Veðrið - 01.04.1970, Page 8

I fyrsta lagi er Jrað ekki aðeins skuggahitinn, eins og hann er ma.'l<lur á
veðurstöðvunum, sem plönturnar njóta. i tólskini verður þeim lilýrra, og mun-
urinn nemur oft allmörgum stigum. Mork hefur nefnt dænri urn, að hitinn í
barrnálunum sé 3—5 stigum hærri en skuggahitinn í sólskini, ef vindur er
minni en 1 sekúndumetri, og unr tveinr stigunr hærri, ef vindlrraði er 3 sekúndu-
nretrar. Það er svipaður vindhraði og mælist að jafnaði á Hallormsstað á sunir-
in. í tilraun, senr við Haukur Ragnarsson og Páll Guttormsson gerðunr á Hall-
ormsstað, sýndi það sig líka, að þar var að jafnaði meira en 2 stigum heitara
á óvörðum hitamæli í sólskini en á lritamælinum i skugganum. Ef veður er
stilltara og bjartara á einum stað en öðrunr, ætti þessi munur unr leið að verða
þar meiri. Til dæmis ætti hann að vera ríflegri í innsveitum en við sjó. En
einmitt inni í landi er munur á síðdegishita og nreðalhita sólarhringsins nreiri
en við ströndina. Þarna gefur síðdegishitinn bendingu, senr ekki fæst úr nreðal-
lrita sólarhringsins.
í öðru lagi sannast Jrað á tilraunum Morks, að sanri meðalhiti ákveðins
tímabils, og þar nreð sólarlrrings, gefur Jrví nreiri samanlagðan vöxt sem hitinn
er breytilegri á tímabilinu. Þetta stafar af stighækkandi vexti nreð vaxandi
lrita, eins og áður var getið, og sú stighækkun keniur einnig lranr í vaxtarmæl-
ingum annarra en Morks. Meðalvöxtur við 8 og 17 stig er eins og við 13.7
stig, eða talsvert nreiri en við 12.5 stig, senr er meðaltalið af 8 og 17.
Þessar orsakir hljóta að valda því, að taka beri meira tillit til hins hlýrri
hluta sólarhringsins en hins kaldari, þegar meta skal áhrifin á vöxtinn, atrk
Jress senr vera má, að í jöfnum hita allan sólarhringinn verði vöxtur mestur
að deginum. Svo mikið er víst, að kolsýrunám plantnanna fer eingöngu franr
í birtu.
Eins og lyrr segir miðar Mork vaxtaráhrif hitans við 6 hlýjustu stundir dags-
ins, en lriti þeirra er ntjög nálægt meðaltalinu af sólarhringshitanum og há-
markshita dagsins. Skiljanlega er álitamál, hvort hámarkið eigi að vega Jrarna
jafn nrikið og meðalhitinn. En þó held ég, að fullyrða megi, að vaxtareiningar
Morks séu framför frá því að nota meðalhitann einan, eitrs og löngum hefur
tíðkazt.
Þrátt fyrir Jretta liafa vaxtareiningar Morks ekki náð verulcgri útbreiðslu.
Aðalorsökin lield ég að sé sú, að aðferðin er nokkttð tafsöm í framkvæmd.
Hún krefst Jress lielzt, að maður lrafi aðgang að daglegum veðurathugunum,
meðaltal mánaðar nægir ekki. Með Jrví er heldur ekki allur vandi leystur.
Þegar reikna skal, hve margar vaxtareiningar fjölær gróður fær yfir sumarið,
Jrarf auk Jress að vita, hvenær sprettutíminn lrefst og hvenær hann endar.
Sumir miða sprettutímann við, að meðalhiti sólarhrings sé yfir 5.5 eða 6 stig-
um, og Jrá verður að sleppa öllum vaxtareiningum, sem reiknast kunna fyrir
Jrann tíma á vorin og eftir Jjann tíma á liaustin. Mork ltefur Jjað hins vegar
til ntarks um, að spretta sé byrjuð, að hámarksliiti dagsins nái vissu marki.
En hvor aðferðin sem er notuð, kentur Jjað oft fyrir, að á vorin koma hlýinda-
kaflar, en á milli þeirra kaldara veður. Stundum deyr Jjá vorgróðurinn út,
stundum ekki, og vandinn er að ákveða eftir veðurathugunum, ltvað afturkipp-
8 — VEÐRIÐ