Tímarit iðnaðarmanna - 01.12.1948, Blaðsíða 9

Iðnaðarritið 5. - 6. XXI. 1948.
stofum, sem vinna að mestu úr íslenzkri ull.
Er sérstaklega í frásögur færandi, að eigendur
þessara prjónastofa gerðu nýlega fundarsam-
þykkt til mótmæla gegn því, að ullin yrði seld úr
landi, á sama tíma og prjónastofurnar skorti
efnisvörur. Þarf vonandi ekki til slíks að koma
öðru sinni, að verksmiðjur eða prjónastofur,
sem vinna úr íslenzkri ull, hafi ekki nægilegt. efni
til að vinna úr.
Til framfara í mjólkuriðnaðinum má sérstak-
lega telja þurrmjólkurvinnsluna á Blönduósi, sem
þar er nýlega hafin. Sælgætisverksmiðjurnar
innanlands, sem áður þurftu að kaupa þurrmjólk
erlendis frá, geta nú keypt hana frá Blönduósi
og greitt andvirðið með íslenzkum peningum.
Fullyrða eigendur sælgætisverksmiðjanna að
fenginni reynslu innlendu þurrmjólkurinnar, að
hún reynist mjög vel og standi ekki að baki er-
lendu þurrmjólkinni hvað gæði snertir. Að vísu
er hún eitthvað dýrari, en þó ekki svo að iðn-
rekendur í sælgætisiðnaðinum sætti sig betur
við það, en þurfa að bíða aðgerðarlitlir mánuð-
um saman eftir gjaldeyris- og innflutningsleyfum
fyrir eitthvað ódýrari þurrmjólk erlendri. Þannig
er landbúnaðurinn að verða einn af hyrningar-
steinum fyrir innlendum sælgætisiðnaði. Er það
eðlileg þróun í það horf að allir möguleikar til
betri hagnýtingar landbúnaðarafurðanna séu
fullnýttir og að iðnaðurinn styðji að því að svo
megi verða.
Útflutningur iðnaðarvara úr mjólkur- og ull-
arvörum hefur lítill verið á síðustu áratugum.
Þó mun nokkuð hafa verið flutt út af dúkum og
bandi á árunum 1945 og 1946. En sá útflutningur
var ýmsum erfiðleikum bundinn, m. a. þeim hve
framleiðslukostnaðurinn var mikill, og erfitt að
fá nógu hátt verð til þess að salan borgaði sig.
Til skýringar á erfiðleikum iðnframleiðenda um
útflutninginn skal þess getið, að Klæðaverk-
smiðjan Álafoss varð árið 1946 að greiða kr.
13,55 fyrir hvert kg. af vélþveginni ull, sem
verksmiðjan keypti hjá ríkinu, á sama tíma og
ullin er seld út úr landinu til erlendra dúka-
framleiðenda fyrir kr. 8,00 fob. hvert kg.
íslenzki dúkaframleiðandinn varð þannig að
greiða kr. 5,53 meira fyrir hvert kg. íslenzku
ullarinnar en erlendi framleiðandinn. Þrátt fyrir
þetta eru líkur til þess að sami skilningur og
hjá útvegsmönnum um þýðingu iðnaðarins fyrir
sjávarútveginn, sé að glæðast hjá framleiðendum
landbúnaðarafurða, í afstöðu þeirra til iðnaðar-
ins.
Iðnaöur, sem aðállega notar erlenda efnivöru.
Um þann hluta iðnaðarins, sem aðallega vinn-
ur úr erlendum hráefnum, mætti margt segja.
Alþjóð er kunnugt um þá erfiðleika, sem iðn-
rekendur hafa átt við að stríða undanfarið, sök-
um skorts á erlendum efnivörum. Dagblöðin hafa
birt frétt um það, að hreinlætisvöruverksmiðj-
ur, smjörlíkisverksmiðjur, sælgætisverksmiðjur
og margskonar fataverksmiðjur hafi orðið að
hætta framleiðslu og loka um lengri eða skemmri
tíma vegna efnivöruskorts. Efnisskorturinn hef-
ir einkum stafað af því, að verksmiðjurnar hafa
ekki fengið umbeðin gjaldeyris- og innflutnings-
leyfi til innkaupa á hráefnum, eða verið synjað
um yfirfærslu á þeim í bönkunum.
GagnTcvœmir viðski'ptasamningar.
önnur ástæðan til efnisskortsins eru erfið-
leikar á útvegun vörunnar erlendis. Einkanlega
hafa miklir erfiðleikar verið á útvegun járns og
stáls fyrir vélsmiðjur, ofnasmiðjur, blikksmiðj-
ur, stáltunnugerð o. fl. greinar í málmiðnaði.
Um það atriði er lítið að segja annað en það að
reynsla undanfarinna missira færir okkur í skiln-
ing um nauðsyn þess að við gagnkvæma afurða-
sölusamninga við önnur ríki sé innlendum fram-
leiðendum tryggt eftir föngum, að hráefni til
iðnaðar fáist hjá samningsríkinu. Hafa íslenzk
stjórnarvöld þegar sýnt skilning á þessu máli
a. m. k. um sumar tegundir efnivara til iðn-
aðar. Jafnframt er það sjálfsögð krafa íslenzkra
framleiðenda við slíka samninga, að reynt sé í
lengstu lög að forðast það að skuldbinda þjóðina
til þess að kaupa svo og svo mikið magn frá
samningsríkinu af fullunnum vörum, sem hægt
er að framleiða í landinu með samkeppnisfæru
verði.
Aðrar þjóðir keppa að því, að framleiða sem
mest heima fyrir af því, sem þjóðin þarfnast, og
51