Tímarit iðnaðarmanna - 01.12.1948, Blaðsíða 12

Iðnaðarritið 5. - 6. .XXI. 1948.
lenda, en ég vísa því til athugunar þeim lands-
mönnum, sem ekki stendur á sama um vöru-
verð og gjaldeyrissparnað, hvort þau hlutföll
eru f jarri lagi. Miðað við algengt verð á erlendum
sápuvörum um þessar mundir mun gjaldeyris-
sparnaður við að framleiða sápur og þvottaduft
í landinu nema um 200% í hlutfalli við innflutn-
ing á tilbúnum vörum erlendum.
c. Raftoéki. Innlenda raftælcjaverksmiðjan í
Hafnarfirði getur framleitt um 2400 eldavélar
á ári, ef efni er fyrir hendi, en í verði vélanna er
ca. Vi hluti erlendur gjaldeyrir.
d. Bómullardúkar. Bómullardúkaverksmiðjan
á Akureyri getur framleitt efni í handklæði, hús-
gagnaáklæði, vinnuföt, skyrtur, fóður til ytri
fata o. fl. ef þráðurinn fæst innfluttur, og er að-
eins um 30% söluverðs dúkanna frá verksmiðj-
unni erlendur gjaldeyrir.
e. Skór. Innlendu skóverksmiðjurnar nota mik-
ið af innlendum skinnum til framleiðslunnar, ein-
kanlega í yfirleður skónna. Botnaleður, saum o.
fl. smávegis verða þær að flytja inn. Óverulegur
hluti af verði skónna er því erlendur gjaldeyrir.
Aðalhlutinn er íslenzk landbúnaðarvara og ís-
lenzk vinna. Er ekki hagkvæmara að láta skó-
verksmiðjurnar fá gjaldeyris- og innflutnings-
leyfi fyrir því litla, sem þær þurfa til þess að
geta fullgert skó úr íslenzkum skinnum, áður
en varið er gjaldeyri til innkaupa á erlendum
skóm, með því verði, sem nú er á þeirri vöru?
/. Veiðarfæri og fiskumbúðir. Um framleiðslu
á veiðarfærum og fiskumbúðum er hið sama að
segja, að því viðbættu, að innlendu verksmiðjurn-
ar hafa unnið sjávarútveginum ómetanlegt gagn
með því að hafa þessar vörur á boðstólum, þegar
þær voru ófáanlegar erlendis. Er því óviðun-
andi, að starfsemi þeirra sé skert með því að
flytja inn samskonar vörur, þá sjaldan þær fást
erlendis, á meðan verksmiðjunum er ekki séð
fyrir nægum leyfum. Munu enda fá dæmi til
þess á síðustu timum, að svo hafi verið að þeim
verksmiðjum búið .
Verzlun og iðnaöur.
Dæmi þessi læt ég nægja til þess að sýna fram
á það, að viðhorf allmargra iðnaðargreina til
gjaldeyrismálanna er þannig, að þjóðarbúinu er
augljós hagur í því að nauðsynjavörur séu full-
unnar innanlands. Svo kann að virðast sem þessi
stefna stríði gegn hagsmunum verzlunarstétt-
arinnar í landinu, þar eð aukinn innlendur iðnað-
ur dregur úr vöruinnflutningnum. En við nán-
ari athugun kemur í ljós, að hagsmunir megin-
þorra verzlunarstéttarinnar og iðnaðarframleið-
enda eru hinir sömu: Að fyrir hið takmarkaða
gjaldeyrismagn fáist sem mest vörumagn á inn-
anlandsmarkaðinum. Verksmiðjurnar auka verð-
mæti innfluttu erfnivörunnar. Kaupmaðurinn,
sem annast dreifingu vörunnar, fær meira vöru-
magn til þess að verzla með fyrir aðgerðir inn-
lenda iðnaðarins, miðað við það, að sömu gjald-
eyrisupphæð hefði verið varið til innkaupa á til-
búnum varningi erlendis frá. Kom það berlega
fram á sameiginlegum allsherjarfundi kaupsýslu-
manna og iðnrekenda, er haldinn var í Reykja-
vík fyrir nokkru síðan, að kaupmenn höfðu þessi
sjónarmið. Á fundi þessum var, einróma sam-
þykkt ályktun þess efnis, að fundurinn teldi rétt,
að um gjaldeyris- og innflutningsleyfi fyrir efni-
vörum sæti iðnaðurinn í fy'rirrúmi á innflutningi
fullunninna vara sömu tegundar, þegar um allan
þann iðnað er að ræða, sem hagkvæmt þykir að
unninn sé í landinu. Hagur iðnaðar og verzlunar
i þessum efnum er hagur allrar þjóðarinnar.
Vinnuafl — sjávarútvegur og landbúnaður.
Mótbárur hafa komið fram gegn innlendum
iðnaði úr erlendum vinnsluefnum, byggðar á því,
að sá iðnaður ræni vinnuafli frá sjávarútvegin-
um. Þessi skoðun á við lítil rök að styðjast.
Framleiðslan úr slíkum efnum fer að mestu leyti
fram í verksmiðjunum, sem eru vel búnar að
vélum og því ekki mannfrekar. Verulegur hluti
starfsfólks í verksmiðjum eru konur, en auk
þess vinna í verksmiðjunum unglingspiltar,
rosknir menn og aðrir, sem af einhverjum orsök-
um eru iila failnir til sjósóknar. Ein bezta sönn-
un þess að sjávarútveginum hlotnaðist lítið meiri
mannafli þó að innlendur verksmiðjuiðnaður
verði lagður niður, er sú, að eins og áður segir
hefir starfsemi margra verksmiðja legið niðri
undanfarið, án þess þó að á því hafi borið að
54