Vikan - 15.09.1960, Side 9

Msssisg:
— Já, og gull. Líka gull ... útlendingar eru
steinhissa ...
— Kannski eru þeir líka að bíða eftir að ég
drepist!
En þá geng ég bara aftur, geng bara aftur,
lagsmaður!
varla áttað sig á þeim, og fyrir svona fimmtíu
árum hefði ekki nokkur lifandi maður trúað, að
annað eins ætti eftir að ske; það hefði blátt áfram
verið talin lygi. Kannski hafa framfarirnar lika
orðið of örar, við höfum ekki kunnað okkur hóf
— ekki kunnað okkur hóf. Hleypt okkur í of
miklar skuldir, en hvað sem þvi líður, þá er þó
gert það sem gert er og ætti að standa. Og það
er mikið, sem hefur verið gert — flugvélarnar
okkar fara út um allan heim, og skip okkar sigla
um öll heimsins höf undir okkar fána, og mér
finnst ótrúlegt að ekki sé hægt að stjórna iandinu
svo, að við getum lifað hér góðu lífi. Það hlýtur
að vera hægt að finna einhver ráð til þess, ég
trúi ekki öðru.
— En þú hefur ekki beint trú á að hagfræð-
ingarnir okkar finni þau ráð?
— Nei, ég hef ekki neina trú á því. Þessir hag-
fræðingar, þeir sökkva öllu i kaf, fara með allt
norður og niður, það er klárt mál. Og ég held
að ríkisstjórnin okkar verði að finna einhver önn-
ur úrræði en þau, sem hún er með á prjónunum
núna; mætti segja mér að allt lenti í verkföllum
og enginn réði neitt við neitt. Ég er hræddur
um það. Það sem Þyrfti fyrst og fremst að gera
hér á landi er að skipta sólarhringnum, skilurðu.
Skipta sólarhringnum bara í tvennt •—• dag og
nótt. Láta eftirvinnuandskotann hverfa. Og öll
fríðindi, sko ... orlof, kaffihlé og allt það. Gera
þetta allt sem einfaldast. Það á bara að borga
dagvinnuna svo vel, að allir geti vel við unað.
Það er það, sem við þurfum að gera. Og greiða
næturvinnuna með fimmtiu prósentu álagi, en
ekki hundrað, eins og nú er, því að nú fær maður
fólk eiginlega ekki i vinnu nema helzt á nóttunni.
Það er þetta, sem þarf að athuga. Og verkföllin,
eins og þau tiðkast nú, þau eiga engan rétt á
sér. Þetta eru ekki verkföll, það er bara hnefa-
rétturinn sem þar ræður. Það er ekki nokkurt
vit, að kannski sárafáar manneskjur fái að stöðva
allt saman. Það var alveg rétt af stjórninni að
banna flugmannaverkfallið, og Það hefði Hermann
greyið átt að gera, þegar nokkrir kokkar stöðvuðu
allan verzlunarflotann og það kostaði okkur tug-
milljónir króna, en hann hafði bara ekki mann-
skap í sér til þess.
— Telurðu Þá að verkföll hafi aldrei átt rétt
á sér?
— Mikil ósköp, jú. Þau áttu fullan rétt á sér
á meðan allt var eins og það var. Og Það má
ekki kjaraskerða nokkurn mann. Og hver maður
og stétt á að hafa rétt á að verja sín kjör, en
það má bara ekki misnota þann rétt. Hnefarétt-
urinn er ekki neinn réttur, og á meðan samtök
beita honum ekki eru þau góð. En nú skýtur
hann allsstaðar upp kollinum — í verkalýðsfé-
lögunum og i Sambandinu, bókstaflega alls staðar.
— Þér finnst kannski meir en nóg um pólitík-
ina?
— iPólitíkin — hún á bara að hverfa, bara að
hverfa alveg. I hæsta lagi tveir flokkar, það gæti
verið gott, því að þá reyndi hvor þeirra um sig
að láta sem bezt af sér leiða til að halda völd-
unum. En þetta, nei, það gengur ekki. Bezt væri
að við værum öll samtaka sem einn maður, því
að það getur engum liðið vel á kostnað annarra.
E'n fyrst það er ekki hægt, þá verðum við að
hafa einhverja reglu á þessu, og ef nokkrir menn
geta sett ríkisstjórninni stólinn fyrir dyrnar, þá
er eins gott að hafa enga ríkisstjórn. Og ein-
staklingsframtakið má ekki hefta, það er það,
sem hefur bjargað okkur og það má ekki hefta
fyrir nokkurn mun. Eg man þá tið, þegar maður
lifði við sult og seyru, og sízt af öllu vildi ég að
slíkir tímar kæmu aftur yfir okkar þjóð.
— Var erfitt á uppvaxtarárum þínum þar
eystra?
— Það var erfitt, sultur og seyra og þrældómur,
og það skilur enginn nú.
— Ekki sér það Þó á þér.
— Nei, kannski ekki. Ég hef verið hraustur
um dagana. Og ég hef unnið, verið bæði til sjós
og lands. Og ég held, að ég hafi haft öllu betra
upp úr sjónum en búskapnum. Já, ég held að ég
hafi alltaf heldur grætt á að stunda sjóinn, nema
kanski tvo vetur. Það hefur stundum verið erfitt
að tviskipta sér þannig eða jafnvel þrískipta, og
nú er maður farinn að þreytast.
— Var útræði frá Hvalnesi?
— Já, blessaður vertu. Þetta er mikil jörð. Og
merkilegur staður, skal ég segja þér. Jarðfræði-
lega er það merkilegasti staðurinn á landinu.
Elzti hluti landsins, forngrýti og gabró. Heilt fjall
af gabró og auk þess hefur fundist þarna ríkt
koparhreiður. Já, og gull. Lika gull. Það hafa
verið send sýnishorn til útlanda, og útlendingar
eru steinhissa á að við skulum hafa efni á að eiga
svona stað ónotaðan. En svona er það — og fyrst
og fremst Þyrfti að gera þarna höfn, svo að hægt
væri að nýta öll Þessi auðævi, og ég er búinn að
missa alla von um að það verði um mína daga.
En eitt þykir mér einkennilegt — Það kvað vera
hérna á ferðinni stór hópur erlendra jarðfræð-
inga, sem eru látnir ferðast um landið í rann- ■
sóknarerindum, en þá bregður svo kynlega við,
að jarðfræðingarnir hérna láta Þá ekki koma
þangað austur, leyfa þeim ekki að sjá Þann stað,
sem er jarðfræðilega merkilegastur á landinu.
Þessu skil ég bara ekkert í.
— Kannski eru jarðfræðingarnir ekki stórum'
betri en hagfræðingarnir ...
Og nú færist fjör í Einar frá Halnesi.
— Kannski ekki, segir hann og rær sér í sæt-
inu. — Kannski eru Þeir líka að bíða eftir því að
ég drepist; það verður varla langt þangað til úr
þessu, og hver veit nema Þeir rannsaki allt sam-
an þá ...
Og Einar hallar sér aftur á bak í sessi. Nú er
stóri hláturinn í aðsigi.
— En þá geng ég bara aftur, lagsmaður ...
Þá geng ég bara aftur og finn þá í fjörunni, hag-
fræðingana og jarðfræðingana ....
Einar á Hvalnesi hlær eins og hann einn getur
hlegið. Hallar sér aftur á bak og hláturrokurnar
minna mest á brimsvarra og sviptibylji, en þó er
hláturinn um leið þrunginn dillandi lífsgleði og
kæti ,svo að manni hitnar um hjartaræturnar.
Og að síðustu lyftir hann upp þessum efldu
hrömmum og blessar yfir allt og alla — að hag-
fræðingum og jarðfræðingum og Hermanni
greyinu ekki undanskildum ... ★
VIKAN
9