Veðrið - 01.04.1970, Qupperneq 10

Einfaldari reikningur vaxtareininga
Ekki er hægt að draga í efa, að í fjallaskóginum í Hirkjölen, milli Austurdals
og Guðbrandsdals, ]>ar sem Mork hefur haft rannsóknastarfsemi sína, séu vaxtar-
einingarnar góður mælikvarði á sprettu rauðgrenis, bæði hæðar- og þykktarvöxt.
Hitt verður að teljast óvissara, hvort þær reynast jafn vel í öðru loftslagi, sér-
staklega við sjó. Með tilliti til jjessarar óvissu um nákvæmni vaxtareininganna
hér á landi sýnist mér réttlætanlegt að áætla þær á einfaldari Jiátt en Mork
hefur gert. Sú aðferð, sent ég hallast lielzt að, er þessi:
Til vaxtartima teljast allir peir samfelldir mánuðir frá rnarz fratn i september-
lok, sem ná tilskildum meðalhita, en pann tillekna lágmarkshita verður að
finna fyrir hvern stað með sérstökum samanburði við vaxtareiningar i eilt sliipti
fyrir öll. Það setn er fratn yfir pennan hita i mánuðinum, er margfaldað með
10, og pannig fást vaxlareiningar mánaðarins.
Þessi tilskildi meðalhiti reynist vera um 2.8 stig á aðalveðurstöðinni í Hir-
kjölen í Noregi. A Grímsstöðum á Fjöllum er hann líka 2.8, en 3.5 á Hallorms-
stað og 3.9 í Reykjavík. Samkvæmt því fást færri vaxtareiningar úr tilteknum
mánaðarhita á Hallormsstað en í Hirkjölen, og enn færri í Reykjavík en á
Hallormsstað. Þarna kemur fram, að loftslag innsveita sé heppilegra en sjávar-
loftslag fyrir trjágróður, að minnsta kosti ef meðalhitinn er sá sami.
Til þess að gera langa sögu stutta skal hér birt tafla yfir þennan tilskilda
mánaðarhita á allmörgum íslenzkum veðurstöðvum, eins og mér reiknast hann,
og ennfremur yfir meðaltal vaxtareininga á sprettutíma á sömu stöðvum, á tíma-
bilinu 1931-1960.
Rétt er að skýra, hvernig þessar tölur eru fengnar. í fyrsta lagi notaði ég þau
gögn, sem Mork prófessor hefur birt um loftslagið í Hirkjölen, til þess að finna
eftirfarandi formála fyrir vaxtareiningum livers mánaðar:
VE z= 2t + 0.3t2
Hér er VE vaxtareiningafjöldi á mánuði, en t er meðaltalið af hámarkshita
og meðalhita allra daga mánaðarins. Eftir þessum formála reiknaði ég vaxtar-
einingar á íslenzku veðurstöðvunum í nokkra júlí- og ágústmánuði. Af saman-
burði við meðalhita mánaðarins á liverjum stað var þá auðvelt að finna til-
skilda mánaðarliitann, þá tölu, sem þurfti að draga frá mánaðarhitanum til
þess að afgangurinn margfaldaður með 10 gæfi vaxtareiningarnar. Þessi frá-
dráttartala reyndist furðanlega jöfn frá ári til árs á hverjum stað. Auk jiess
sýndu prófanir, að eðlilegast var að nota þessa sömu frádráttartölu einnig í
öðrum sumarmánuðum, þegar hluti mánaðarins féll utan við sprettutímann,
eins og Mork skilgreinir hann. Með því fengust að jafnaði álíka margar vaxtar-
einingar éir mánuðinum eins og Mork fær úr þeim hluta hans, sem lelst til
sprettutímans. í einstökum sumrum varð þó niðurstaðan nokkuð ólík, en mér
virtist, að hin einfalda aðferð min gæfi sízt ósennilegri árangur miðað við al-
mennt árferði, og má þar til dæmis nefna vorið 1960, sem áður er vikið að.
1 0 — VEÐRIÐ