Veðrið - 01.04.1970, Blaðsíða 16

Vöxturinn hlýtur þó að minnka. En ckki ntega menn líta <>[ mikið á einstakar
bugður línanna á kortinu, þetta er einungis yfirlitskort, og veðurstöðvarnar eru
of fáar til þess að leyfa verulega nákvæmni í teikningunni.
Þótt vaxtareiningarnar séu fyrst og fremst miðaðar við þroskaskilyrði skóga,
ættu þær líka að geta vitnað nokkuð um viðgang annars gróðurs. Til gamans
set ég hér línurit yfir, hvernig vaxtareiningum ijölgaði að jafnaði á landinu,
eftir því sem á vor og sumar leið árin 1939 og 1943. Er þá farið eftir meðal-
hita allra stöðva á landinu, og reiknað nteð, að tilskildi mánaðarhitinn, sent
áður var lýst, sé 3.G stig að jafnaði. l’i 1 giöggvunar og samanburðar eru sett
merki við ýmis tímamót í gróðurfarinu, þegar vorgróður byrjar, sláttur byrjar
o. s. frv. Það kemur í ljós, að bæði sumrin þarf álíka margar vaxtareiningar til
þess, að kartiiflugras komi u]>p frá því að kartöflurnar eru settar niður.. Sláttur
byrjar, þegar um 90 vaxtareiningar eru komnar árið 1939, en um 80 árið 1943.
Munurinn er lítill, og ekki óeðlilegur, það er komið fram undir miðjan júlí
í sláttarbyrjun 1943, og varla von, að menn bíði eftir, að eins vel sé sprottið
og var um 23. júní 1939. Annars fóru menn yfirleitt að slá á þessum árum,
þegar 90 vaxtareiningar voru komnar á landinu til jafnaðar. Fleira kemur þó
til, og áður hef ég í Veðrinu til dæmis minnzt á þátt vetrarins í grassprettunni.
Hans virðist gæta nokkuð stundum á þessu tímabili.
Á fyrri árum safnaði Veðurstofan talsverðum upplýsingum um gróðurfar, bún-
aðarhætti og ýmsa náttúruviðburði. Mér virðist iróðlegt að bera þau gögn sam-
an við vaxtareiningarnar. Ymsar athuganir af þessu tæi munu vera gerðar á til-
raunastöðvum landbúnaðarins, að minnsta kosti á Hvanneyri. En aukning þeirra
og útgáfa væri æskileg.
Þótt vaxtareiningarnar séu sennilega gagnlegt tæki við rannsóknir á vexti og
viðgangi gróðurs, verður áreiðanlega að viðhafa varkárni í notkun þeirra. Flest-
ar plöntur lifa ýmis ólík skcið á ævi sinni. Grastegundir og korntegundir nota
til dæmis fyrri hluta sumarsins til vaxtar, en seinni hlutann til fræþroskunar,
eðlisbreytingar í stað efnisaukningar. Grenitré taka út lengdarvöxt sinn fyrri
hluta sumars, misjafnlega hratt eftir vaxtareiningum, en heildarlengd árssprota
fer þó mest eftir veðurblíðu síðasta sumars. Þykktarvöxtur trjánna dreifist meira
á sumarið, og er ekki eins háður fyrra sumri. Þannig er nauðsynlegt að taka
hverja plöntutegund fyrir sig til athugunar og hennar sérstöku not fyrir vaxtar-
einingar eftir þroskastigi. Og ekki má ganga fram hjá ljósinu, rakanum, mold-
inni, logninu og öðru yndi.
En sé þessa gætt, ættu vaxtareiningar Morks að verða ræktunarmönnum að
nokkru liði.
HEIMILIDIR:
Sigurður Blöndal: Um samband lofthita og hæðarvaxtar trjáa. Arsrit Skógræktar-
félags íslands, 1953, bls. 38.
Elias Morh: 0kologiske undersþkelscr i fjellskogen i Hirkjyílen forsþksomráde.
Meddelelser fra Dct Norske Skogforsþksvesen, Nr. 93, Bind XXV, 1968.
1 6 — VEÐRIÐ