Fréttablaðið - 17.10.2009, Blaðsíða 16

16 17. október 2009 LAUGARDAGUR
„Reykjavík og Þórshöfn eru vinaborgir. Bæjarstjórnin hér hefur átt í nánu sambandi við Reykjavíkur-
borg árum saman og það er afar gott að geta bara tekið upp símann og hringt þegar maður vill. Við
erum auðvitað í ákveðnum hópi með Kaupmannahöfn og Ósló og fleiri borgum, en það eru ekki
sömu tengslin, langt í frá. Samstarfið við Reykjavík er það langbesta. Reyndar eru þau
líka góð við Akranes,“ segir Heðin Mortensen, borgarstjóri Þórshafnar.
Viðskipti landanna séu einnig mikil og góð. Íslendingar skipi stóran sess í atvinnu-
lífinu.
„Hingað koma iðnaðarmenn og hér er heilmikið af íslenskum vörum til sölu. Við
notum mjög mikið af þeim, til dæmis til iðnaðar, meira en nokkru sinni áður.“
Fjöldi íslenskra og íslensk-færeyskra fyrirtækja starfar í Þórshöfn. Þar er meira að
segja íslensk steypustöð svo nefnd séu nokkur dæmi. Þar eru einnig mörg dönsk
fyrirtæki, en borgarstjórinn segist halda að þau íslensku séu fleiri.
„Það er þægilegra fyrir okkur. Við erum svo lík, ekki bara í tali og útliti heldur sem
manneskjur. Það er auðveldara að tengjast ykkur en öðru fólki. Það er þannig, það
er alveg víst. Og það er gagnkvæmt, við stólum hvert á annað,“ segir Héðin.
Íslenska hrunið hafi að sjálfsögðu haft áhrif í Þórshöfn.
„Við höfum fundið fyrir því en ekki svo mjög. Auðvitað áttu margir hluti í
bönkunum og töpuðu sínu,“ segir hann. Engin fyrirtæki í Þórshöfn hafi hins
vegar farið á hausinn vegna íslenska hrunsins, svo hann viti til.
LANGBESTU TENGSLIN VIÐ REYKJAVÍK
„Það er afar flókið, ekki að selja, heldur að eiga í viðskiptum við Íslendinga. Þeir eru með öðruvísi
nálgun í viðskiptum en annað fólk á Norðurlöndunum. Þeir eru allir af vilja gerðir að selja vöruna
okkar, en þeir eru tregari til að borga okkur fyrir hana.“
Svo segir Kristian Blak, tónlistarmaður og stofnandi Tutls, helsta plötuforlags
Færeyja.
„Annaðhvort fara þeir á hausinn eða þeir sem keyptu vöruna af þeim á
Íslandi fara á hausinn. Peningarnir týnast. Þetta hefur alltaf verið svona á
Íslandi og er svolítið kjánalegt,“ segir hann.
Tutl hefur átt í nokkrum viðskiptum við hérlend fyrirtæki í gegnum árin
og skiptir enn við Íslendinga, þótt í minna mæli sé.
Eftir gengishrunið hefur Tutl byrjað að skipta á plötum við íslenskar
hljómplötuverslanir, enda bjóði gengi krónu ekki upp á annað.
„Við höfum líka lækkað verðið á plötum til Íslendinga, því annars gætu þeir
ekki keypt neitt á þessu gengi,“ segir Kristian.
Spurður hvort aðstæðurnar bjóði ekki upp á innflutning frá Íslandi, segir
hann jú.
„Ég kom einmitt með slatta af plötum heim með mér síðast þegar ég
kom frá Íslandi. Þar var forlag sem skuldaði okkur peninga og greiddi í
plötum,“ segir Kristian og hlær.
ERFITT AÐ FÁ BORGAÐ FRÁ ÍSLANDI
„Maður heyrir þónokkuð um
kreppuna á Íslandi en svo talar
maður við fólk sem
hefur farið þangað
nýlega, eða á fjöl-
skyldu þar, og það
segir að fólk virðist
alls ekki hafa það
svo slæmt,“ segir
Ása Ósá, sem
starfar á skrif-
stofu Lands-
verks sem
er fyrirtæki
sambærilegt
við Vegagerðina á Íslandi.
„Auðvitað tekur langan tíma
fyrir fólk sem hefur misst fyrirtæki
sín að byggja þau upp aftur, en
ég hugsa að það verði fljótt að
koma,“ segir hún.
Heyrst hafi af fólki sem taki
sérstaklega mikinn pening með
sér, ef það er á annað borð að fara
til Íslands, vegna falls krónunnar.
Færri fari þangað gagngert til að
versla, þó heyrist sögur af fólki
sem keypti sér til dæmis bát eða
bíl á Íslandi nýlega.
Hildibjart Johansen segist tvisv-
ar hafa komið til Íslands vegna
vinnunnar, en hann hefur starfað
við útreikning bóta til sjómanna
í landi. Hann hefur alls
engar áhyggjur af
landinu.
„Ísland er svo ríkt
og þar er skítfullt
af fiski, það finnast
leiðir. Tvö, þrjú ár
og svo er þetta
búið.“
ÞRJÚ ÁR OG SVO
LAGAST ÞETTA
Fiskveiðiheimildir Færeyinga í
íslenskri lögsögu hafa löngum verið
eitur í beinum íslenskra útgerðar-
manna. Árið 1991 sagði Kristján
Ragnarsson, þáverandi formaður
LÍÚ, við Morgunblaðið að þær væru
„út í hött“, því Íslendingar þyrftu á
öllu sínu að halda. Þjóðin hefði þá
tilhneigingu að vera góð við Færey-
inga og líta á þá sem minnimáttar,
enda þótt Færeyingar hafi fjárfest
furðu mikið í sjávarútvegi. Færeyskir
útgerðarmenn nytu meiri stuðnings
í Færeyjum en íslenskir á Íslandi.
Þáverandi sjávarútvegsráðherra,
Þorsteinn Pálsson, réttlætti
hins vegar fiskveiðiheimildirnar.
Kappkostað væri að eiga sem best
samband við Færeyinga í ljósi
mikilla samskipta þjóðanna.
Samningur um veiðar
við Íslandsstrendur
væri byggður á
viðurkenningu á
frændsemi og rækt-
arsemi við þessa
smáu grannþjóð.
Færeysk skip mega veiða 5.600
tonn af botnfiski í íslenskri lögsögu,
þar af 1.200 tonn af þorski. Einnig
30.000 tonn af loðnu, en takmark-
að er hve mikið af því má fara til
manneldis. Gagnkvæmar veiðar eru
á fleiri tegundum og Íslendingar
veiða síld og makríl við Færeyjar.
Þegar fiskveiðisamningurinn
var endurnýjaður 2002 sagði
Steingrímur J. Sigfússon, for-
maður VG, að ekki ætti að leggja
hagrænan mælikvarða á samskipti
þjóðanna: „Ég tel að okkur hafi
verið sómi að því að koma vel fram
við frændur okkar og vini Færey-
inga í því tilviki að þeirra aðstæður
breyttust mjög með útfærslu
íslensku fiskveiðilögsögunnar á
sínum tíma. Ef það stendur
okkur nærri að reyna
að koma sæmilega
rausnarlega fram við
einhverja þá held ég
það séu nú þessir
ágætu grannar
okkar.“
VEITT ÚT Á FRÆNDSEMI OG HEFÐ
H
eim
ild: H
agstofa Íslands
UTANRÍKISVERSLUN LANDANNA
1999
2008
1999
2008
0 1.000 2.000 3.000 4.000
Flutt út til Færeyja
Flutt inn frá Færeyjum
1.284
3.413
328
2.034
Milljónir króna
TAPPINN ÚR Færeyingar eru stoltir af Færeyjabjórnum sínum og nú má kaupa hann á Íslandi. FRÉTTABLAÐIÐ/HÓLMFRÍÐUR
Viðskipti milli Íslands og
Færeyja hafa aukist eftir
að samið var um fríverslun
milli landanna. Íslendingar
hafa þótt koma betur út
úr þeim viðskiptum. Fær-
eyingar hafa áhyggjur af
framtíð samningsins.
Hoyvíkursamningurinn milli
Íslands og Færeyja er víðtækasti
fríverslunarsamningur sem Íslend-
ingar hafa skrifað undir. Markmiðið
með honum var að koma á fót sam-
eiginlegu efnahagssvæði landanna
og minnir hann um margt á EES-
samninginn.
Samkvæmt samningnum eiga ein-
staklingar og fyrirtæki landanna
tveggja að hafa sömu réttindi og nú
geta Íslendingar til að mynda boðið
í opinber verkefni í Færeyjum. Fall
íslensku krónunnar eftir hrun bank-
anna hefur auðveldað þeim þetta.
Árangur þeirra varð til þess að fjár-
málaráðherra Færeyja boðaði í fjöl-
miðlum að í slíkum útboðum yrðu
settar reglur um að greiða skyldi
laun eftir færeyskum töxtum.
Í verslunum í Færeyjum má finna
ýmsar íslenskar vörur. Ólíklegt er
að annars staðar í útlöndum sé hægt
að finna íslenskt lambakjöt, Svala
og Bingókúlur í sömu verslun. Og
helsta verslunin heitir Bónus, stofn-
uð af Íslendingum.
Þá eru ónefnd skipafélögin Eim-
skip og Samskip, sem flytja stóran
hluta varnings Færeyinga.
Kaj Leo Johannesen, lögmað-
ur Færeyinga, þakkar Hoyvíkur-
samningnum það meðal annars að
í Færeyjum lækkuðu útlánsvextir
mikið, eftir að Kaupþing stofnaði
útibú þar.
Nokkur óánægja var með samn-
inginn meðal Færeyinga í fyrstu.
Haft var á orði að Íslendingar stæðu
mun betur að vígi og að í Hoyvíkur-
samninginn væri innbyggð vernd-
arstefna.
„Með honum hefði allt átt að verða
frjálst, en svo er ekki. Það er talað
um fríverslun með landbúnaðarvör-
ur og við megum til dæmis flytja út
egg ti Íslands. En þá kemur í ljós að
eggin verða að vera soðin! Það eru
ýmsar svona reglur,“ segir Kári P.
Højgaard, formaður Sjálfstjórnar-
flokksins.
Landbúnaður og fæðuöryggi
En útflutningur á landbúnaðaraf-
urðum er alls ekki aðalatriði fyrir
Færeyinga. Hoyvíkursamningur-
inn er eini samningurinn sem leyf-
ir fríverslun með landbúnaðarvör-
ur milli Íslands og annars lands, en
færeyskar landbúnaðarafurðir eru
nær einungis mjólkurafurðir og
lambakjöt. Þessi kjötframleiðslan
dugar þó ekki fyrir innlendan mark-
að og allt ferskt kjöt og grænmeti
er innflutt.
FRÉTTASKÝRING: Ísland og Færeyjar, kreppur og framtíð ÞRIÐJI HLUTI AF FJÓRUM
Fríverslunarsamningur í uppnámi
FRÉTTASKÝRING
KLEMENS ÓLAFUR ÞRASTARSON
klemens@frettabladid.is
■ Fjarlægðin milli Íslands og
Færeyja er 420 kílómetrar.
Malbikaðir vegir í Færeyjum eru
samtals 463 kílómetra langir.
■ Í færeyska útvarpinu líkt og því
íslenska er sérstakur þáttur fyrir
dánarfregnir og jarðarfarir.
■ Íslendingar eru stærsti einstaki
hópur innflytjenda (0,4 prósent)
í Færeyjum. Danir (5,8 prósent)
eru ekki taldir sem innflytjendur
í danska konungsríkinu.
■ Árið 1934 voru 3.240 færeyskir
sjómenn á 155 skipum við
Ísland.
Gætu keyrt alla
leið til Íslands
KLAKKSVÍK
ÞÓRSHÖFN
Gunvør Balle, ræðismaður
Færeyja á Íslandi, segir að rætt
sé um réttmæti áframhaldandi
styrkveitinga til landbúnaðar.
Ómögulegt sé að stefna að fæðu-
öryggi fyrir Færeyjar. „Landbún-
aðurinn fær mikið af styrkjum, en
þetta er ekki atvinnugrein, heldur
meira eins og hobbí. Fólk spyr sig
hvers vegna verið sé að styrkja
áhugamál, sem mun líklega aldrei
standa undir sér í Færeyjum,“
segir Gunvør.
Færeyska útrásin
Minna hefur heyrst í andstæðing-
um Hoyvíkursamningsins eftir því
sem hann hefur verið fínpússaður
og meiri reynsla fengist af honum.
Þar sem 95 prósent af útflutningi
Færeyinga eru fiskur er kannski
ekki eftir miklu að slægjast á
íslenskan markað. En Færeying-
ar fjárfesta hér á landi, keyptu
nýlega tryggingarfélag, og flytja
út aðrar vörur. Færeyjabjór fæst
nú á Íslandi og getur sá útflutn-
ingur skipt Færeyinga nokkru, því
íslenski markaðurinn er vitanlega
mun stærri en sá færeyski.
Þá hafa Færeyingar hug á að
sækja heilbrigðisþjónustu til
Íslands. Augnaðgerðir á Íslandi
eru vinsælar, svo aðalræðisskrif-
stofan í Þórshöfn hefur í nógu að
snúast við að leiðbeina Færeying-
um hingað.
Utanríkismálin
Formaður Þjóðveldisflokksins,
Høgni Hoydal, telur að Hoyvík-
ursamningurinn hafi orðið til
þess að heimildum Færeyinga til
að gera utanríkissamninga var
breytt, þannig að nú væri þeim
ómögulegt að gera slíkan samn-
ing á sama hátt. Danir hafi séð að
Færeyingar voru til alls líkleg-
ir, fyrst þeir gerðu svona víðtæk-
an samning við Íslendinga. Þeir
hafi því viljað stytta í beislinu.
Dan M. Knudsen, umboðsmað-
ur Dana í Færeyjum, tekur ekki
undir þetta.
„Það má vera að nýju lögin
um utanríkismálaheimildir hafi
komið ári á eftir Hoyvíkursamn-
ingnum, en ég held að þau hafi
verið í undirbúningi í mörg ár.
Þau hefðu getað komið ári á undan
eða tveimur árum seinna,“ segir
hann.
Um framtíð Hoyvíkursamn-
ingsins er ekki gott að segja, því
aðildarumsókn Íslendinga að ESB
gæti sett strik í reikninginn. „Ein
afleiðing ESB-aðildar Íslendinga
yrði sú að Hoyvíkursamningnum
verður sjálfkrafa slitið,“ segir
Jørgen Niclasen utanríkisráð-
herra. „Þá verða okkar viðskipti
við Ísland eins og þau sem við
höfum við ESB.“ Lögmaðurinn
segir það sama: „Samningurinn er
okkur mikilvægur. En þetta gæti
allt breyst núna þegar Ísland talar
við ESB. Við fylgjumst grannt
með því.“