Nýtt kirkjublað - 20.12.1907, Page 11

NÝTT KIRKJTJBLAÐ
283
hefir verið hiS mikla mein mannanna á öllum tímum andlegs
ófrelsis. Mennirnir gátu ekki elskað guð, af því að guðshug-
myndin, sem að þeim var haldið, og þeim var talin trú um,
að þeir mættu ekki sveigja til á nokkurn veg — þá yrðu
þeir eilíflega ófarsælir — hún fullnægði ekki öðru þvi bezta,
sem í mönnunum bjó. Alþýða manna elskaði ekki guð á
miðöldunum. Hún óttaðist hann. Til þess að reyna að
fullnægja kærleiksþránni, varð að finna upp Maríudýrkunina.
Og hún hafðiíför með sér öll þau hindurvitni og allan þann
heilaspuna, sem kunnugt er. Ófrelsið hefir æfmlega haft til-
hneiging til þess að flytja mennina burt frá guði. Frelsið
flytur menn nær honum, ef nokkuð getur gert það á annað
borð.
Eg hefi lagt áherzlu á það, hve frelsisskoðunin á sann-
leikanum sé orðin rík i siðuðum heimi. Ekki kenmr mér
til hugar að halda fram annari eins fjarstæðu og þeirri, að
hún ein ráði lögum og lofum. Mikið hefir henni áunnist.
Mikinn frið hefir hún fært veröldinni. Nú er hætt að pynda
menn og lífláta fyrir skoðanir sínar. Nú helzt mönnum uppi
að rannsaka vafamál mannsandans, án þess að verðir laganna
vinni þeim neitt mein fyrir það. En mikið er eftir af ófrels-
isskoðuninni á sannleikanum enn — ekki er því að leyna —
þeirri skoðun, að véfenging ýmisra ósannaðra atriða sé synd-
sandeg, að rannsókn þess, sem mönnum er skipað að trúa,
sé syndsamleg, að ályktanir, sem ríða bág við gamlar trúar-
kenningar, séu syndsamlegar. Sú grundvallarskoðun er ná-
kvæmlega sú sama eins og sú, er náði hámakri sínu
í líffátsdómi allrar þjóðarinnar á Niðurlöndum. Nú
komast menn' ekki nærri því svo langt, þó að þeir vildu.
Frelsisskoðanirnar hafa gert það ókleift. Og menn vilja það
ekki heldur. Geislar frelsisins hafa þítt hugina langt, langt
út frá sér. Nú iáta menn sér nægja að hræða fólkið og
fylla það hleypidómum, Nú láta menn sér nægja að bola
burt frjálslyndum mönnum, hvar sem unt er, gera þá tor-
tryggilega í augum almennings, bera þeirn á brýn illar hvatir,
vantrú og óguðleik. Svo langt hefir frelsishugsjónin komist
með mennina að ófrelsisseggirnir geta ekki lengur verið sjálf-
um sér jafn-samkvæmir eins og þeír voru fyrir nokkurum öldum.
Annarsmunduðþið sjá, hvernig við stæðum að vigi enn ídag.