dur komu lil aðstoðar
því að menn eru ætið hjálpsamir
l)egar setja þarf hát.
Þegar báturinn var settur segi ég
við J)á sem umhverfis stóðu:
- Nú getið þið sjálf séð hvern
við höfum fengið i bátinn með okk-
ur.
Og svo Jmrftu allir að skoða hann,
en Nikulás gamli hryti spurði:
— Hefir hann úr i vasanum eða
eitthvað þessháttar?
— Það hefir okkur eiginlega ekki
dottið í hug að athuga, svaraði ég.
Og ég var í þann veginn að hneppa
frá honum úlpunni þegar hafnsögu-
maðurinn aðvaraði mig og sagði
að slíkt mætti ég ekki gera, því að
hér ætti fyrst að senda hoð eftir
lögreglunni, og i öllu falli yrði að
spyrja tollarann ráða.
— Eg hélt nú reyndar að svona
nokkuð væri tollfrjálst, sagði Hans
og ýtti við honum, sem í bátnum
lá.
Allir viðstaddir skellililóu. Við
J)að esjiaðist Hans og hafði i frainmi
ýmiskonar skrípalæti við hinn ó-
þekkta.
- Þetta likar mér ekki, enda mun
l)ig iðra þess siðar, sagði ég.
Þá hætti Hans. Og svo kom tollar-
inn móður og blásandi eins og
hrjóstveikur hestur. Einkennisfrakk-
inn var skakkt hnepptur framan á
inaganum af eintómu óðagoti. Toll-
arinn vai' æfinlega útblásinn eins
og fýsibelgur þegar eitthvað var
um að vera, slíkt skeði svo sjaldán
að liann hefði úr einhverju að þefa.
— Hvað hafið þið hér um horð?
hrópaði hann af löngu færi.
—- Athugið þér það sjálfur, herra
tollþjónn, svaraði ég.
En Jens hafði fleygt segli yfir hát-
inn þegar hafnsögumaðurinn sagði
að við mættum ekki lireifa líkið.
Tollarinn kom nú að hátnuin og
hlés eins og hvalfiskur, hnerraði
og spýtti og þurrkaði sér um nas-
irnar með raúðum vasaklút, sem
liann flaggaði ælíð með upp úr
vasanum á einkennishúningnum.
— Nú piltar, segir hann og var
hæði vingjarnlegur og lítillátur.
Hvaða smádót hafið þið svo með-
ferðis í dag?
— Það eru nú reyndar engir smá-
munir, herra tollþjónn, segi ég.
Jæja, ÓIi. Þið hafið náttúrulega
krækt í eitthvert lítilræði, en ef
kóngurinn fær sitt og lögin hala
sinn gang er ekkert ólöglegt við
þetta.
Og hér var heldur ekkert ólöglegt
á ferðinni. Tollarinn tók nú seglið
hurtu, og svo stóð hann þarna með
það í höndunum og glápti ofan í
bátinn.
Óþekkti sjóinaðurinn sagði ekki
orð, enda var liann löglega afsak-
aður. Töllþjónninn sagði heldur ekki
neitt, hann var vist þó nokkuð
undrandi.
—Fý-og-fjandakornið. Það er ó-
lykt af honum, sagði tollarinn og
fleygði seglinu ofan á liann aftur.
Það var ekki nein sérleg kurteisi
fannst mér. Þetta var þó alltaf mað-
ur, þó að hann væri dauður.
Svo lýsti tollþjónninn yfir því,
að hér skyldi halda vörð, og senda
hoð eftir lögregluþjóni, bæjarfógeta,
hrcppstjóra, amtmanni eða skrifara,
eða skollinn má vita liverjum, en
einhvern af þessari tegundinni átli
að sækja upp í sveit til þess að lita
eftir þvi hvort maðurinn væri for-
svaranlega dauður, og hvort annað
væri í lagi með hann. Ennfremur
átti að athuga hvort liann hefði á
sér nokkur ástarbréf eða skulda-
hréf, sem mætti þekkja liann á.
Enginn mátti leyfa sér að snerta
hann fyrr en því væri lokið, sagði
tollþjónninn, og hann var svo ákaf-
ur að útlista þetta að hann gleymdi
alveg að ergja sig yfir því að við
skyldum ekki hafa haft meðferðis
neina aðra smámuni handa honum
til að þefa úr.
Og við áttum að halda hér ræki-
legan vörð, sagði hann. Við feng-
um tvo byssuhólka og eitt sverð í
skeiðum, því að tollarinn var gam-
all undirforingi og gat því ekki
hugsað sér voþnlausa varðmenn.
Vörðuriiin var skipaður og þeg-
ar leið á kvöldið hvarf fólkið burtu
af ströndinni. Klukkan háll' tíu kom
tollarinn i eftirlitsferð áður en liann
skreið í bólið. Eg var vopnaður
sverðinu vegna þess að ég var elsl-
ur af varðmönnunum, Jens og Hans
voru vopnaðir hyssunum. Eg lél
þá axla hólkana þegar tollarinn var
á uppsiglingu, og það álti nú við
lífið í Láka.
Þetta er prýðilegt, sagði hann
og bar hendina upp að einkennis-
húfunni. Nú er búið að senda
boðin og á morgun snemma munu
yfirvöldin koma hingað. Látið mig
sjá að þið séuð Irúir á verðinum
og sofnið ekki. Og Guð veri með
ykkur.
Má ekki senda Hans yfir i
ItlNNAN HANDTEKINN. — Þessa mynd íók piltur frá Draminen viö
Oslofjörð, þegar einn mesti stríðsglœpamaður Noregs, Rinnan, var
handtekinn af norskum hermönnum i Norður-ÞrœndatÖgum.