Fálkinn - 18.09.1959, Blaðsíða 4

4
FÁLKINN
Fyrstu 70 árin, sem Spánverjar
voru að leggja undir sig lönd vest-
an hafs hugsuðu þeir aðeins um
að raka saman sem mestu af gulli.
Þegar frá leið hugkvæmdist þeim
þó, að kannske mætti græða á fleiru
en gullinu og Filippus II. gerði út
leiðangur undir forustu manns, sem
hét Boncalo Hernandes de Toledo,
til þess að rannsaka þetta. Það var
hann sem flutti fyrstu tóbaksplönt-
urnar til Evrópu árið 1599, en þá
höfðu menn haft spurnir af tóbak-
inu löngu áður. Trúboðarnir, sem
fóru með Columbusi i aðra vestur-
för hans, höfðu séð Indíána á Vest-
ur-Indíum reykja, og sögðu að reyk
ingar læknuðu ýmsa sjúkdóma.
Vakti jurt þessi, sem enn var nafn-
laus, þvi mikla forvitni og umtal
undir eins og hún kom til Spánar
og Portúgal.
Jean Nicot de Villemain, franski
sendiherrann í Lissabon, sendi
drottningu sinni, Mariu af Medici
Walter Raleigh, hin nafnkunna
sjóhetja — og sjóræningi — gerði
út leiðangur til Ameríku 1584 til
að nema land og nefndi landnám
sitt Virginíu — eða Meyjarland —
til heiðurs Elizabeth drottningu. En
þessir landnemar héldust ekki við
þar og þegar þeir komu aftur til
Plymouth tveim árum síðar vöktu
þeir athygli fyrir trélegg, sem þeir
héldu milli tannanna og spúði reyk.
Þetta voru tóbakspípur. Raleigh
fékk eina þeirra að gjöf og vann
betur að útbreiðslu reykinga meðal
heldri manna en nokkur annar. Og
skáldið Spenser, vinur hans, orkti
lofkvæði um tóbakið og pípuna.
Raieigh varð pípunni trúr til dauða-
dags. Þegar Elizabeth drottning dó
var hann sakaður um að hafa tekið
þátt i samsæri gegn Jacob I. og var
hann settur í Towerkastala. Þar sat
þessi fyrrverandi aðmíráll í 12 ár
og dundaði við að skrifa sögulegar
og hagfræðilegar ritgerðir og gera
~~tóbakii- »
Þetta er tóbaksakur í Kentucky. Þar er ræktað Burley-tóbak. Menn-
irnir tína burt visnuð blöð, sem annars spilla þeim heilbrigðu.
ALGENGASTI ÓÞARFINIM í HEIMI
nokkur tóbaksfræ, sem hún rækt-
aði. Kölluðu þá ýmsir tóbakið
,,drottningarjurt“ eða „sendiherra-
jurt“, en vegna lækningamáttarins,
sem henni var eignuð, en sem eng-
inn vill viðurkenna nú, var hún
líka kölluð „Herba panacea" (lækn
ingajurtin) eða jafnvel „Herba
sankta“. Ekkert þessara nafna fest-
ist þó við tóbakið. Frakkinn Dela-
champ skírði hana „Herba Nicoti-
ana“ og gerði um leið ódauðlegt
nafn Nicots sendiherra. Og síðan
er eitrið í tóbakinu nefnt nicotín.
Sjálfur reykti Nicot aldrei.
áætlun um landnám í gull-landinu
Dorado, sem hann taldi að mundi
vera Guyana í Suður-Ameríku.
Loks var hann tekinn af lífi. Sag-
an segir að hann hafi lagst á högg-
stokkinn með pípíuna í munnin-
um.
Þó að hið fyrsta landnám í Virg-
inía gengi illa varð þetta fylki brátt
vagga tóbaksræktarinnar í Norður-
Ameríku. Frá stofnun bæjarins
Jamestown í Virginía, 1607, liðu
ekki nema örfá ár þangað til skrið-
ur var kominn á tóbaksræktina. Sá
hét John Rolfe og var giftur indí-
ánaprinsessunni Pocachonta, sem
varð fyrstur til þess að rækta tóbak
til sölu og vanda gæði þess. Honum
fannst bragðið af Virginíatóbakinu
of beizkt og flutti inn mildari tó-
bakstegund frá Vestur-Indíum. Árið
1613 flutti hann út fyrsta tóbakið,
sem ræktað hafði verið í núverandi
Bandaríkjum.
Hinum fátæku landnemum var
það mikið happ, að nægur mark-
aður var fyrir tóbakið þeirra í Ev-
rópu. Reykingar og neftóbaksnotk-
un hafði breiðst út frá Portúgal og
Spáni til frönsku hirðarinnar og
þaðan um alla Evrópu, og pípureyk-
ingar lærðu menn af Englendingum.
í 200 ár var tóbakið bezta útflutn-
ingsvara nýlendnanna í Norður-
Ameríku — í frelsisstyrjöldinni
skoraði Washington á landa sína:
„Ef þið getið ekki sent peninga þá
sendið tóbak“. Þegar Englendingar
voru að berjast við nýlendumenn-
ina í Virginía 1781, er sagt að þeir
hafi lagt meira kapp á að eyði-
leggja tóbaksekrurnar en drepa ný-
lenduherinn, því að sjálfstæðis-
menn notuðu einkum tóbak til að
■ ■ \
■
'V

Tóbaksþurkunarhús í North Carolina. Þau eru hituð upp með stein-
olíuofnum, en áður voru notuð viðarkol. Tóbakið sem þurkað er við
ofnhita er kallað „flue-cured“ og er ljóst á litinn.
TÓDaKsgeymsIa. Framleiðandinn selur tóbak sitt á uppboði, og þar
skoða umboðsmenn tóbaksgerðanna vöruna áður en þeir gera boð í hana.