Stúdentablaðið - 01.03.1999, Blaðsíða 4

4
Mmilialllaflfó
Frítekjumarkið 250 þúsund krónur
framfærslan hækkar um 5%
„Rök menntamálaráðherra um
hagkvæmarí rekstur og betra
rekstrarumhverfi sjóðsins eru hjóm eitt,
sett fram til að þurfa ekki að
viðurkenna réttmæti okkar málflutnings
svo skömmu fyrír Alþingiskosningar",
segir Pétur Maack Þorsteinsson,
fulltrúi SHÍ í stjórn LÍN.
Grunnframfærsla Lánasjóðs íslenskra
námsmanna verður hækkuð úr 57.600
krónum í 60.500 krónur með setningu
reglugerðar og gildistöku í mars 1999.
Þetta samþykkti ríkisstjómin á fundi sinum
þann 9. mars síðastliðinn. Og með lög-
bundinni 3% hækkun framfærslunnar í
samræmi við verðlags- og gengisþróun
þann 1. júní verður grunnframfærslan
62.300 krónur fyrir skólaárið 1999-2000.
Tillögur mn hækkun gruimframfærslu og
frítekjumarks, úr 185.000 krónum í
250.000 krónur voru bornar upp af liirni
Bjarnasyni, meniitamálaráðherra, í Ijósi
góðrur fjárhagsslöðu LIN á árinu 1099. I
fréttatilkynningu frá menntamálaráðuneyt-
inu scgir að grunnframfærslan og frítekju-
markið hafi undanfarið liækkað inun minna
en ýmsar samanburðarstærðir, svo sem
laun, bætur almanna-
trygginga og atvinnu-
leysisbætur. Þá segir að
tekjutengingarkerfið sé
talið flókið og mikil-
vægt sé að gera það
skilvirkara.
Ráðherra slaðfeslir
gagnrýni sfúdenta
1 fréttatilkynningunni
ér ertn fremur fullyrt að
eftir síðustu breytingar
á Iögum um LIN, | >ar
sem málskotsncfnd var
sett á fót og vaxtastyrk-
ur innleiddur vegna eft-
irágreiðslu lána, ríki
sátt um lagaumhverfi
sjóðsins. Ymislegt sé þó
enn gagnrýnt sent lýtur að iithlutunarregl-
urn og fjárveitingum sjóðsins þ.e. lág upp-
lia'ð svokallaðrar grunnframfærslu og inikil
skerðing lána vegna tillits til tekna náins-
manna. Aætlað er að hækkun frítekju-
marksins leiði til urn 150 milljóna króna út-
lánaaukningar og 85 milljóna króna lia-.kk-
unnar á framlagi ríkissjóðs frá og með árinu
2000. Að teknu tilliti lil þessara atriða og
1% fjölgunar lánþega milii ára er áætlað að
heildarútlán LÍN árið 2000 geti orðið tatpir
„Það verður einnig að
teljast afkáralegt að í
fréttatilkynningu frá
menntamálaráðuneyti skuli
vera tiltekin sú hækkun
sem verður 1. júní ár
hvert. Sú hækkun er
bundin í lög og fylgir
þróun neysluvísitölu á
hverjum tima."
3,5 rnilljarðar króna og framlag úr ríkissjóði
2.010 milljarðar króna en það er um 200
milljóna króna hækkun milli ára.
Lánþeguin íjölgar ekki inilli ára
I minnisblaði menntamálaráðherra til ríkis-
stjórnarinnar segir að á undanförnum árurn
liafi fjárhagsstaða LlN verið að styrkjast,
enda aðhalds gaut í útlánum og sjóðurinn
notið góðs af lækkun vaxta á lánamarkaði.
Jafnframt lia.fi fjárhagsáattlanir og fjárlaga-
forsendur staðist í öllum aðalatriðum. Sam-
kva'mt fjárlögum 1999 eru útlán sjóðsins
áætluð 3.140. m. kr. og framlag ríkissjóðs
1.810 in.kr.
Endurskoðuð áætlun fyrir árið 1999 ber
með sér að heildarútlán verði svipuð og árið
1998 eða um 120 m.kr. lægri en fjárlög gera
ráð fyrir. Þetta frávik er skýrt mcð því að
annars vegar Imli lánþeguin ekki fjölgað
inilli ára og hins vegar
að tekjur lánþega hafa
reynst hærri en reiknað
var með. I forsendum
fjárlaga var gert ráð
fyrir 2% fjölgun lán-
þega milh ára og að
tekjur námsmanna
hækkuðu í samræini
við verðlag. Nú er áætl-
áð að þær hafi hækkað
um 7,5% í stað 2,5%
milli ára vegna launa-
hækkana og aukinnar
vinnu.
Vegna vaxtaniður-
greiðslu og annars
kostnaðar við náms-
aðstoð sjóðsins þarf
frainlag ríkisins að vera
um 55% af útlónum samkvæmt útreikning-
um Ríkisendurskoðunar. l il viðbótar þarf
frarnlag úr ríkissjóði til að standa undir
kostnaði við vaxtastyrk til námsmanna,
málsskotsnefndar og ríkisábyrgðargjalds
(samtals 78 milljónir krónar árið 1999).
Heildarfjöldi lánþega hefur staðið í stað síð-
an 1995 og verið nálægt 6.000 manns á ári.
Skólaárið 1998-1999 eru um 4.100 lánþeg-
ar í námi á íslandi og um 1.900 í námi er-
lendis.
Kosningaplott!
-hvað segja stúdentar?
Það er fagnaðarefni í hvert sinn er úrbætur
eru geröar á kjörum námsmanna en að hér
hefur ekki verið gengið fullkoinlega að kröf-
um stúdenta að sögn Péturs Maack Þor-
steinssonar, fulltrúa SHI í stjórn Lánasjóðs
íslenskra námsmanna. _Það er ljóst að með
þessum breytingum menntamálaráðherra er
verið að fallast á þau rök sem okkar mál-
flutningur hefur byggst á síðastliðið ár. Ilök
inenntamálaráðherra um hagkvæmari
rekstur og betra rekstrarumhverfi sjóðsins
eru hjóm eitt, sett fram til að þurfa ekki að
viðurkenna réttniæti
okkar málflutnings svo
skömmu fyrir alþingis-
kosningar.“
Við undirbúning þessara
Vcrðið að borga <il
baka Jtað scin áður
var íekið
Þá segir Pétur að með
þessum aðgerðum se
aðeins verið að greiða
til baka hluta þeirrar
skerðingar sem gerð var
á framfærshtnni árið
1991. „Þegar hann tal-
ar um sterkari stöðu
sjóðsins nú en fyrr, geri
ég ráð fyrir að hann se
að vitna til þess að árið
1991 skerti þáverandi
menntamálaráðherra
Ólafur G. Einarsson grunnframfærslu sjóðs-
ins stórkostlega, eða um 16,7%. Rök Olafs
voru þau að Lánasjóðurinn stæði höllum
fa;ti og námsmenn þyrftu að taka á sig hluta
af þeirri efnahagskreppu sem þá rikti á ís-
landi. Hið sanna í því máli er að staða sjóðs-
ins þá var mun sterkari en stjórnvöld létu í
veðri vaka, allt tai og talnalcikfimi um veika
stöðu sjóðsins var aðeins sett fram til að slá
ryki í atigu almennings. Því er menntamála-
ráðherra nú, átta árum síðar, aðeins að
greiða til baka hluta al þeirri skerðingu sem
námsmenn urðu lyrir þá. Það skref sem nú
cr tekið í átt að leiðréttingu námslána er
vissulega gott og gilt en fólk verður að hafa
breytinga var aldrei haft
samráð við Stúdentaráð eða
önnur samtök námsmanna
í landinu
hugfast að þetta er aðeins fyrsti áfanginn í
þá átt að námslánin verði viðunandi. Enn
erum við 11,7% undir þeirri töhi sém náms-
lán voru árið 1991 og enn vantar 8.5% upp
á að kröfum námsmanna frá því þegar út-
hlutunarreglur voru endurskoðaðar vorið
1998 nái fram aö ganga.“
Gerræðisleg vinnubrögð
„llér verður líka að hafa í liuga að þessi
hækkun, sem er úlspil ráðherra, er óháð
vinnu stjórnar sjóðsins við endurskoðun út-
hlutunarreglna nú í vor. Vissulega iiiimum
við tuka tillit til þessarar hækkunar þegar
við setjum fram okkar kröfur en eftir stend-
ur að það vantar tölu-
vert upp á að náms-
inenn fái sömu kjara-
bætur og aðrir liópar í
samfélaginu hafa notið
á undanförnum inisser-
um. Við höfum tekið á
okkur hluta af krepp-
unni árið 1991 og eig-
um að sjállsögðu að fá
að njóta góðærisins nú.
Það verður einnig að
teljast afkáralegt að í
fréttatilkynningu frá
menntamálaráðuneyti
skuli vera tiltekin sú
hækkun sem verðttr 1.
júní ár hvert . Sú hækk-
un er bundin í lög og
fylgir þróun neysltivísi-
tölu á hverjum tíma. Það að ráðherra skuli
nú reyna að lireykja sér af henni sýnir í raun
liversu mikil kosningalykt er af öllum lians
málatilbúningi. Þar komuin við jafnframt
að mjög mikilvægu atriði í málinu senrer að
við undirbúning þessara breytinga var aldrei
lialt samráð við Stúdentaráð eða iinnur
samtök námsmanna í landinu, fréttatil-
kynning um breytinguna barst okkur ekki.
Það á að heita að ég sitji í stjórn Lánasjóðs-
ins ásamt þretnur öðriun fulltrúimi náms-
manna og ekkert okkar hafði fcngið pata af
fyrirhuguðum breytingum. Þetta undirstrik-
ar það gerræði sem viðgengst lijá núverandi
stjómvöldum landsins.“