Vikan - 06.08.1953, Blaðsíða 10
TÓMATAR
eru holl og góð fæðutegund og þeir fást i hverri búð.
og tómötunum (sem eru líka orðnir meyrir) bœtt út í, ásamt kryddinu.
Ostinum er stráð yfir og fatinu stungið inn i heitan ofn í ca. 20 mínútur.
Til tilbreytingar má hella 2—3 velþeyttum eggjum og 6 sk. af mjólk yfir
réttinn áður en hann er settur í ofninn.
TÖMATÍS
r
V2. kg. tómatar, lí l. vatn, 1 lítill laukur, 1 dl. hakkaðar seljur, 2 lár-
berjarblöð, lt stk. negul, sykur, salt.
Þetta er soðið og sigtað. Safanum og berkinum af einni sítrónu bætt út
í. Þegar þetta er orðið kalt, er það fryst. Ef ísskápur er fyrir hendi, er
bezt að hella blöndunni í formin, en þá verður að bœta 3 blöðum af matar-
lími, sem áður hefur verið leyst upp í köldu vatni, út í meðan blandan er
heit. Tómatís-teningar eru bornir á borð með kjötrétti.
Þó tiltölulega stutt sé síðan farið
var að rækta tómata hér á landi,
hefur tómataneyslan aukizt að mikl-
um mun. Það er nú varla til það
heimili, sem ekki notar tómata í ein-
hverri mynd (þó ekki sé nema á
flöskum). Safinn úr þeim er góður
handa ungbörnum, vegna þess hve
ríkur hann er af ýmsum bætiefnum
og mai'gvíslegir tómataréttir prýða
matarborðin.
Þó undarlegt megi vii'ðast teljast
tómatar til kai’töfluættarinnar. Við
hagnýtum jarðrengluhnýðin af kart-
öflujurtinni, en aldinin af tómat-
plöntunni.
Tómatplantan er upprunnin í hita-
beitislöndum Ameriku og Mexikanar
notuðu hana snemma til fæðu. Þeir
kölluðu ávöxtinn tómati.
Jurtin þekktist í Þýzkalandi,
Frakklandi, Belgíu og Englandi fyrir
aldamótin 1600, en þá trúði fólk því,
að tómatar væru skaðlegir vegna
skyldleika þeirra við tóbaksjurtina.
Plantan var því ræktuð i tvær aldir
sem skrautjurt, áður en farið var að
nota aidinin til matar i Evrópu.
Tómatarnir eru auðugir af B og
G bætiefnum og auk þess eru i þeim
C bætiefni, þó þau finnist ekki í eins
rikum mæli í tómötum og appelsín-
um. Tómatar halda bætiefnum sín-
um vel í niðursuðu og geymslu og
þessvegna ættu húsmæður að sjóða
þá niður til vetrarins, til að bæta
heimilisfólkinu upp nýmetisskortinn
og sólarleysið.
Fyrstu tómatarnir hér á land.i
voru ræktaðir við ófullkomin skil-
yrði 1914, að Reykjum í Mosfells-
sveit. Árið 1926 ræktaði svo Ragnar
Ásgeirsson tómata í litlu gróðurhúsi
við Gróðrarstöðina í Reykjavík. 1951
var tómataneyslan komin upp í 1—
1(4 kg. á hvert mannsbarn í landinu,
en það er ekki talið mikið miðað við
aðrar þjóðir.
Á Islandi þrozkast tómatar aðeins
í glerhúsum, enda eru þær tegundir,
sem ræktaðar eru inni, verðmætari
en þær, sem ræktaðar eru úti. Fræið
fæst með þeim hætti, að tómatarnir
eru teknir af jurtinni, þegar þeir eru
fullþrozka. Venjulega er sáð til
tómata laust eftir áramótin og þá
er gert ráð fyrir að fyrstu ávextirnir
þrozkist um mánaðarmótin maí—
júní.
Auk þess sem tómatar eru góðir
og hollir, eru þeir mjög fallegir og
fara vel á matarborðinu, enda hlutu
þeir snemma nafnið „ástarepli". Þeir
eru venjulega fagurrauðir og hnött-
óttir, en þó geta þeir verið gulir og
grænir.
Hér fara á eftir nokkrar uppskrift-
ir að tómataréttum:
TÓMATAKOKTEILL
Pressið safann úr 1 kg. af nýjum eða soðnum tómötum og bœtið y4
tsk. af seljusafa, 1 tsk. lauksafa og dálitlum pipar út í. Hrœrið vel í og
látið kólna. Berið kokteilinn fram í þunnum glösum og látið sítrónusneið
út í eða skerið þannig upp i hana, að hún tolli á barminum. Það er líka
gott að bœta örlitlu sherry út í.
TÖMATA- OG APPELSÍNUKOKTEILL.
Tómatsafa og appelsínusafa er blandað saman, þannig að tómatsafinn sé
helmingi meiri. Því nœst er 1 sk. af sítrónusafa, 1 sk. af olíu og örlitlu
salti og pipar bœtt út í. Þetta er kcelt í ísskápnum eða mulinn ís látinn
í livert glas. Glasið er siðan skreytt með appelsinusneið.
TÓMATA- OG BAUNASÚPA
Lcggið 2 dl. af baunum í bleyti í kalt vatn og sjóðið þær daginn eftir.
Þegar baunirnar eru orðnar meyrar, er hálfu kílói af sundurskornum tómöt-
um og einum lauk bœtt í pottinn. Það er mjög gott að hafa nokkur stein-
seljublöð með. Þegar tómatamir eru soðnir, er súpan jöfnuð, suðan látin
korna upp aftur og pipar, salti og örlitlum sykri bœtt út í eftir smekk.
Með súpunni er borið ristað brauð eða brauðteningar.
TÓMATSÚPA MEÐ MJÖLK
1 kg. tómatar, 1 l. vatn, % l- mjólk, salt, pipar, natron á hnífsoddi,
hvcitibolla (til að jafna með).
Tómatamir eru þvegnir, skornir í tvennt og settir í kalt vatn. Þegar
þeir em soðnir, eru þeir siaðir gegnum gróft sigti, jafnaðir með hveiti-
bollunni og natróninu bœtt út í, til að koma í veg fyrir að mjólkin mœrni,
en hún er þeytt sjóðandi heit út i tómatsúpuna. Með súpunni er gott að
hafa tekex.
TÖMATSÚPA MEÐ MAKKARÓNUM
250 gr. makkarónur, % kg. tómatar, rifinn ostur, salt, pipar, smjörliki.
Tómatamir eru soðnir, en ekki í vatni. Makkarónurnar eru aftur á móti
soðnar í vatni og þegar þær em orðnar meyrar er vatninu hellt af þeim
FYLLTIR TÖMATAR
Holaðir tómatar, fylltir með fisk- eða kjötfarsi, blómkáli, o. fl. eru mjög
góðir á kvöldborðið. Ef um kalt borð er að ræða, má fylla þá með salati,
ávöxtum og öðru þessháttar.
Holið tómatana varlega að innan og fyllið þá með brúnuðum laukbit-
um eða hringjum. Leggið siðan bgconsneið ofan á. Raðið tómötunum því
nœst á smurt eldfast fat, ásamt nokkrum smjörlíkissneiðum. Þegar baconið
er oriðð steikt og tómatarnir meyrir, án þess að hafa fallið saman, er rétt-
urinn tilbúinn. Það er bœði gott og snoturt að bera franskar kartöflur eða
,,cornflakes" á borð með þessum rétti.
TÖMATSALAT
1 dl. kjötseyði, 30 gr. smjör, 1 matsk. smátt skorin pétursselja, 1 tsk.
sitrónusafi.
Sósan er búin til úr kjötseyðinu og kryddinu lirært vandlega saman við
hana. Síðan er liún látin út á tómatsneiðarnar. Þessa sósu má líka nota
á kaldar kartóflus’neiðar, rauðbeður og eplasneiðar.
TÖMATSÖSA
250 gr. tómatar eða % dl. tómatpxirré, lt dl. jurtaseyði, 25 gr. smjör, 25
hveiti, salt, 1 tesk. sykur.
Tómatamir eru þvegnir og soðnir í jurtaseyðinu, sem síðan er siað. Hveiti
sykri, salti og smjöri er jafnað í sósuna. Þyki sósan ekki nógu sterk, er
einni eggjarauðu blandað sarnrni við hana. Tómatsósa er framreidd með
soðnum fiski og kjöti.
BEZTU MYNDIRIMAR
Umboðsmenn fyrir KODAK LIMITED,
VERZLUN HANS PETERSEN H.F.
Bankastræti 4.
Kodak er skráð vörumerki.
fást á:
KODAK FILMUR
10