Tímarit iðnaðarmanna - 01.12.1948, Blaðsíða 10

Iðnaðarritið 5. - 6. XXI. 1948.
að það, sem selt er út úr landinu, sé sem mest
fullunnin vara. Ef við íslendingar höfum ekki
sama mark til þess að keppa að, er hætt við að
vöruskiptajöfnuðurinn verði óhagstæður um ó-
ákveðinn tima, og erfiðlega gangi að skapa
iðnaðinum í landinu traustan starfsgrundvöll.
Þessvegna er það krafa innlenda iðnaðarins, að
íslenzka ríkið reyni eftir fremsta megni, við
gagnkvæma viðskiptasamninga, að tryggja öli-
um iðnaðargreinum að hráefni fáist keypt í þeim
löndum, er kaupa ísienzkar framleiðsluvörur.
Gjáldeyrisskorturinn. Óvissan um leyfisveitingar.
Ástæðan til þess, hve iðnaðinum gengur illa
að fá gjaldeyris- og innflutningsleyfi fyrir hrá-
efnum og yfirfærsiu á þeim leyfum, er hinn al-
kunni gjaldeyrisskortur. Þetta atriði hefir komið
iangtum harðar við iðnaðinn, en erfiðleikar á
efnisútvegun erlendis. Þess er krafizt miskunn-
arlaust, að íslenzk iðnaðarframleiðsla sé bæði
ódýr og góð. Hún á að vera samkeppnisfær við
erlenda vöru um verð og gæði. Þó að hins sama
sé ekki krafizt af hrávöruframleiðendum til
sjávar og sveita, er ekki nema gott um þetta að
segja, ef íslenzkum iðnrekendum eru sköpuð
sæmileg skilyrði til samkeppninnar. En á því
er töluverður misbrestur. Til þess að geta rekið
verksmiðju á samkeppnisfærum grundvelli við
erlenda framleiðendur, þegar stöðugt er ógnað
með innflutningi á tilbúinni vöru, þarf iðnrek-
andinn að vita nokkurnveginn fyrirfram, hvað
hann fær mikið efni til þess að vinna úr á
árinu með tilliti til starfsmannahalds o. fl. —
Hann getur ekki selt samkeppnisfæra vöru með
þvi að verksmiðjan stöðvist fyrirvaralaust oft á
sama ári vegna efnisvöntunar, svo að hann neyð-
ist til að greiða starfsfólki kaup biðtímann, eða
segja upp æfðu starfsfólki og byrja aftur og aftur
með viðvaningum. Gagnvart starfsfólkinu er
slíkur aðbúnaður óréttmætur, og við munum
seint ná góðum árangri i framleiðslunni, ef ekki
er hægt að koma þessu á réttan kjöl.
Erfiðleikar iðnaðarvöruframleiðenda.
Er þvi ekki að leyna, að þrátt fyrir alla út-
reikninga og áætlunarbúskap síðustu mánaða
52
og góðan vilja iðnrekenda til þess að fá vitneskju
um hvað þeim sé ætlaður mikill innflutningur
á yfirstandandi ári, bíða flestir þeirra enn í fullri
óvissu. Sundurliðuð innflutningsáætlun er löngu
samin, en því miður hafa aðeins höfuðdrættir
hennar verið birtir almenningi. Að þessu leyti
standa íslenzkir iðnrekendur illa að vígi, að þeir
fá margir hverjir enga vitneskju um það fyrir-
fram hvað þeir fá úthlutað á árinu. Annað er
það, að leyfisúthlutanir til iðnaðarins fara þrá-
faldlega ekki fram, fyrr en verksmiðjan er stöðv-
uð. Er það bagalegt sökum þess, að æði langur
tími líður frá því, að.leyfið er fengið og þangað til
hráefnið er komið og búið er að vinna úr því
markaðshæfa vöru. Þá hefir það og komið fyr-
ir, að á sama tíma og innlendar verksmiðjur
hafa ekki hráefni til þess að vinna úr, sökum
synjunar á gjaldeyris- og innflutningsleyfum,
hafa allt í einu komið á markaðinn tilbúnar er-
lendar vörur sömu tegundar, e. t. v. margfalt
dýrari en þær innlendu.
Loks hafa ýmsir iðnrekendur orðið að sæta
því, þegar þeir fá ekki gjaldeyris- og innflutnings-
ieyfi, að kaupa efnivöru einhversstaðar hér-
iendis í heildsölu eða jafnvel í smásöiuverzlun-
um, til þess að halda verksmiðjunum starfandi.
Það er óeðlilegt að veita ekki iðnfyrirtækjunum
sjálfum gjaldeyris- og innflutningsleyfi fyrir efni
vörum, en veita þau einhverjum kaupsýslumönn-
um, sem er iðnframleiðslan óviðkomandi. Hins-
vegar geta iðnaðarfyrirtækin að sjálfsögðu far-
ið með gjaldeyrisleyfin til ötulla kaupsýslumanna
innlendra, og falið þeim útvegun efnivörunnar
erlendis, gegn sanngjarnri þóknun. Iðnrekendur
þurfa að vita með löngum fyrirvara, hversu
mikið efni þeir fá til þess að vinna úr, en ef leyf-
in eru öðrum veitt, bíða þeir lengur í óvissunni
og eru að öllu leyti háðir duttiungum innflytj-
andans.
Ný viðhorf vegna gjaldeyrisvöntunar.
Við gjaldeyrisörðugleikana hefir í bili þrengt
að kostum innlends iðnaðar. Það getur þó varla
orðið nema um stundarsakir. Iðnaðurinn hefir
of mikilvægu hlutverki að gegna á slíkum tím-
um, til þess að brugðið sé fæti fyrir þróun hans.