Vikan - 11.02.1960, Blaðsíða 9

DULDAR
AFLEIÐINGAR
UMFERÐARSLYSA
í dag skriíar
dr. Matthís Jónasson
á þessa leið:
HÆTTULEG HÓFUÐHÖGG.
Flest umferðarslys á börnun) gerast þannig,
að bifreið, sem vegur nokkur tonn, ekur á
barn, sem vegur 20—40 kilógrömm. Við
áreksturinn kastast barnið annaðhvort frá bif-
reiðinni og slengist í götuna eða það fellur
fyrir bifreiðina og merst og brotnar undir
þunga hennar. í fljótu bragði gœti sýnzt sem
barnið hlyti ávallt að bíða ba.na i slíkum
árekstri, en þvi fer fjarri. Aðeins mjög lítill
bluti umferðarslysa á börnum er bein dauða-
slys. Venjuleg beinbrot valda t. d. ekki dauða,
nema þau verði á höfuðkúpu eða hryggsúlu og
skaddi heita eða mœnu verulega um leið.
afnvel höfuðkúpubrot með nokkurri heila-
sköddun þurfa ekki að vera banvæn.
En þó að ytri áverkar grói, befur heili barns-
ins oft orðið fyrir sköddum eða röskun, sem
aldrei læknast fyltilega. Slikar afleiðingar
slysa dyljast miklu frennir með börnum en
fullorðnum. Þegar fullorðinn maður er gróinn
að ytri áverkum, kemur það brátt í ljós, livort
hann er jafnfær i starfi sinu og áður. Hjá
barninu er samanburðurinn flóknari. Aðal-
starf þess er námið. Það sækist börnum misjafn-
lega, þó að engum slysum sé um að kenna.
Getuleysi barnsins er i lengstu lög flokkað
undir leti. Afleiðingar slyss á andlegan þroska
og skapgerð barnsins geta því dulizt furðulengi.
En þegar getuleysi barns i námi er orðið svo
áberandi, að ])að er tekið til rannsóknar, kcm-
ur oft í ljós, að barnið hefur orðið fyrir
alvarlegu slysi, sem truflaði skapgerð þess og
hamlaði andlegum þroska.
Ég sle|)i)i því að sinni, að slysinu fylgir oft
þjáningafull og langvinn iega, sem tefur fyrir
eðlilegum þroska og getur jafnvel lamað
vilja barnsins. Að því leyti er stysið sam-
bærilegt við hættulegan og erfiðan sjúk-
dóm. Mikið skortir þó á, að foreldrar
og skólar gefi þessum erfiðleikum barns
á batavegi nægilegan gaum.
Oft hlýtur barn sýnileg lýti eða fötlun
af slysi, þó að ytri áverkar grói að nafni
til. Telpa, sem varð fyrir bíl, fekk slcurð
mikinn niður vanga og yfir höku. Hún
lifði samt og skurðurinn greri, en örið
hverfur aldrei. Nú er litla telpan full-
vaxin stúlka. Mér er kunnugt um, að
hún óskar sér þess oft heitt og innilega,
að liún liefði dáið i þessu slysi. Þó að
slíkt hugarfar sé rangt og lienni beri að
sætta sig við afleiðingar þeirra áverka,
sem litla stúlkan lilaut forðum, þá er
örvænting hennar mannleg og eðlileg.
Slíkt hugarástand ræður oft miklu um
skapgerðarþróun og lifsviðhorf manna.
LAMANDI SKELFING.
Sum börn hafa ekki minnsta hugboð
um hættuna, fyrr en bifreiðin slengir
þeim i götuna. Ef þau missa meðvitund
við áreksturinn, vita þau ekkert um
tildrög slyssins nema það, sem þau
heyra eftir á. Miklu fleiri eru þó hin, sem
sjá voðann, en megna ekki að varast
hann. Þegar við fréttum un)ferðarslys
á börnum, geruin við okkur venjulega
mjög óljósa hugmynd um sálarástand
barns í óumflýjanlegri hættu. Þegar
barnið sér ferlikið æða yfir sig, stirðnar
það af skelfingu og má sig hvergi hræra.
En um leið og lamstjarfi leggur likam-
ann þannig í fjötra, engist barnið í
ofsalegri sálrænni þjáningu, sem breytir
öllum tímahlutföllum, svo að sekúndu-
brot verður að vitiseilifð. Því orkar
það næstum eins og frelsun, þegar stál-
kantur skellur á höfuð barnsins og
sviptir það meðvitund.
Hin ofsalega liræðsla, sem gagntók
barnið á hættustund og smaug inn í
innstu afkima sálarinnar, hverfur ekki,
um leið og saumur er tekinn úr skurði
eða gifs af brotnum lim. Fjötrar henn-
ar þjaka sálarlífi, lama viljaþrótt og
Framhald á bls. 21,