Vikan - 28.06.1956, Blaðsíða 4

Ævintýrið um
IfcPCTII PftPPft
UHE. I U VHVDU
Ævísaga
annáluðustu kvikmyndastjörnu veraldar
FORSAGA: Greta Gustafsson ólst upp f
basli og fátækt f Stokkhólmi, en dreymdi
um að verffa leikkona. Fyrir tilviljun
komst hún f Dramatíska skólann og þar
fann kvikmyndastjórinn frægi, Mauritz
StUler, hana og ákvað öUum til mikUlar
furSu, að umbreyta henni f draumadísina
sfna — frægustu ieikkonu heims. Hún fær
hlutverk f „Gösta Berlings saga“, og flæk-
lst síðan með StUler tU Konstantfnópel,
þar sem peningaleysi hamlar myndatöku.
Fegar þau koma þaðan tU Beriinar, fær
StUler ekkert að gera, en þau lifa á laun-
um Gretu fyrir leik hennar í „Gleðisnauðu
götunni.“ Þá fá þau tilboð frá Metro í
Hollywood og lialda þangað, þar sem ýms-
ir erfiðleikar mæta þeim.
YINIR Gilberts þekktu hann sem skemmtilegan
náunga, ábyrgðarlausan og bráðlyndan. Hann
var líka maður sem „átti erfitt með að gera
greinarmun á ást í kvikmynd og raunveruleik-
anum“, eins og einn af vinum hans komst að
orði. Áður en Greta varð á vegi hans hafði hann
verið giftur og skilinn tvisvar — önnur konan var
statisti í kvikmyndum, hin var hin fræga leik-
og kvikmyndastjarna Leatrice Joy. Hvorugt
hjónabandanna entist lengi. Þó að alltaf væri
talað um Gilbert í leikarablöðunum sem áhuga-
saman um tennis, sund, siglingu og útilif, var
það drykkjuskapur hans, sem Leatrice Joy sagði
ástæðuna fyrir skilnaðinum.
Hann eignaðist óvini jafn auðveldlega og vini,
og utan við kvikmyndaverið var hópur af fólki,
sem fannst hann óþolandi dutlungafullur og að
hann hegðaði sér sem illa uppalinn krakki. Versti
óvinur hans var Jim Tully, hinn svokallaði
,,Flakkarahöfundur“, sem hafði yfirleitt mjög
lítinn skilning á kvikmyndaheiminum. 1 grein
um Gilbert í „Vanity Fair“ skrifaði Tully: — Til-
finningar hans eru mjög yfirborðskenndar. Hann
vantar allar rætur. Hann er ekki fremur sann-
ur en fyrirsögn í dagblaði. Og seinna í þessari
sömu grein segir hann að þessi guðlausi töfra-
maður sé „hæfileikasnauður eins og ga'manleik-
ari“. Einu sinni lenti Gilbert og Tully saman.
— Ég hélt að hann ætlaði að fremja sjálfsmorð,
svo að ég gaf honum nokkrar svefnpillur, var
skýring Tullys á atburðinum.
Gilbert var tuttugu og níu ára og Greta tutt-
ugu og eins árs, þegar Clarence Brown kynnti
þau, áður en kvikmyndun á „Löngun" átti að
hefjast. — Það var ást við fyrstu sýn og átti
eftir að endast í mörg ár, sagði Brown. Það
leikur heldur enginn vafi á því, að Gilbert varð
yfir sig ástfanginn af mótleikara sínum. Fegurð
hennar, hæverska, aðlaðandi málhreimurinn, löng
augnhárin — allt þetta var nýtt og æsandi fyrir
hann. Gilbert, fallegur og kátur, var líka nokkuð,
sem Greta hafði ekki þekkt áður, því að hún
hafði lifað fábreyttu lífi með þunglyndum eldri
manni. yiðbragð hennar við hinni djörfu ásókn
Gilberts varð líka skyndilegt, enda þótt það væri
ekki eðli hennar að taka skjótar ákvarðanir. Hún
var ung stúlka, sem vissi lítið um hæðir og lægð-
ir ástarinnar.
Vinna þeirra krafðist þess að þau væru sam-
an daginn út og daginn inn, og Gilbert var ekki
seinn á sér að notfæra sér það. Honum gáfust líka
góð tækifæri. 1 myndinni áttu þau að leika mann
og konu, sem báru vonlausa ást í brjóst hvort
til annars. Jafnvel þótt „Löngun“ virðist nú
gamaldags og brosleg, þá eru ástarsenurnar milli
Gretu og Gilberts sannar og innilegar, en ekki að-
eins leiknar. „Aldrei hefur Gilbert leikið inni-
legri elskhuga" sagði New York Herald Tribune,
og hélt svo áfram: — Og aldrei hefur nokkur
kona verið svo töfrandi, átt svo lokkandi að-
dráttarafl, hættulegi'a en fullkomnasta fegurð.
Greta Garbo er tilfinningin holdi klædd. í sann-
leika sagt höfum við aldrei séð neitt sem jafn-
ast á við þessa töfra.
Greta og Gilbert voru jafnvel saman utan vinnu.
Þau borðuðu oft saman kvöldverð og Greta var
tíður gestur hjá Gilbert í dásamlega einbýlishús-
inu hans, sem stóð upp á hárri hæð, sem gnæfði
yfir Hollywood. Á sunnudögum fóru þau í öku-
ferðir í einum af sportbílunum hans. Þau höfðu
fundið gælunöfn hvort fyrir annað. Gilbert kallaði
Gretu „Fleka“, sem var stæling á sænska orð-
inu „flicka“, og stundum kallaði hann hana
„Geebo". Hún kallaði hann aftur á móti „Jacky“
eða „Yacky" eins og hún bar það fram.
Greta talaði aldrei um „Yacky“ við annað fólk,
en hann gat ekki látið vera að tala um sænsku
vinkonuna sina. „Greta er dásamleg!" Svo hélt
hann áfram: — Aldrei hefur nokkur vera verið
sköpuð eins töfrandi og hún. Dutlungafull eins
og skollinn sjálfur, óútreiknanleg, bráðlynd, lokk-
andi. Stundum neitar hún að mæta til vinnu. Ef
hún vill ekki vinna, þá gerir hún það ekki. Hún
leikur bai-a þegar henni finnst það vera henni
sjálfri fyrir bestu. En segulmagnið, sem geislar út
frá henni frammi fyrir myndavélinni! Þvílíkt að-
dráttarafl! Þvilík kona! Einn daginn er hún
barnsleg, einföld eins og unglingur. Næsta dag
er hún leyndardómsfull, reynd, alvitur og hæð-
in. Greta hefur margbreytilegri persónuleika til
að bera en nokkur annar lifandi maður.
Þegar „Löngun" var frumsýnd, bað hann henn-
ar. Honum til mikillar furðu neitaði hún honum
og Gilbert þaut báh'eiður til New York. Þar hittu
blaðamenn hann að máli og vildu fá upplýsingar
um þetta rómantíska samband hans og Gretu,
sem farið var að vekja áhuga fólks um allt land-
ið. — Greta er dásamleg stúlka, sagði Gilbert.
—• En við erum bara góðir vinir. ölduna hafði
lægt í bili, en hún átti eftir að rísa aftur.
Stiller hafði ekki hátt um hugsanir sínar
varðandi þetta háttarlag Gretu. Eftir þvi sem
hinir sænsku vinir hans best muna, talaði hann
aldrei um þetta mál, en hann lét í Ijós óánægju
sína með hjutverkið í „Löngun". — Fíflin í Metro
eyðileggja hana, sagði hann. Stiller vai' líka upp-
tekinn af sínum eigin áhugamálum. Með stjórn
sinni á „Hotel Imperial" vonaði hann að rétta
við heiður sinn í Hollywood. Aldrei hafði hann
unniö svona hamslaust. Hann þjáðist af gigt.
Hann ímyndaði sér, að hann gæti læknað þenn-
an sjúkleika með leikfimi og sjóböðum. Hann
synti oft eftir að sjórinn var orðinn ískaldur og
kom oft heim til Lars Hanson skjálfandi af
kvölum eftir þessar íþróttir.
Við prufusýningu á „Hotel Imperial“, þar sem
viðstödd voru Greta og aðrir Svíar í Hollywood,
var einnig Irving Thalberg og margir aðrir sem
framarlega stóðu í kvikmyndaiðnaðinum. Stiller
var svo taugaóstyrkur, að hann var náfölur í
andliti. „Hann þráði fyrir alla muni að mynd-
inni yrði vel tekið,“ segir Lars Hanson. „Ég man
að hann var svo yfirkominn, að hann fór að
gráta, þegar við ræddumst við í anddyri leik-
hússins fyrir sýninguna. Gestirnir tóku mynd-
inni með miklu lófataki.“ Thalberg sagði seinna
við Lars Hanson, að það væri misskilningur
af Metro að láta hann fara.
„Hotel Imperial" var mjög vel tekið, þegar hún
var frumsýnd í New York. Á einni viku tóku þeir
inn 87.000 dolara fyrir sýningar. Nú loksins
hafði Stiller tekizt að sýna hvað í honum bjó,
og Paramount bauð honum samning upp á 2.500
dollara á viku. Hann tók boðinu. „Fyrst að ég fæ
svona góðan samning, ætla ég að stjórna einni
mynd enn,“ sagði hann við Lars Hanson. „En
það verður sú seinasta. Svo tek ég peningana
og fer heim.“ Lars Hanson hafði líka í hyggju
að fara heim til Svíþjóðar. Svo var einnig um
Gretu. „Ég ætla ekki að vera hérna lengi,“
sagði hún við Lars Hanson. „Stiller og ég för-
um bráðum heim.“
„Löngun" fékk stórkostlegar móttökur, og það
var ekki sist að þakka hinum víðauglýstu ástar-
senum. Gagnrýnendurnir stráðu rósum milli Gretu
og Gilberts. Hún var nú orðin viðurkennd stjarna.
Eftir að hafa aðeins leikið í þrem amerískum
kvikmyndum, stóð hún nú jafnfiotis þeim Gloria
Swanson, Pola Negri og Norma Shearer, sem
voru, eins og Lewis Jacobs komst að orði: „fyrir-
myndir hinnar siðfáguðu, grönnu, grófu, opin-
skáu, taugaveikluðu konu, sem „lifir sínu eigin
lífi“.“ Þetta var samt sem áður ekki sú kven-
tegund, sem Gretu og Stiller fannst heppilegt
að hún héldi áfram að sýna. Þegar Metro stakk
upp á sem fjórðu mynd hennar: „Konur elska
gimsteina", þar sem hún átti enn einu sinni að
leika „heimska blóðsugu“, eins og hún sjálf
kallaði það, þá fannst henni nóg komið. Hún neit-
aði að mæta í búningssölunum og lét tilkynna
í gegnum sima, að hún vildi ekki fleiri „vond-
ar konur“.
Á bak við neitun hennar lágu einnig fleiri
orsakir. Stiller hafði ráðlagt henni að leika ekki
í fleiri myndum fyrir Metro, ef hún fengi ekki
hærri laun. Þetta var annað ár þriggja ára samn-
ings hennar og hún fékk 600 dollara á viku. Þar
sem sigurinn í „Lönguninni" hafði engu siður ver-
ið hennar en Gilberts, og hann fékk 10.000 doll-
ara á viku, álitu bæði hún og Stiller, en þó um
4