Vikan - 20.11.1952, Blaðsíða 3

VIKAN, nr. 45, 1952
3
Hvað kanntu í pólitík?
fara á eftir nokkur undirstöðuatriði
ÞAÐ eru 350,000 borgarar á
móti hverjum þingmanni í
Bandaríkjunum. Það eru 80,000
borgarar á móti hverjum þing-
manni í Englandi. Það eru
30,000 borgarar á móti hverj-
um þingmanni í Svíþjóð, 21,500
í Noregi, 20,000 í Finnlandi.
En það koma aðeins 2,800
borgarar í hlut hvers þing-
manns hér uppi á íslandi, og
er þá allt talið og engu gleymt,
•ekki einu sinni Grænuborg.
Hvað kanntu þá í pólitík ?
Það liggur í hlutarins eðli, að
maður, sem er svo hamingju-
samlega staðsettur í veröldinni,
að einn af hverjum 2,800 sam-
borgurum hans er þingmaður,
á að vita talsvert meira um
pólitík en gengur og gerist.
Hann á að minnsta kosti að
hafa öllu meiri kunnugleik á
stjórnmálaflokkum sínum, þingi
sínu, nefndum þess og nefnda-
nefndum en til dæmis Banda-
ríkjamaðurinn, sem má gera
sér að góðu að deila einum
þingmanni með 350,000 kjós-
endum — og honum ef til vill
rýrum. Þegar það svo bætist
ofaná, að þingmenn erlendis
skipta stundum hundruðum
(samanber neðri málstofuna
brezku) og landflæmið milljón-
um ferkílómetra, en íslenzku
þingmennirnir eru aðeins 52 og
landið eins og dropi í hafinu,
þá ætti að nást um það sam-
komulag á svipstundu og nokk-
urnveginn mótatkvæðalaust, að
okkur Islendingum beri bein-
línis skylda til að vera dúxar í
þeirri hlið stjórnmálasögunnar,
sem snýr að stjórnmálaflokk-
unum, skipulagningu þeirra og
daglegum rekstri, þinghaldi,
þingmannavali og vinnuskipt-
ingu á Alþingi.
Hvað kantu þá í þessum fræðum?
Hvaoa kjördæmi sendi Andrés Eyj-
ólfsson á þing ? Þingmaður hverra
er hann Lárus Jóhannesson ?* Hvað
heitir formaður allsherjarnefndar í
sameinuðu þingi ? Hvað heitir for-
maður Kvenfélags Alþýðuflokksins ?
Hvaða flokki fylgir Eyjablaðið í Vest-
mannaeyjum? Og síðast en ekki síst:
hver var stýrkleiki flokkanna við
siðustu þingkosningar ?
Pólitík er orðin svo snar þáttur í
lífi hvers einasta tslendings, hún
seilist svo tvimælalaust — og vægð-
arlaust — inn í allar hans athafnir,
að sá maður má heita makalaus
kæruleysingi, sem ekki þekkir ein-
földustu atriði flokkaskiptingarinnar
i landinu, nöfn helztu forystumarma
hinna pólitísku samtaka, stöðu þeirra
á Alþingi og þau störf, sem þeir
vinna í umboði þjóðarinnar. Sá mað-
ur, sem segir að pólitík komi sér
ekki við, getur alveg eins orðað það
svo, að lif þjóðarinnar komi sér
ekki við: hann á að vísu lagalegan
rétt til að kjósa en naumast sið-
ferðislegan. Hér fer það á eftir í
fáum orðum, sem VIKAN telur
hverjum kjósanda hollt að vita, ekki
sökum þess, að kosningar séu á
næsta leiti, heldur sökum hins, að
Alþingi situr nú á rökstólum. Það
mætti kalla þetta yfirlit:
Kennsluhók fyrir hyrjendur í pólitík
KJÓSANDINN
Það má líkja kjósandanum við
betlikerlingu, sem breytist í konungs-
dóttur hvert kosningaár. Stjórnmála-
maðurinn er þá prinsinn í æfintýr-
inu, sem er einfalt og óbrotið eins og
góðum æfintýrum ber að vera: betli-
kerlingin er ekki fyrr orðin að kon-
ungsdóttur en prinsinn bregður sér
í biðilsbuxurnar, og konungsdóttirin
er ekki fyrr orðin að betlikerlingu
aftur en prinsinn er kominn úr biðils-
buxunum og búinn að fleygja þeim
niður í skúffu til geymslu.
Það voru 82,480 konungsdætur af
þessari tegund í umferð á Islandi í
síðustu þingkosnipgum (1949). Af
þeim tókst prinsunum
að klófesta 72,219,
eða 89%. En skil-
yrði fyrir því, að
leiða megi kóngsdótt-
ur að altari — eða
kjósanda að kjör-
borði — eru þessi: 1)
Að hann sé orðinn 21
árs, 2) að hann sé
íslenzkur ríkisborgari, 3) að hann
hafi verið búsettur á tslandi síðustu
fimm árin fyrir kosningar og 4) að
hann hafi óflekkað mannorð og sé
fjárráður.
AU'INGI
Á Alþingi sitja nú 52 þingmenn,
35 í neðri deild og
tl7 i efri deild. Þeir
skiptast svo milli
flokka: Sjálfstæðis-
flokkur: 19, Fram-
sóknarflokkur: 18,
Sameiningarflokkur
alþýðu, Sósíalista-
flokkur: 9, Alþýðu-
flokkur: 6.
Framsóknarmenn
og Sjálfstæðismenn
mynda stjórn. Þess-
ir eru ráðherrar:
Forsætisráðherra: Steingrímur Stein-
þórsson (F), utanríkis- og dómsmála-
ráðherra: Bjarni Benediktsson (S),
mennta- og viðskiptamálaráðherra:
* Andrés Eyjólfsson er þingmað-
ur Mýrasýslu. Lárus Jóhannesson er
þingmaður Seyðfirðinga.
Björn Ólafsson (S), fjármálaráð-
herra: Eysteinn Jónsson (F), land-
búnaðar- og samgöngumálaráðherra:
Hermann Jónasson (F), atvinnu-
málaráðherra: Ólafur Thors (S).
Jón Pálmason (S) er forseti sam-
einaðs þings. Sigurður Bjarnason (S)
er forseti neðri deildar, Bernharð
Stefánsson (F) forseti efri deildar.
Aldursforseti er Jörundur Brynjólfs-
son (F). Hann er fæddur 21. febrúar
1884. Þorsteinn Þorsteinsson sýslu-
maður (S) er fæddur sama ár, en á
Þorláksmessu.
1 sameinuðu þingi eru fimm fasta-
nefndir. Þær eru: Fjárveitinganefnd
(form. Gisli Jónsson, S), Allsherjar-
nefnd (form. Jóhann Þ. Jósefsson, S),
Þingfararkaupsnefnd (form. Rann-
veig Þorsteinsdóttir, F), Utanríkis*
málanefnd (form,. Jönmdur Bryn-
jólfsson), Kjörbréfanefnd (form. Þor-
steinn Þorsteinsson).
28 þingmenn eru fæddir fyrir alda-
mótin. Tólf eru fæddir eftir 1910 og
sjö eftir 1915. Jónas Árnason (SAS)
er yngstur þingmanna, 29 ára.
Flokkar nir
Sjálfstœðis-
flokkurinn
Sjálfstæðis-
flokkurinn var
stærsti flokkur
landsins við síð-
ustu þingkosn-
ingar. Hann
lilaut 28,546 at-
kvæði (39.5%).
Formaður hans,
Ólafur Thors,
er fæddur 19/1
*92. Aðalbæki-
stöðvar flokks-
ins eru í Sjálfstæðishúsinu við Austur-
völl, flokksmerkið íslenzki fálkinn.
Framsóknar-
flokkurinn
Hann fékk
17,695 atkvæði
við síðustu
þing-kosningar
(24.5%). For-
maður hans,
Hermann Jón-
asson, er fædd-
ur 25/12 ’96. Að-
alskrifstofa
flokksins er í
Edduliúsinu,
Lindargötu 9A.
Hann hefur ekkert flokksmerki.
Sósíalista-
flokkurinn
Hann hlaut
14,077 atkvæði
1949 (19.5%).
Formaðurinn,
Einar Olgeirs-
son, er fæddur
14/8 ’02. Aðal-
skrifstofan er á
I»órsgötu 1.
Ekkert flokks-
merki.
Alþýðu-
flokkurinn
Hann fékk
11,937 atkvæði
1949 (16.5%).
Formaður hans,
Stefán Jóhann
Stefánsson, er
fæjdur 20/7 ’94.
Beykjavíkur-
skrifstofan er í
Alþýðuhúsinu.
Flokksmerki
ekkert.
Deildirnar og félögin
Fjöldi deilda og smáfélaga eru
starfandi innan vébanda stjórnmála-
flokkanna eða í nánu
sambandi við þá.
Vörður og Óðinn eru
sjálfstæðisfélög,
Ragnar Lárusson för-
maður þess fyrr-
nefnda, Sveinbjörn
Hannesson stýrir þvi
síðarnefnda. Svo eru
kvenfélög —
Hvöt (S). Formað-
ur: Guðrún Jónas-
dóttir.
Félag Framsóknarkvenna. For-
maður: Steinunn Bjartmars.
Kvenfélag Sósíalista. Formaður:
Helga Rafnsdóttir.
Kvenfélag Alþýðuflokksins. For-
maður: Soffía Ingvarsdóttir.
Þá koma æskulýðsfélög eða ung-
mennafélög, mikilvæg samtök með
mikið félagslif og mikið í húfi, að
vel takist. Félagatölu þeirra er naum-
ast hægt að fá upplýsta (VIKAN
reyndi árangurslaust), en
þau eru fjölmenn og starfa
í nærri því hverju einasta
kjördæmi. Heimdallur er
Reykjavíkurfélag ungra
Sjálfstæðismanna og Geir
Hallgrímsson formaður
hans. Svo er Samband
ungra Sjálfstæðismanna, en
Magnús Jónsson alþm. er
formaður þess. Samband
ungra Framsóknarmanna lýtur for-
mennsku Þráins Valdemarssonar,
Guðmundur J. Guðmundsson er for-
maður Æskulýðsfylkingar Sósialista
og Sigurður Guðmundsson stjórnar
Félagi ungra Jafnaðarmanna.
Og að lokura blöðin
Það mætti kannski kalla íslenzka
blaðamennsku „skriflega pólitík". öll
íslenzk dagblöð gerast nærri daglega
,,sek“ að því að blanda saman skoð-
unum og fréttaflutningi. Með sum-
um lýðræðisþjóðum þykir þetta af-
leit blaðamennska, til dæmis Banda-
ríkjamönnum, sem segja, að skoðan-
ir ritstjórnar eigi heima í ritstjórnar-
dálkum, fréttirnar
í fréttadálkum.
tslendingurinn
býr hinsvegar oft
til úr þessu mikinn
hrærigraut, jafn-
vel næstumþvi und-
antekningarlaust,
Framli. á bls. 10.