Fálkinn - 06.03.1959, Qupperneq 7

FÁLKINN
7
arnar. Dr. Lyon og Rex Roerey höfðu
gát á hinum næmu tækjum, sem áttu
að mæla nálægð íssins, og sem settir
voru upp um vorið áður en við fórum
i æfingaleiðangurinn með Skate og
Halfbeak. Lyon sá að vatnsþrýsting-
urinn hafði skemmt ísmælana, en við
liöfðum, sem betur fór fleiri til vara.
FYRSTA NÁLARAUÖAÐ.
Snemma morguns er við 'höfðum
verið tvo sólarhringa á siglingu náð-
um við í skeyti um mikinn storm
framundan okkur. Hann var á norður-
leið. Stormurinn hafði auðvitað engin
áhrif á okkur, á því dýpi, sem við
vorum — en við höfðum áhyggjur
af að hann gæti haft áhrif á ísrekið
í Beringssundinu og þar fyrir norðan.
En livað sem þvi leið þá var of seinl
að sjá við því núna. Við urðum að
láta slag standa.
Þriðja daginn sigldum við gegnum
liinn tiltölulega hlýja japanska haf-
straum en svo kólnaði brátt. Mælir-
inn sýndi aðeins 4 stiga sjávarhita.
Við nálguðumst Aleutaeyjar og
færðum okkur smámsaman nær yfir-
horðinu, en dýptarmælirinn sýndi sí-
sjö að morgni, en sólarupprás klukk-
an 14. En í okkar einangruðu veröld
skipti þetta ekki miklu máli.
STEFNAN ATHUGUÐ.
Dægradvölin um borð liélt áfram
cftir föstum reglum. Skipshöfnin
hafði haft keppni síðan lagt var af
slað í spili, sem kallað var púkk. Ken
Carr liðsforingi sigraði Gilbert Spurr
vélstjóra í þriðju lotu. Þegar menn
lcomu af verði livíldu þeir sig um
stund yfir kaffi og kleinum áður en
þeir lögðust til svefns. 1 vélarúminu
hafði David H. Long eftirlit með eim-
ingu vatnsins, sem við notuðum í bað,
til suðu og i gufuvélina. „Nóg vatn
handa öllum skiptavinum." stóð á
auglýsingu yfir dyrunum. En birgðir
okkar af ávöxtum og grænmeti minnk-
uðu iskyggilega fljótt.
Hvergi -íiefir staðarákvörðunum
verið jafn mikill gaumur gefinn og
um borð i „Nautilus". Skipverjar voru
í sífellu að líta til siglingastjórans
og skoða uppdráttinn lians. Richard
Bearden fyrsti vélstjóri og Norman A.
Vitale vélamaður komu á sniðugri
fréttaþjónustu: Þeir hengdu upp stór-
í mælaklefanum í „Nautilus“. Þar er að staðaldri fylgst með stefnu skips
ins, dýpi og ísalögunum.
an uppdrátt af pólnum og nágrenni
og mörkuðu stöðu „Nautilus“ á hann
jafnharðan og hann færðist norðar.
Föstudag 13. júní er við sigldum að-
eins 30 metra frá botni Beringshafsins
fórum við framhjá Pribilofey. Dag-
inn eftir komum við svo nærri sjáv-
arborði að við gátum tekið hreint
loft i skipið — i siðasla sinn. Þegar
undir ísinn kæmi varð að nota súr-
efni og svo efni til að eyða kolsýru
og vatnsefni. Dobbins heilsukapteinn
og aðstoðarmenn hans í sjúkradeild-
inni liöfðu eftirlit með því.
Nú nálgaðist hættulegasti kafli leið-
arinnar: grunnt Beringssundið og
fullt af ís, en það hefir orðið mörg-
um skipum að falli.
Nú var um tvennt að velja: annað
hvort að halda vestur og fara Siberiu-
megin við St. Lawrence-ey, sem ligg-
ur sunnanvert við sundið. Eða fara
austanmegin, nær Alaska. Af ýmsum
ástæðum höfum við ákveðið að reyna
vestari leiðina fyrst. Hún var nær
stefnunni norður og var talsvert
dýpri. Auk þess höfðum við lesið i
fellt minna dýpi. Um kvöldið 12. júni
'höfðum við landsýn — Unimakeyju,
rúmar 2700 kilómetra norðvestur af
Seattle.
Með sjónpípuna ofansjávar sáum
við snævi þakta tinda og fjallaskörð
á Aleutaeyjum. Shep Jenks stýrði
gætilega og var að reyna að finna ál
milli eyjanna og mældi dýpið í sí-
fellu. Loksins var hann ánægður og
tók stefnu gegnum breitt sund milli
tveggja eyja. Við köfuðum djúpt og
héldum áfram. Um miðnætti vorum
við komnir gegnum fyrsta nálaraug-
að og kynnt „Nautilus“ fyrir Berings-
sundinu.
Við. stefndum þráðbeint norður,
neðansjávar. Stundum gægðnmst við
þó gegnum sjónpípuna. Botninn í
Beringshafi er afar sléttur. Vísinda-
mennirnir segja að það stafi af þykka
aurlaginu, sem öldum saman hafi
safnast fyrir þar. Aurinn berst með
hafísnum sem rekur til hafs og
hráðnar.
Við héldum varlega áfram norður
Beringshaf, en það sem ruglaði okk-
ur mest var timinn. Samkvæmt klukk-
unum okkar var sólarlagið klukkan
Úr AiMiÁlum
Jartein Þorláks helga. — 3.
í KYNN í Englandi lét maður nokk-
urr, sá er Auðunn hét, gera likneski
til dýrðar inum sæla Þorláki byskupi,
ok er likneskið var gert ok sett í
kirkju, þá gekk at klerkr einn enskr
ok spurði, hvers líkneskja þat væri.
Honum var sagt, at þat var likneskja
Þorláks byskups af íslandi. Þá hljóp
hann með hlátri miklum og spotti
í soðhús eitt ok tók mörbjúga ok kom
síðan aftr fyrir likneskit og rétti
bjúgat frám inni hægri hendi ok
rnælti svá með spotti til líkneskjunn-
ar: „Viltu, mörlandi? Þú er mör-
byskup.“ Eftir þat vildi hann á burt
ganga ok mátti livergi hrærast i þeim
sporum, sem hann stóð, ok var höndin
kreppt at bjúganu, ok mátti ekki
liræra. Dreif 1 :>á siðan til fjöldi manna
at sjá þessi fádæmi, ok spurðu hann
siðan sjálfan, hverju þessi undr sætti.
En hann játaði þá glæp sínum fyrir
öllum þeim, er við váru staddir ok
þat sá, en hann sýndi með viður-
kenningu sanna iðran ok bað þá, er
við váru, at þeir skyldi styðja hann
með sinum hænum, en hann liét því,
af hann skyldi aldri þess kyns glæp
gera síðan. Báðu þeir bonum af öll-
um hug heilsubótar, en almáttugr guð
heyrði bæn þeira ok hinn sæli Þor-
lákr byskup, ok réttist þá höndin, ok
fór hann þá hvert er hann vildi, ok
lofuðu allir guð ok inn sæla Þorlák
byskup.
FÓTARMEIN SVEINSINS.
Sonr prests eins, góðs ok göfugs
manns, hafði fótarmein mikit á unga
aldri. Tóku fæturnir at visna ok at
minnka aflið. Sveinninn hét Bjarni.
Hann var ungr at aldri, auðveldr ok
auðráður sínum frændum. Ok af
þessu meini tók honum mjök at
þyngja, svá at hann lá náliga i rekkju
gömlum hókum, að landisana leysti
fyrr þeim megin á vorin.
Hvenær sem maður breytir breidd-
arstigi breytast seguláttavitarnir um
leið. Þegar við fórum undir ísinn var
mikilsvert að við vissum nákvæmlega
um misvísun áttavitans. Ef elekron-
mælarnir og girókompásinn hilaði
höfðum við ekkert annað en segul-
kompásinn til að leiðbeina okkur.
Þegar við vorum undir ísnum 1957
höfðúm við mikið gagn af því að vita
alltaf um misvisunina. Þá brugust
gírókompásarnir vegna þess að raf-
magnið bilaði, en kompásnálin af-
stýrði því að við sigldum í hring.
Klukkan 22 höfðum við Siberiu á
vinstri og St. Lawrenceey á hægri
hönd. Við fórum upp í sjónpipuhæð
til að gera staðarákvörðun. Blár,
Framhald á bls. 14.
ok mátti ekki ganga, ok var þat mikil
hryggð föður ok móður. Þau höfðu
mikinn ástarhug á inum sæla Þorláki
byskupi, ok hétu þau einkum á hann
til heilsubótar sveininum ok styrktu
sitt á heit með söngum ok fégjöfum,
ok þó varð þar eigi allbráð skipan,
en þó varð þeim öllum hughæra, sið-
an heitit var. Fám nóttum síðar bar
þat fyrir konu eina, at hún þóttist
mann sjá ganga í rekkjugólfit, þar
nær sem hon hvíldi, í svartri kápu,
ok mælti við hana: „Hversu ferr at
um fótinn sveinsins Bjarna?“ Hon
þóttist segja, at lítit þætti um batna.
Hann mælti: „Liggja mun þar ráð til.
Sækið smyrsl Þorláks bysknps og ríð-
ið á, ok mun þá bætast.“ Hon vaknaði
ok sagði, hvat fyrir liana hafði borit,
en prestr þóttist sjá af sinni visku
ok ráðleitni, at smyrsl þau mundu
vera smjör ]iat, er hinn sæli Þorlákr
byskup hafði vígt. Tók hann þau sið-
an ok reið á fótinn nökkurn aftan. En
þaðan í frá bættist dag frá degi, þar
til er hann var heill, ok fóru þeir
feðgar báðir í Skálholt ok sýndu þar
ok sögðu jiess jarteikn, lofandi guð
ok hinn sæla Þorlák byskup.
STOLIÐ HIIING.
Sá atlmrðr varð, er mikils var verðr,
at fákunnligr gullhringur livarf hús-
freyju einni virðuligri úr lokum þeim,
er vardliga var gætt oftliga. Hans
var víðar leitat en von þótti, því at
svá reis sumra manna orð á, at van-
leitat mundi vera, ok eru menn þeir-
ar ætlunar, ok henni þótti sjálfri engi
ván annars en af manna völdum
mundi vera. Þá var lieitit á hinn sæla
Þorlák byskup með umráði dýrlings
kennimanns, þess er oft var reynt, at
guð ok hclgir menn vildu í lielsta
lagi hans heit þiggja. Var til þess
'heitit at hringrinn skyldi aftr koma
ok menn skyldi visir verða, hvat
grandat liefði, ok var bæði heitit söng-
um og fégjöfum. En annan dag eftir
fóru ungmenni eftir litlum mosa, cr
liafa þurfti. Gengu þau síðan í gröf
■eina, er verit hafði kolgröf, en þá var
öll innan mosa vaxin. Ok er þau vildu
mosann upp taka, þá sáu þau í einum
stað meira mosann fram undan bakk-
anum, ok tóku þau upp, én þar var
holt undir, ok rendi þar fram úr gnll-
hringrinn, en markstika stóð gagn-
vart. Var sá at nýju borinn málinu,
en líkastr þótti, at stolið hefði hripgn-
um, ok gekk sá við ok sagði þat mönn-
um, at bæði var heimskligt, at hann
hefði ætlat, ef menn hefði eigi til
grafit, at kasta honum á vatn eða gera
þat eitthvat af, er aldri var ván at
fyndist. En hinn sæli Þorlákr bysknp
gerði þá fegna, er sitt nálguðust, en
lét liinn eigi slikan glæp unnit geta,
er í öndverðu hafði stolið liringnum.