Tímarit iðnaðarmanna - 01.12.1948, Blaðsíða 11

Iðnaðarritið 5. - 6. XXI. 1948.
Gjaldeyrisþurrðin hefir skapað ný viðhorf í iðn-
aðarmálum landsmanna. Nú verður að spara
erlenda gjaldeyrinn, verja honum ekki fyrir ó-
þarfa varning og kappkosta að fá fyrir hverja
krónu eins mikið vörumagn til landsins og hægt
er. Þetta verður auðveldast á þann hátt, að kaupa
vöruna lítið unna erlendis, en fullgera úr efni-
vörunni hér heima þá hluti, sem innlendar verk-
smiðjur og verkstæði geta framleitt. Það fellur
því í hlut iðnaðarins, auk þess að margfalda
útflutningsverðmætið eins og áður var drepið á,
að draga úr innflutningsþörfinni, með því að
breyta lítt unnum efnivörum aðkeyptum í full-
unna vöru.
Iðnrekendur bíða eftir tækifæri til þess að
sýna, hve miklu íslenzkur iðnaður fær áorkað
í þessum efnum. Þeir hafa húsnæði, vélar og
vana starfsmenn, en vantar efnivöruna. Þeir líta
svo á, að á meðan þröngt er í búi með erlendan
gjaldeyri, sé óforsvaranlegt að verja honum til
kaupa á fullunnum vörum erlendum, á meðan
verksmiðjurnar, er framleitt geta þær vörur,
standa auðar heima fyrir. Þeir hafa mikið til síns
máls. Mismunur á gjaldeyrinum fyrir efnivöru
og fullgerðri vöru er tilfinnanlega mikill. Hér
skal reynt að skýra með nokkrum dæmum, hve
miklu munar í gjaldeyrissparnaði, að vinna vör-
una innanlands.
Dæmi um gjaldeyrissparnað í fatnaðariðnaði.
Fyrir skömmu síðan efndu innlendir fatnaðar-
vöruframleiðendur til dálítillar vörusýningar fyr-
ir ríkisstjórnina og ýmsa forráðamenn þjóðar-
innar í viðskipta- og fjármálum. Sýndar voru
allskonar vörur úr vefnaði, saumaðar, prjónað-
ar, eða ofnar innanlands. Sýndur var vinnufatn-
aður, sjóklæði, sportfatnaður, nærfatnaður og
ytri fatnaður karla og kvenna, ullardúkar og
prjónavörur. Alls sýndu 25 verksmiðjur fram-
leiðsluvörur sínar. Leitazt var við að sýna fram
á það, hve mikill hluti framleiðsluverðmætis-
ins væri erlendur gjaldeyrir. Var það nokkuð
mismunandi eftir vörutegundum. Um 30% af
smásöluverði vinnufatnaðar er erlendur gjald-
eyrir. Um 20-25% af söluverði karlmannafatn-
aðar, saumaður úr erlendum efnum í innlendum
hraðsaumastofum, er greitt í erlendum gjaldeyri.
Framleiðendur sjóklæða telja að gjaldeyris-
sparnaður við að framleiða þá vöru í landinu sé
nálægt 55-60%, og sýnt var fram á að gjald-
eyrissparnaður við framleiðslu nærfatnaðar,
prjónuðum innanlands úr erlendu garni, er ná-
lægt 50%.
Að sjálfsögðu er gjaldeyrissparnaður við fram-
leiðslu á prjónavörum, teppum og dúkum úr
íslenzkri ull að mun meiri, eða næstum því 100%
miðað við það að samskonar vörur væru fluttar
inn tilbúnar á svipuðu verði.
Félag íslenzkra iðnrekenda og Landssamband
iðnaðarmanna gengust fyrir þessari kynningu á
íslenzkum fatnaðarvörum og kynnisferð í nokkr-
ar verksmiðjur og verkstæði í öðrum greinum, til
þess „að ráðamönnum þjóðarinnar gæfist kostur
á, við eigin sjón og raun, að kynnast lítillega getu
íslenzkra iðnaðarfyrirtækja til þess að framleiða
góða og samkeppnisfæra vöru, og samtímis spara
þjóðinni verulega dýrmætan gjaldeyri."
Dæmi um gjaldeyrissparnað í öðrum iðngreinum.
Nokkur dæmi um gjaldeyrissparnaðinn skulu
tilgreind úr öðrum iðnaði en fatnaðariðnaðinum.
a. Málning. Málningarvöruverksmiðjurnar í
landinu geta framleitt það, sem landiö þarfnast
af tilbúinni málningu. Það, sem 4 tonn af erlend-
ri málningu kosta í gjaldeyri, myndi nægja fyrir
hráefnum í 12 tonn, framleidd í innlendu verk-
smiðjunum. Svo framarlega að innlenda fram-
leiðslan reynist vel og á meðan hún er háð
ströngu verðlagseftirliti, eins og nú er, þá er
það sóun á erlendum gjaldeyri, að leyfa inn-
flutning á tilbúinni, erlendri málningu.
b. Hreinlœtisvörur. Nokkrar sápu- og hrein-
lætisvöruverksmiðjur eru starfandi hérlendis.
Vegna þess að svo virðist sem nýlega hafi verið
gripið til innflutnings á hreinlætisvörum full-
gerðum, m. a. þvottadufti, en verksmiðjurnar eru
óstarfhæfar, af því að efnivöruna vantar, þá er
fróðlegt að athuga verðið á innfluttu vörunni í
hlutfalli við það verð, sem er á framleiðsluvörum
innlendu verksmiðjanna. Það er ótrúlegt, að út-
lenda þvottaduftið, sem nú er hér á markaðinúm,
sé meira en fjórum sinnum dýrara en það inn-
53