Fálkinn - 13.05.1949, Blaðsíða 9

FÁLKINN
9
gústvindurinn látinn dreifa
öskunni.
EFTIR þessi vandlega íhuguðu
áfrom skyldi maður halda að
sögunni væri liér með lokið. En
nú víkur sögunni til systur
Marie og frænda liennar. Þau
fóru að gerast áhyggjufull út af
því, að ekkert skyldi spyrjast
til herinar, og afréðu nú að
hefja leit að henni. Vegna þess
að þeim var illa við að hvarf
Marie kæmist í hámæli sneru
þau sér til John Boland, leyni-
njósnara í firmanu Moony &
Boland.
Fyrst í stað vildi Boland ekki
líta á þetta sem alvarlegt mál.
En hann rakti slóð Marie í mat-
söluhúsið og fékk að heyra um
nánari atvik að dauða hennar.
Þá fór liann að gruna ýmislegt.
-— Eg er ekki í vafa um að
Mary liefir verið myrt, sagði
hann við frænda hennar, — og
ég held að ég viti hver hefir
gert það. En í þessu máli eru
ýmsar líkur, sem eru alveg ó-
trúlegar — ég get ekki trúað
aðstoðarmönnum mírium fyrir
þessu máli — ég verð að gang-
ast í það sjálfur!
Áður en sex mánuðir voru
liðnir sálu þeir Unger, Brown
og Smiley í fangelsi. Fyrir morð,
lialdið þið kannske? Nei, alls
ekki — þeir voru aldrei sakað-
ir um morð, þó að einn þeirra,
Smiley, meðgengi allt um sam-
særið. Játning hans eins var
elcki nóg — lögin heimta sann-
anir, og þær fengust ekki. Vit-
anlega neituðu hinir tveir að
Smiley segði satt — og lík
Marie var orðið að ösku og
komið út í veður og vind.
Svo að kviðdömendurnir tólf
gátu ekki dæmt Unger og sam-
verkamenn hans fyrir annað en
vátryggingasvik -— hámarlts-
hegning fyrir þau eru fimm ár!
En þó var það samt ekki það
undarlegasta við þessa sögu.
Þessir atburðir eru sannir en
enginn skáldskapur; þeir eru
staðreynd. Þótt lygilegt megi virð
ast liafði Smiley, þjóni liins illa
anda, Ungers læknis, verið falið
að fletta ofan af sínum eigin
misgerðum, alveg eins og Marie
veslingurinn áfoi'maði sitt eig-
jð morð.
Því að Smiley var lika njósn-
ari — þorpari og njósnai'i í
senn. Þegar hann var ekki í
samsæri með Mai'ie Defenbach
vann hann fyrir John Boland,
— manninn sem lofaði frænda
Marie að grafast fyrir málið!
Og þó að Boland yrði að láta
handtaka einn af aðstoðái'mönn
um sinum sem morðingja þá
lxélt iiann samt það, sem hann
lofaði.

- LITLA SAGAN -
T. E. Murphy:
Ræðan
mikla
FÁNI Rhode Islands-fylkis blakti
á turni fangelsisins sem tákn þess
að ríkisstjórnin væri i heimsókn.
Fáninn var dreginn upp einu sinni
á mánuði, þegar náðunarnefndin
kom saman til að yfirheyra fanga",
sem höfðu sótt um að verða látnir
iausir. Eins og alltaf á slíkum dög-
um var líkast og maður fyndi eftir-
væntinguna, sem lá í loftinu. Nefnd-
armennirnir brostu. Fangarnir vissu
að það þýddi að minnsta kosli að
einhver ætti að fá frelsi.
En fangarnir sem sátu í járnbúr-
unum fyrir utan fundarsal nefnd-
arinnar brostu ekki. Sumir þeirra
liöfðu beðið í fimm, tíu eða kann-
ske fleiri ár eftir að fá tækifæri íil
að bera fram mál sitt.
Þeir töluðu ekki mikið saman;
bver um sig sat i sínum einangraða
beimi og var að bugsa unx livað
bann ætti að segja við ríkisstjór-
ann. Nú kom fangavörður, opnaði
járngrindina og kallaði: „Charlie
Gregory!“
Einhver bærði á sér inni í klefa-
horninu og svo konx visinn, grá-
hærður maður fram. Andlitið var
eins og krit á litinn, og liann starði
út i bláinn eins og lxann væri dá-
leiddur. Einhver hvíslaði: „Til ham-
ingju, Charlie,“ en gaixili maðurinn
beyrði það ekki.
I-Iann hrasaði þegar liann kom
fram i dyrnar og varðmaðurinn tók
í bandlegginn á bonum og sagði vin-
gjarnlega: „Farðu gætilega að öllu
Charlie. Mundu að þú hefir beðið
lengi eftir þessu tækifæri.“
Og vist lxafði Charlie beðið lengi
— tuttugu ár. Ilvern dag og nótt í
öll þessi ár hafði Charlie æft sig á
því, sem hann ætlaði að segja. Fyrst
í stað liöfðu hinir fangarnir hent
gaman að bonum. „Hversvegna flýt-
ir þú þér svona, Charlie. Þú liefir
fimmtán ár til að æfa þig!“ sögðu
þeir ertandi.
En nú höfðu þeir ékki crt hann
í mörg ár. Því að flestir þeirra vor-
kenndu honum. Nýir fangar sem
komu í fangelsið voru vanir að
glápa á manninn, sem stóð þarna í
skotinu og virtist vera að tala við
sjálfan sig, og þeir spurðu lxvort
liann væri geggjaður. „Nei, þetta er
er bara hann Charlie, og hann er
að æfa sig á þvi, sem liann ætlar að
segja þegar hann kenxur fyrir nefnd-
ina.“ Gömlu fangarnir kunnu ræð-
una að heita mátti utan að. Þegar
frá leið liafði Charlie gert ýmsar
breytingar á henni, liann jók mál-
skrúðið í einum kaflanum en stytti
annann. En kjarninn í ræðunni var
alltaf sá sami.
„Yðar hágöfgi, lierrar mínir. Eg
veit að ykkur er það cngin nýjung,
að maður standi frammi fyrir ykk-
ur og fullvissi ykkur um sakleysi
sitt. Ef það væri aðeins frelsið, sem
ég óskaði, mundi ég alls ekki tæpa
á þvi að ég væri saklaus af glæpn-
um, sem ég var dæmdur fyrir fyrir
tuttugu árum. En, herrar nxínir, það
er ekki aðeins frelsið scm liggur mér
á hjarta. Eg óska að fá upplýst um
leið, að ég hefi orðið að liða fyrir
margfaldan samruna örlagaríkra at-
vika.“
Þetta var inngangurinn. Félagar
hans vildu láta hann veija einfald-
ara orðalag en þetta, sem hann hafði
tínt saman úr orðaforða sínum.
„Þetta var hálf óvanalegt,“ voru þeir
vanir að segja.
En Charlie var jafn þrár hvað
þetta snerti og liann var ákveðinn
í því að fá frelsið og sanna sak-
leysi sitt.
Þegar Charlie hnaut á þröskuld-
inum og kom inn í fundarsalinn
sat ríkisstjórinn við stórt skrifborð,
og kringum hann sátu nefndarmenn-
irnir, fjórir miðaldra og virðulegir
xnenn.
Charlie stóð þarna hikandi og fór
hjá sér, þangað til fangavörðurinn
benti honum á stól. Ríkisstjórinn
fór að lesa upp skjölin: „Charlie
Gregory, dæmdur i ævilangt fangelsi
fyrir morð,“ og sneri sér svo bros-
andi að fanganum. „Okkur langar
til að lieyra hvernig þér rökstyðjið
náðunarbeiðni yðar,“ sagði hann.
Charlie vætti varirnar og byrjaði,
með mjórri rödd: „Yðar hágöfgi,
herrar nxinir. Eg veit að ykkur er
það engin nýjung —“ svo urðu orð-
in veikari og veikari og loks heyrð-
ist ekkert hljóð þegar hann bærði
varirnar.
Fangavörðurinn reyndi að tala i
hann kjark: „Charlie, Þessir menn
ætla að reyna að lijálpa þér. Byrj-
aðu bara aftur.“
Varirnar bærðust aftur, en ekki
heyrðist nokkurt orð.
Tveir nefndarmcnnirnir sneru und
an og horfðu út unx gluggann til að
leyna því hve sárt þá tók til mann-
garmsins. Ríkisstjórinn sagði: „Seg-
ið okkur livað yður liggur á lijarta,
maður minn!“
Charlie byrjaði aftur, eins og tal-
vél, en orðin komu í rykkjum og
ofur lágt: „Yðar hágöfgi, herrar mín-
ir. Eg veit að ykkur er það engin
nýjung i—“ en svo strandaði liann
aftur. Ilann var mállaus. Hann hafði
beðið í tuttugu ár eftir að lxalda
þessa ræðu og nú gat liann ekki
stunið renni upp úr sér.
Rikisstjórinn fór að lxlaða í slcjöl-
um meðan liann beið eftir að mað-
urinn kæmist á lagið aftur. Svo
sagði liann við fangavörðinn: „Lát-
ið þér næsta rnann koma inn. Við
skuTum láta Gregory reyna seinna.“
Charlie var sem steini lostinn.
Vörðurinn kom inn með næsta fanga,
liáan, ungan, ljósliærðan mann. Hann
liorfði spyrjandi á Charlie. Varir
Charlies fóru að bærast aftur en
ekki heyrðist nokkurt lxljóð.
Ríkisstjórinn andvarpaði: „Það
er ekki hægt núna,“ sagði hann við
vörðinn, „við skulum láta lxann bíða
fyrir utan þangað til liann fær mál-
ið aftur.“
„Afsakið, ríkisstjóri!“ Það var
ungi fanginn sem talaði.
ltíkisstjórinn leit kuldalega til
lians. „Bíðið þér, ungi maður. Bráð-
um kemur að yður.
„Það var ekki það, herra rikis-
stjóri. Eg ætlaði bara að segja að
ég kann ræðuna hans Charlie nærri
því eins vel og liann sjálfur. Eg
gæti talað fyrir hann.“
Ríkisstjórinn varð forvitinn.
„Hvernig stendur á því?“
„Hann liefir æft þessa ræðu í
20 ár. Við liöfum ert hann á því.“
Ríkisstjórinn kinkaði kolli. „Jæja,
látið okkur heyra.“ Hann sneri sér
að liinum. „Þetta er kannske ekki
samkvæmt reglunuixx, en ef enginn
hefir neitt við það að athuga------?“
Allir voru sammála og ungi maður-
inn fór að kyrja.
„Yðar liágöfgi, lierrar mínir. Eg
veit að ykkur er það engin nýjung,
að maður standi frammi fyrir ykk-
ur og fullvissi ykkur um sakleysi
sitt“ Hann stamaði ofurlitið er hann
kom að „margfaldan samruna ör-
lagarikra atvika“ og nefndarmenn-
irnir brostu og ríkisstjórinn sagði:
„Það er ekki auðvelt að segja þessi
orð“.
Þegar leið á ræðuna fór að lifna
yfir Charlie. Hann staðfesti allt það
mikilsverðasta með að kinka kolli.
Loks lirópaði liann: „Einmitt! Ein-
mitt svona var það! Þetta ætlaði ég
að segja!“ Og svo fór hann að gráta.
Charlie gamli var leiddur út aft-
ur og það flaug eins og eldur í sinu
um fangelsið að nú hefði liann
fyrirgert tækifærinu. En þá gerðist
dálitið einkennilegt með þá, sem
biðu eftir að koma fyrir nefndina.
Þeir urðu allt i einu svo bljúgir. For-
hertir glæpamcnn, dæmdir fyrir
morð og rán, fóru að vorkenna
Charlie.
Þeir komu fyrir nefndina, liver
eftir annan. „Afsakið, herra rikis-
stjóri, en áður en ég minnist á mig
langar mig til að minnast á hann
Charlie gamla. Þegar móðir mín dó
kom liann og huggaði mig. Mér leið
illa, en Charlie lijálpaði mér með-
an verst var.“ .... „Hann er besti
félagi okkar lxérna í fangelsinu, allt-
af jafn góður og hjálpfús.“ ....
„Eg fékk blóm, sem Cliarlie hafði
tint í fangagarðinum, handa kon-
unni minni þegar hún heimsótti
mig.“ .... „Eg var liálfgerður
krakki þegar ég kom hingað, en
Charlie liirti um mig.“
Nefndin fékk að lieyra margar
svona sögur. Sumir fangarnir áttu
Frh. á bls. Í4.
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM
Ritstjóri: Skúli Skúlason
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested
Skrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavík. Sími 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-6
Blaðið kemur út hvern föstudag
Allar áskriftir greiðist fyrirfram
HERBERTSprent