Vikan - 05.06.1952, Qupperneq 13

VIKAN, nr. 22, 1952
13
Halldóra Jóhannsdóttir:
SÖFNUN 06 ÞURRKUN
DRYKKJARJURTA
(Grein þessi birtist í Heilsuvernd,
timariti Náttúrulækningafélags Is-
lands og er tekin hér meS að láni,
því að mörgum mun forvitni á að
kynnast, hvernig má búa til góðan
drykk úr alíslenzkum jurtum. Te
þetta hefur undanfarna vetur verið
framreitt á skemmtunum Náttúr-
lækningafélagsins í Reykjavík. Jurt-
irnar í það komu norðan frá Sauð-
árkróki og safnaði þeim höfundur
þessarar greinar).
Síðastliðin fjögur sumur hefi ég
fengizt við að safna í tómstundum
minum villtum jurtum. Fyrst í stað
safnaði ég aðeins fjórum tegundum:
blóðbergi, vallhumli, rjúpnalaufi og
ljónslöpp. 1 „Nýjum leiðum 11“ og
Heilsuvernd hafði verið bent á gildi
þessara nytjajurta og að af þeim
mætti búa til hinn bezta og heilnæm-
asta drykk. En hinsvegar vissi ég
ekki, í hvaða hlutföllum átti að
blanda þeim saman.
Fyrst reyndi ég að hafa jafnþyngd
af hverri tegund. En þá varð vall-
humallinn of áberandi, enda er hann
mjög bragðsterkur. Af honum not-
aði ég aðeins fræhnappinn, en af
rjúpnalaufinu og ljónslöppinni blöðin
ein. Og síðan hefi ég smámsaman
bætt í þessa blöndu beitilyngi,

Rétt skal rétt vera.
smára, baldursbrá og jafnvel fleiri
jurtum, sem ég hefi látið fljóta með.
Jurtir þessar sker ég upp með
vasahníf, nema rjúpnalaufið, á það
nota ég helzt pennahnif. Af ofan-
greindum jurtum er ljónslöppin einna
íyrst til að spretta á vorin, og hún
íölnar með þeim síðustu. Blóðberginu
fer ég að safna næsta á eftir henni.
Það tek ég helzt, rétt áður en fræ-
hnappurinn springur út, og læt sjálfa
hrísluna ósnerta. Þá kemur smárinn
og rjúpnalaufið. Þau grös þykja mér
aðgengilegust, áður en þau fara
nokkuð að blómstra, og tek ég þau
eins nærri rótinni og hægt er, án
þess að óhreinindi þurfi að fylgja
með. Beytilyngið sker ég upp með
öllu og ekki fyrr en það er farið að
blómstra, enda illt að sjá það áður.
Það blómstrar ekki fyrr en síðast i
ágúst. Af baldursbránni nota ég ein-
ungis fræhnappinn, tek jafnvel
stundum hvítu blöðin af, en það er
alltof tafsamt.
Ég er komin á þá skoðun, að
baldursbráin sé mjög heilnæm jurt,
bæði drykkir af herni og eins í
bakstra við útvortis bólgum og sár-
um, og ég býst við, að hún jafngildi
kamillujurtinni. Ekki hefi ég heldur
orðið þess vör, að hún skemmi
bragðið, þótt henni sé blandað í aðr-
ar drykkjarjurtir, fremur hið gagn-
stæða.
Ég tíni hverja tegund út af fyrir
sig og aðeins þegar vel er þurrt á
grasi. Þegar heim kemur, hreinsa ég
jurtirnar sem allra fyrst og mjög
vandlega og týni úr þeim allt rusl,
set þær í gisna léreftspoka og síðan
til þurrkunar, aðallega á snúrum,
annaðhvort í hjalli eða undir beru
lofti. En þá þarf að hagræða þeim
a. m. k. tvisvar á dag, ef um nokk-
urt magn er að ræða, einkum fyrst
í stað. Þegar bezt gegnir, eru jurt-
irnar allt að viku að þorna í hjalli,
svo að hægt sé að láta þær i þéttari
poka. Sumar jurtir þurfa þó enn
lengri tíma til að þorna, sérstaklega
baldursbráin og vallhumallinn, sem
mér finnst nærri ógjörningur að
þurrka nema við ofnhita. Og helzt
kysi ég þá leið, af þeim, sem ég
þekki enn sem komið er, að þurrka
allar drykkjarjurtir við hægan ofn-
hita. Það hefi ég gert í viðlögum i
seinni tíð, og reynist það margfalt
iljótlegra og virðist ekki hafa áhrif
á bragðið.
Þegar jurtirnar eru orðnar svo vel
þurrar, að öruggt sé fyrir myglu,
kemur að þvi að blanda þeim saman,
annaðhvort eftir vigt eða af handa-
hófi. Hefi ég nokkuð notað síðari að-
ferðina í seinni tíð. Og nú eru hlut-
i'öllin allt önnur en í byrjun. Ég verð
að láta nægja að geta hér um aðeins
eina samsetningu fjögurra algeng-
ustu tegundanna, sem ég nefndi í
upphafi. Ég blanda jafnan saman
einu kilógrammi i einu, og vei'ður
blandan sem hér segir:
Blóðberg 400 gr., vallhumall 150
gr., rjúpnalauf 200 gr. og ljónslöpp
250 gr. Með þessum hlutföllum ætti
drykkurinn að geta orðið ljúffengur.
Ég set allt í eitt ílát og smækka
jurtirnar með sauðaklippum. Hræri
þeim síðan saman og set þær til
geymslu í loftþétt ílát.
Með þessar þurrkuðu jurtir er far-
ið eins og venjulegt te, þær settar
í pott eða. tepott og hellt á þær sjóð-
andi vatni og látið standa um stund,
áðui' en drykkurinn er framreiddur.
Lætur nærri, að um eina teskeið eða
eitt gramm af hinum þurrkuðu jurt-
um þurfi í bollann, og betra er að
hafa drykkinn ekki mjög sterkan.
Hella má oftar en einu sinni á sömu
jurtirnar.
Úr ýmsum áttimi —
Menn eru lilægilegir, ekki vegna
þeirra hæfileika, sem þeir eru gædd-
ir, heldur vegna þeirra, sem þeir
þykjast vera gæddir. — (Lavater).
; t i
Hinn gullni meðalvegur er farsæl-
astur. Allar öfgar valda mannkyninu
ógæfu. — (Platus).
! ! !
UnagSur ástarinnar er fólginn í þvi
að elska. Við erum hamingjusamari
af þeirri ástartilfinningu, sem býr
með okkur sjálfum, heldur en þeirri
ást, sem við vekjum hjá öðrum.
— (La Rochefoucauld).
BIBLlUMYNDIR
1. mynd: Jesús sagði lærisveinum
sínum að Lazarus væri dáinn, og að
þeir mundu fara til hans (til að
vekja hann upp frá dauðum), en
Tómas sagði: „Vér skulum fara líka,
til að deyja með honum.“
2. mynd: Jesús sagði lærisveinun-
um að hann mundi fara til föðursins
og undirbúa komu þeirra. Tómas
sagði, að þeir þekktu ekki veginn,
en Kristur sagði: „Ég er vegurinn".
3. mynd: Tómas var ekki með
þeirn, þegar Jesús birtist lærisvein-
unum, og þegar þeir sögðu honum
það, sagðist hann ekki mundu trúa
fyrr en hann sæi naglaförin og sár-
ið á síðu hans.
4. mynd: Þegar Tómas hitti Jesús
og sá förin eftir sár hans, trúði hann
að hann væri upprismn, en Jesús
ávítaði hann fyrir trúleysið.
s
KRADDARINN
FRÆKNI
Síðan lagði hann land
undir fót með staf í hendi
og malinn reiddan um öxl.
Ekki hafði hann gengið
lengi, þegar hann gekk
fram á fugl, sem lá eins og
dauður væri á veginum.
„Ætli hann geti ekki orð-
ið mér að liði síðar,“ sagði
skraddarinn og stakk fugl-
inum í vasann.
Síðan hélt hann ferð sinni
áfram, og lá nú leið hans
um fjöllótt hérað.