Vikan - 06.08.1953, Blaðsíða 11

Holdlaus andlit, sljó augu, röndóttir
fangabúningar — lifandi lík. Odette
var komin á leiðarenda, til kven-
fangabúðanna í Ravensbrúck.
STUNDUM blundaði Odette í nokkrar minútur,
en sársaukinn frá handjárnunum vakti hana
alltaf jafnóðum. Sumarsólin kom snemma upp,
og hún horfði á hvernig' mistrið yfir ökrunum
hvarf eftir því sem dagurinn reis. Það var skritið
að hugsa til þess, að sama sólin skein yfir sveit-
inni heima í Englandi, þar sem hún lék sér forð-
um með dætrum sinum. Lestin fór yfir breitt
fljót, og SS-maðurinn muldraði stoltur, að þetta
væri Rin, hin kæra þýzka Rín. Það settist kuldi
að hjarta Odette, meðan hún hlustaði á hvernig
lestarskröltið bergmálaði undir brúnni. Það voru
einhver endalok fólgin í því að fara yfir Rín. Allt
til þessa hafði henni fundizt hún vera ennþá í
Frakklandi, og gert ráð fyrir, að á bæjunum,
sem þau fóru framhjá, hlyti að vera töluð
franska. Þetta var Þýzkaland. Það var ekki
Þýzkaland Göthes eða Schillers. Það var Þýzka-
iand Hitlers, blóðugt og brjálað Þýzkaland, þar
sem svipan og hengingarólin réð rikjum. Odette
spurði SS-manninn:
,,Hvert erum við að fara?“
,,Þið eruð að fara til Karlsruhe," sagði hann
íbygginn, ,,þar sem þið verðið teknar af lífi.“
Það færðist angurvær blær yfir blá augu hans.
„Þið getið rétt ímyndað ykkur hvað það gleður
mig að ákveðið skuli hafa verið að taka ykkur
af lífi í Þýzkalandi en ekki Frakklandi. Það
þýðir að ég fæ 48 stunda aukafrí, og get farið
að finna meine liebste Mutti, hana elsku mömmu
mína.“
Karlsruhe . . .
Fólkið á stöðvarpallinum var þriflegt útlits og
vel klætt. En þó að konurnar hefðu aðgang að
öllum þeim ránsfeng, sem menn þeirra höfðu
haft heim með sér úr tízkuheimi Evrópu, þá
tókst þeim ekki að dylja sinn slæma smekk. 1
klæðnaði karla voru einkennisbúningar í miklum
meirihluta. — Það var uggur og kvíði í andlitum
fólksins, og mörgum var litið upp í himininn.
Odette og félagar hennar voru lokaðar inni í
skrifstofuherbergi á stöðvarpallinum. Ósk um að
handjárnin yrðu losuð svo að konurnar gætu
komist einslega á salerni, var synjað. Eftir um
það bil klukkustund var þeim hleypt út, og síðan
farið með þær undir ströngu lögreglueftirliti í
bilum út í Karlsruhe-fangelsið. Þá voru hand-
járnin loks opnuð, og konurnar fóru hver í sina
áttina. Og þegar þær höfðu undirgengizt enn eina
ruddalega líkamsskoðun, var þeim komið fyrir
í klefa, eins langt hver frá annari og hægt var.
Átta vikur liðu. Odette lenti í klefa með þrem-
ur þýzkum konum, sem dæmdar höfðu verið fyrir
mismunandi afbrot. Ein þeirra var horuð, flat-
brjósta, föl í andliti, og kallaði sig karlmanns-
nafni. Odette hafði aldrei frið fyrir ógeðslegri
umhyggju þessarar konu. Hún vildi búa um rúm-
ið fyrir hana, bauð henni bita af sínum mat,
kallaði hana „litlu frönsku dúfuna sina,“ fylgd-
ist með hverri hreyfingu hennar af ónáttúrlegum
áhuga, og reyndi stundum að strjúka um hana
með höndunum. Odette hafði heyrt því hvislað í
Fresnes, að konur af þessu tagi væru býsna al-
gengar í Þýzkalandi, og það var henni hræðileg
raun að verða nú að þola stöðuga návist einnar
þeirra. 1 samanburði við þessa konu var annar
klefafélagi Odette, lauslætiskvendi, sem sam-
kvæmt kynþáttalögum Hitlers hafði verið dæmd
í árs fangelsi fyrir að eiga holdleg mök við
franska viijnubúðafanga, næstum heilbrigð og
hreinlíf vera.
ODETTE
Einu sinni í viku fékk hver kvennanna úr
Frönsku deildinni að liðka sig með líkamsæfing-
um úti í fangelsisgarðinum. Úr klefaglugga sín-
um gat Odette séð félaga sína við þessi tækifæri,
og kastað á þær kveðju.
„Halló, Denise. Hvernig gengur það, Yolande?
Halló, Gaby. Góðan daginn, Martine . .
Einn dag í júlí var farið með hana á skrif-
stofu fangelsisstjórans. Hjá honum var rauðeygð-
ur maður í borgaralegum fötum. Fangelsisstjór-
inn sagði að þetta væri fréttamaður frá Völki-
sher Beobachter. Hann væri kominn alla leið
frá Berlín til að eiga viðtal við Frau Churchill.
Það væri mikill heiður fyrir hana.
Fréttamaðurinn setti vasabók sína á hné sér og
leit út undan sér á Odette.
„Jæja, Frau Churchill,“ sagði hann, „þér hafið
sjálfsagt gaman af að heyra að við höfum þegar
þrjá meðlimi Churchillfjölskyldunnar í fangels-
um okkar. Og við hlökkum mikið til að fá einn
ennþá — Mr. Winston Churchill."
„Þér þurfið áreiðanlega ekki að bíða lengi eft-
ir honum,“ sagði Odette, „en það verður eklci
með þeim hætti sem þið haldið. Þegar Churchill
kemur til Berlín, mun hann aka gegnum rústir
hennar sem sigurvegari.“
Fangelsisstjórinn hreytti út úr sér:
„Hypjið yður aftur í klefa yðar. Viðtalinu er
lokið. Heraus, heraus. Schnell schnell."
Aftur rak hún sig á það hve undraverðs álits
Winston Churchill naut. Þýzku konurnar í klefa
hennar spurðu stöðugt um hann, hvernig hann
væri, hvernig hann lifði. Var hann vinur kóngsins,
eða var það satt að hann stefndi að því að kom-
ast í hásæti hans? Át hann hrátt buff í morgun-
verð, svo að blóðið rann niður hökuna? Jafnvel
SS-verðirnir voru brennandi af forvitni að fræð-
ast eitthvað um þennan óvenjulega mann. Það,
sem Odette vissi ekki, bjó hún til. Það var hæg-
ur vandi, því að þetta var trúgjarnt fólk, og það
þyrsti eftir fróðleik.
Eina vikuna brá svo við, að engin af vinkon-
um hennar úr Frönsku deildinni kom út í garð-
inn til líkamsæfinga. Hún horfði út um glugg-
ann á hverjum degi í von um að sjá einhverja
þeirra. En hún átti ekki eftir að sjá neina þeirra
aftur.
Um miðjan júlí fékk hún skipun um það
eitt sinn snemma morguns, að taka saman far-
angur sinn. Fyrirmæli höfðu k-omið um það frá
Berlín, að hún skyldi nú stíga næsta skrefið í
áttina til fullnægingar dómi sínum. Henni var
ekið í brynvörðum lögreglubíl frá fangelsinu til
járnbrautarstöðvarinnar. Þetta var mjög heitur
dagur, og henni var fengin ein brauðsneið til
■að nærast á í ferðinni. Hún hafði ekki hugmynd
um, hvert hún var að fara, né hve löng þessi
ferð mundi verða.
Lestin lagði af stað út úr Karlsruhe kl. 8 um
morguninn. Hún varð að standa upprétt í þröng-
um gangi fyrir framan klefasamstæðu, sem hafði
verið útbúin eins og fangelsi. Þangað inn hafði
verið troðið um fimmtíu mönnum, og þeir voru
stöðugt með hróp og köll. Þegar lestin hafði
farið nokkrar mílur, stanzaði hún, og það varð
um klukkustundar bið. Brezki flugherinn hafði
gert árás, og það var ýmislegt í ólagi með tein-
ana framundan. önnur lest, herflutningalest, fór
framhjá þeim á hægri ferð, og Odette gat séð
andlit hermannanna, vonleysisleg, horuð og
þreytuleg; það var auðséð á svip þeirra, að þeim
var sama um hvert þeir fóru. Loks lagði lestin
aftur af stað. Odette sá mikið af rústum, þegar
farið’ var gegnum brautarstöðvar á leiðinni. Brot
og brot af fréttum var hrópað út til hennar úr
klefanum þar sem föngunum fimmtíu hafði verið
komið fyrir. Brezkar og bandarískar hersveitir
hefðu lent í Normandi og hrakið Þjóðverja langt
upp frá ströndinni. Himinninn væri svartur af
flugvélum, og það væri sótt áfram með miklum
hraða inn i Frakkland. Sem stæði væri verið að
herja á Caen, og bráðlega yrði haldið yfir Rín.
„Aðeins ofurlitla þolinmæði ennþá, félagi,“
hrópuðu þeir, „og dagar Hitlers eru taldir." Aft-
ur stanzaði lestin, og það iskraði hátt í brems-
unum. Þarna voru miklar rústir, og járnbrautar-
teinarnir teygðust upp í loftið eins og einhver
annarlegur frumaldargróður. „It’s a long way
to Tipparery,” sungu fangarnir, og þýzku verð-
irnir störðu bjálfalega á eyðilegginguna í kring,
og höfðu hendur á skammbyssum sinum.“
Þegar myrkrið datt yfir, sá Odette leitarljós
í fjarska, og heyrði byssudrunur. Lestin sneri
aftur sömu leið og hún hafði komið, stanzaði
enn á ný, hélt síðan af stað aftur. Einhverntíma
eftir miðnætti, rann lestin inn undir sundurtætt
þak, og stanzaði í rústum Frankfurt-borgai'.
Stjórn staðarins var öll í molum eftir loftárás-
irnar, og það hafði ekkert verið gert til að undir-
búa komu fanganna. Hópurinn beið lengi úti á
rökkvaðri götunni undir eftirliti vel vopnaðra
SS-manna og lögregluhunda, en loks var Odette
tekin út úr hópnum og farið með hana í bryn-
varinni bifreið á lögreglustöðina. Þegar búið var
að spyrja hana út úr og leita á henni, var henni
fleygt inn í stálgrindabúr, þar sem tvær óhreinar
konur voru fyrir, sofandi. Hún lá á steingólfinu
og beið þess með samanbitnar varir, að dagur
rynni.
1 sex hræðilega daga og nætur var hún lokuð
inni í búri þessu eins og dýr. Hinar konurnar
tvær voru þýzkar vændiskonur, lostafullar kon-
ur sem reyndu með ógeðslegum hætti að gefa
vörðunum undir fótinn. Það var engin leið að
skýla sér þarna fyrir augnaráði varðanna, og
þetta fékk allt svo mikið á Odette, að hún óskaði
þess nú í fyrsta sinn, eftir að hún hafði verið
tekin höndum, að hún mætti deyja. Hún heyrði
í brezku flugvélunum yfir höfði sér, og bað Guð
að senda eina sprengju hingað niður, svo að endi
yrði bundinn á þessa hræðilegu kvöl. Fata með
hráum kartöflum var sett inn í búrið, og hinar
konurnar byrjuðu strax að flysja þær, og sögðu
Odette, að hún ætti að hjálpa til við það. Odette
flysjaði þrjár kartöflur, en hætti svo. önnur
kvennanna kallaði á vörðinn, benti á Odette og
sagði að þetta franska svín neitaði að vinna.
„Eg hef flysjað þrjár kartöflur," sagði Odette
rólega, „því að það er einmitt það sem mér er
gefið að borða á dag. Ég er pólitískur fangi,
og það er ekki ætlun mín að flysja meira en
handa sjálfri mér.“
„Það verður farið með yður fyrir lögreglu-
stjórann, og yður refsað."
Hún yppti öxlum. „Ég hef ekkei't að segja.“
Hún var sótt kl. 3 um nóttina, og farið með
hana á skrifstofu lögreglustjórans. Þar var hún
fengin í hendur Gestapo. Ný
fyrirmæli höfðu borizt. Það átti
að fara með hana þegar i stað
til Halle, þaðan sem hún mundi
verða flutt áfram til fangabúð-
11