Fréttablaðið - 07.10.2009, Blaðsíða 25

MIÐVIKUDAGUR 7. OKTÓBER 2009 3umhverfi sþing 2009 ● fréttablaðið ●
Unnsteinn Manuel Stefáns-
son og Sigríður Ólafsdóttir,
nemendur við Menntaskólann
við Hamrahlíð, hittu Svandísi
Svavarsdóttur umhverfisráð-
herra í tilefni af Umhverfis-
þingi en Unnsteinn og Sigríður
munu taka til máls á þinginu.
Þau ræddu um endurnýtingu
fyrr og nú, samgöngur og betri
umhverfisvænni borg.
Þegar þú varst að alast upp Svand-
ís – hvað var endurnýting í þínum
huga og hjá fólki í kringum þig?
Og hvernig er umhverfismálum
og endurnýtingu hagað á ykkar
heimilum í dag – Unnsteinn og
Sigríður?
Svandís: Endurnýting er mjög
nýtilkomin á Íslandi. Ég man
eftir að hafa verið úti á landi um
tvítugt þar sem þótti eðlilegt að
sturta ruslinu út í sjó. Á þeim tíma
snerist endurnýting mun frem-
ur um nægjusemi og nýtingu, að
klippa skálmarnar neðan af bux-
unum og breyta þeim í stuttbux-
ur eða föndra úr eggjabökkum og
þvo gamlar sultukrukkur. Í brjál-
æðinu árin 2005, 2006 og 2007 var
það svo þannig að ef eitthvað bil-
aði henti fólk því bara og keypti
nýtt. Tæki og tól síðustu ára eru
líka mörg þannig gerð að þau end-
ast ekki. Ryksugan sem pabbi og
mamma fengu í brúðargjöf árið
1964 var enn þá til árið 2005. Nú
endast raftæki í mjög stuttan tíma
sem þykir bara eðlilegt. Tækni-
nýjungarnar ættu hins vegar að
geta leitt til þess að maður þyrfti
ekki stöðugt að endurnýja hlut-
ina.
Sigríður: Á mínu heimili hefur
dósasöfnun alltaf verið í gangi og
svo höfum við farið með ónýta
hluti í Sorpu. Einu sinni var átak
og lífrænn úrgangur flokkaður en
það entist í ár.
Unnsteinn: Heima hjá mér er
þetta meira gert í syrpum. Eins
og oft þegar verið er að safna
peningum fyrir kórferðir og
slíkt. En annars hefur endurnýt-
ing ekki verið þema hjá okkur. Ég
dvaldi einu sinni í útlöndum í heilt
sumar og tók þá eftir því að þar
var miklu meiri hvatning í gangi
fyrir fólk að skila af sér gosum-
búðum til dæmis því fólk fékk
talsvert fyrir að skila og endur-
vinnslan sjálf var aðgengileg.
FLESTIR FÉLAGARNIR Á BÍLUM
Hvernig sjáið þið fyrir ykkur um-
hverfisvænar framtíðarsamgöng-
ur í landinu?
Sigríður: Eins og staðan er í
dag á Íslandi veit maður að það
er ekki mikið hægt að gera á Ís-
landi til að breyta samgöngu-
kerfinu. En hins vegar er strætó-
kerfið í borginni alveg skelfilegt,
fyrir ungt fólk eins og okkur Unn-
stein. Við erum mörg hver komin
með bílpróf og erum á einkabílum
því kerfið er svo gallað. Ég held
að þar skipti ekki höfuðmáli að
lækka fargjaldið heldur að bæta
leiðirnar og fjölga þeim – það er
helst það sem stöðvar mann í að
nota strætó. Ég man til dæmis
þegar ég var einu sinni á Krít
þá var strætó þar sem kom bara
einhvern tímann – á klukkutíma
fresti – og mér fannst það næst-
um betra en kerfið er til dæmis
hér heima um helgar. Um helgar
þegar ég er að keppa í íþróttum er
ég kannski einn og hálfan klukku-
tíma á leiðinni á mótið með stræt-
isvagni. Flestir vinir mínir keyra
í skólann á eigin bíl eða á bíl for-
eldra.
Unnsteinn: Ég sé alveg fyrir
mér að í framtíðinni – hér í mið-
bænum og fyrir fólk sem býr mið-
svæðis – sé hægt að sleppa því að
vera á einkabíl. Mér finnst lestar-
kerfi í Reykjavík líka spennandi
möguleiki en ég er mjög hrifinn
af metróinu erlendis. Við félag-
arnir erum ýmist í strætó eða bíl
en til dæmis hvað varðar kóræf-
ingar og slíkt, sem eru á kvöldin,
þá eru allir á bíl.
Sigríður: Ég held að ef strætó-
kerfið sé gott þá sé fólk ekkert að
kvarta yfir verðlaginu á ferðum
– það er til dæmis reynslan úti í
Danmörku, að Danir kvarta ekk-
ert yfir verðinu þar sem þeir eru
svo ánægðir með leiðakerfið.
Svandís: Unnsteinn var með
mikilvæga ábendingu um að geta
farið allra sinna ferða fótgang-
andi, á hjóli eða í strætó, og þar
skiptir skipulagið öllu máli. Til
dæmis er Reykjavík mjög dreifð
og er skipulögð svolítið eins og
amerísk borg. Mikið er um út-
hverfi sem eru ekki sjálfbær,
heldur svæði þar sem fólk sefur
og dvelur í seinni part dags og
á kvöldin. Fólk sækir þá nám og
vinnur yfirleitt annars staðar.
Menning og íþróttir eru líka oft
sótt í önnur hverfi. Skipulag hefur
mest áhrif á ferðavenjur og ég
held að við höfum ekki verið nógu
meðvituð um það. Við þyrftum
að byggja þéttar og hugsa líka
um að hverfin séu sjálfbær. Við
þurfum til dæmis að standa vörð
um hverfisbúðir – að hægt sé að
kaupa bækur og í matinn í hverf-
inu, fara í sund og allt sem er
mikilvægt út frá því að menning
og mannlíf þrífist. Hverfin í er-
lendum borgum sem heilla mann
mest eru einmitt hverfin þar sem
slátrarinn er á einu horninu og
skósmiðurinn og bíóið á öðru. Til
dæmis ef Vatnsmýrin væri þétt-
byggð gæti þrifist þar umhverfis-
vænn borgarhluti fyrir framtíðar-
kynslóðir og þannig er Vatnsmýr-
in mikilvægt umhverfismál fyrir
Reykjavík og landið allt.
SKIPT UM HLUTVERK
Nú skuluð þið skipta um hlutverk.
Þið, Unnsteinn og Sigríður, fáið
það verkefni að sinna starfi um-
hverfisráðherra í eina viku og þú
Svandís ert 18 eða 19 ára gömul
og getur eytt tómstundum þínum
í að vinna að einhverju umhverfis-
tengdu málefni. Hvað ætlið þið að
taka ykkur fyrir hendur í nýja
hlutverkinu?
Svandís: Ef ég væri 18 ára
myndi ég örugglega reyna að búa
til einhvern félagsskap í kring-
um umhverfismál. Ég myndi
helst vilja sjá ungmennanet um
allt land sem í væru frumkvöðl-
ar í umhverfismálum. Ungt fólk
er fólkið sem tekur við jörðinni
sem við hin erum að taka ákvarð-
anir um.
Unnsteinn: Frjálshyggjan hefur
verið mjög áberandi undanfarin
ár og nánast verið tabú að vera
með eitthvað ríkisrekið. Ég myndi
til dæmis vilja stofna Grænmetis-
búð ríkisins sem væri hér niðri í
bæ sem væri með íslenskri fram-
leiðslu og væri með gott verð á
grænmeti.
Sigríður: Ég er sammála Unn-
steini og einnig myndi ég vilja
hafa einhver áhrif á strætókerf-
ið, því það finnst mér skipta miklu
máli. Einnig mætti efla meðvit-
und og virðingu fyrir landinu sem
við búum í.
Svandís: Eins og Sigríður nefn-
ir er náttúruverndin mjög mikil-
væg. Því þrátt fyrir hrunið er svo
margt sem við eigum og er ekki
farið – þar á meðal landið okkar,
sem er algerlega ómetanlegt.
Sigríður: Túristar sem koma
hingað vilja helst skoða landið.
Svandís: Einmitt og kannan-
ir sýna að ferðamenn sem koma
hingað séu helst að sækja eftir því
að upplifa náttúruna. Því verð-
um við að átta okkur á því að við
megum ekki ganga á náttúruna á
kostnað kynslóðanna sem verða
hér eftir fimmtíu eða 100 ár. Við
höfum ekki leyfi til þess. Þetta
er sjálfbær þróun – að við verð-
um alltaf að hugsa í allri ákvarð-
anatöku – hvort sem við erum að
taka ákvörðun um strætókerf-
ið, endurvinnslu eða Þjóðleikhús-
ið – þá þarf ég alltaf að hugsa um
komandi kynslóðir. Orðið sjálf-
bær þróun þýðir að við þurfum
að gefa náttúrunni, umhverfinu,
samfélaginu og efnahagnum allt-
af til baka, jafnmikið og tekið er.
ÞURFUM AÐ TALA SAMAN
Að lokum. Svandís – hvaða spurn-
ingu viltu leggja fyrir Unnstein
og Sigríði? Og hvers viljið þið,
Sigríður og Unnsteinn, spyrja
Svan dísi?
Unnsteinn: Hvernig muntu
reyna að færa umhverfisráðu-
neytið úr hlutverki ráðuneyti sem
þrífst á boðum og bönnum í ráðu-
neyti sem talar til fólks?
Svandís: Þessi spurning er sú
sama og ég spurði mig þegar ég
varð umhverfisráðherra. Um-
hverfismálin eru svo mikilvæg-
ur málaflokkur og þarf að vera
miklu miðlægari og fela í sér
sóknarfæri en ekki snúast um að
vera með puttann á lofti. Hvernig
á að gera það – jú – til dæmis með
því að tala við ykkur. Ég veit að
ég finn ekki öll svörin með því að
tala við sjálfa mig. Ég lít svo á að
ég sé í vinnu hjá ykkur og fram-
tíðinni. Líka skiptir miklu máli
að efla umhverfissýnina í öðrum
ráðuneytum.
Sigríður: Nú eftir að umhverf-
isþinginu lýkur, hvað tekur þá við
– hverju langar þig að breyta?
Svandís: Mig langar til þess að
umhverfismálin verði ofar í huga
Íslendinga. Það sem væri allra
best væri að allir tækju höndum
saman og segðu: Við ætlum að búa
til sjálfbært Ísland árið 2020 og
við ætlum að vera fyrst í heimi til
að ná því markmiði. Við ættum
þá að geta sýnt með stolti, öðrum
þjóðum, hvernig við komumst út
úr kreppunni – með breyttri for-
gangsröðun, heildarsýn og rót-
tækri uppstokkun. Nú spyr ég
ykkur: Finnst ykkur þetta sem við
erum að gera núna, skipta máli, til
að vekja ungt fólk til umhugsunar
um það sem er í gangi í umhverf-
ismálum?
Unnsteinn: Já, mér finnst það.
En það þyrfti að taka ákveðinn
hallærisbrag af þessum mála-
flokki, sem virðist loða við hann
stundum. Í auglýsingum um um-
hverfismál eru þau oft gerð minna
alvarleg en þau í raun eru – með
því að veifa einhverjum lukkudýr-
um og slíku. Alvarleikinn er miklu
meiri en okkur er gerð grein fyrir
– og tónninn mætti vera sá í aug-
lýsingum líka. Þetta er okkar
framtíð.
Sigríður: Ég held að þetta hafi
áhrif, já. Og ef við ætlum að gera
umhverfisþing að föstum lið – er
það gott og jafnvel fara neðar í
bekkina – fara til yngri krakka
sem eru virkir í þessu og opnir.
Svandís: Ég sé nefnilega fyrir
mér að hægt sé að búa til ung-
mennaráð umhverfismála sem
er þá nánast eins og ráðgjafaráð
ungs fólks fyrir umhverfisráð-
herra. Það er grundvallaratriði
að hafa samráð við ungt fólk um
framtíð landsins og jarðarinnar
allrar. - jma
Stefnt að sjálfbæru Íslandi 2020
Unnsteinn Manuel Stefánsson, Sigríður Ólafsdóttir og Svandís Svavarsdóttir vildu gjarnan sjá samgöngur betri í borginni. FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN