Vikan


Vikan - 01.02.1962, Blaðsíða 26

Vikan - 01.02.1962, Blaðsíða 26
Þá var stórseglið . . . Framhald af bls. 18. Þessa síld seldum við í franskan kútter, sem Norðmaðurinn Söbsted átti. Kútter þessi var stór og keypti Söbsted síldina í hann við Hrísey. NorSmaður þessi varð siðar búselt- ur á Siglufirði, eins og margir vita. Við fengum hjá honum tómar síld- artunnur og uppfylltar salttunnur. Þessar tunnur voru jafnmargar og síldartunnurnar, sem við seldum honum. í fyrsta túrinn sóttum við okkur tunnur og salt hjá kaupmönnum á Akureyri, þeim Páli Þorkelssyni og Stefáni Sigurðssyni, en þeir keyptu báðir af okkur síldina, sem við fengum á Akureyrarpolli. Það voru þeir, sem lánuðu okkur liátana þar. 16. í öðrum lúrnum á reknet, fengum við 800 tunnur síldar. uppsaltaðar. Sigldum við með þennan afla inn til Akureyrar og seldum Snorra Jónssyni, kaupmanni, fyrir 8 krón- ur, innihaldið hverja tunnu, plús tunnu og salt i hana, sem ég man ekki hvað við fengum fyrir, en þetta var gangverðið. Sömdum við einnig svo við kaupmann, að liann lét okk- ur hafa tunnur og salt og skuldbatt sig til að kaupa af okkur aflann úr næstu ferð. Einnig máttum við skila aftur þeim tunnum, sem ekki veidd- ist í. Einnig fengum við hjá honum matarforða og aðra útgerð til skips- ins. Ég man, að þegar ég kom úr þess- um túr, þá mætti ég Kristni Hav- steen, sem þá var verzlunarstjóri Gránufélagsins á Oddeyri. Hann .spurði mig, hvaða skip lægi við Odd- eyrarbryggjuna. Ég sagði honum að það væri Familien og að við hefðum verið að koma inn með 800 uppsalt- aðar tunnur af reknetasíld, sem við hefðum saitað um borð á hálfum mánuði. Karlinn varð alveg stein- liissa á þessum aflabrögðum og marg endurtók: „... 800 tunnur saltaðar um borð ... 800 tunnur saltaðar um borð ... ?“ Hann lét heldur ekki bíða að láta Gránu gömlu, skip Gránufélagsins, fara á reknetaveiðar næsta sumar. Hún var gerð út af Gránufélags- verzluninni á Siglufirði. Var hún allt of stórt og erfitt skip á rekneta- veiðarnar. Seinna inan ég að hún fór á veiðar með snurpinót. 17. Það mun hafa verið um 20. ágúst, að við sigldum út í þriðja túrinn. Gerðist ekkert sögulegt fyrr en á þriðja degi, að við lögðum netin fram og vestur af Grímsey. Fremur var veðurútlitið skuggalegt, þung- ur og taktviss undirsjór, en kyrrt veður, en loftvogin fallandi. Þó þetta væri líklegur undanfari að versnandi veðri, létu þó öll skipin, sem þarna voru net í sjó um kvöldið. Við létum okkar net út um átta- leytið. íslenzku skipin voru mikið grynnra en við, en nokkur norsk reknetaskip voru alllangt austurfrá og dýpra. Við lögðum þarna 40 net í sjó og voru það auðvitað alltof fá net fyrir þetta stórt skip. Það mátti virða okkur það til vorkunnar, að við vorum algjörlega á byrjunar- stigi í þessari veiðiaðferð og þekk- ing því í molum á því, hvernig bezt væri að bera sig að hlutunum. Þegar nálgaðist miðnættið var norðaustanveður í uppgangi. Það var auðséð á öllu. Aldimmt var orð- ið að nóttu, en von á dagskímu klukkan 3 um nóttina og því var ekki hafizt Iianda, að draga netin. Á þessum tíma versnaði veðrið til muna og fór nú að slíta úr lionum krapaliríð. Klukkan tvö um nóttina settum við kapalinn á kröfuspilið og reyndum fjórir að spila frammá með tvöföldum krafti, en náðum engu inn. Settum við þá fasta tross- una og vöfðum eftir því, sem við gátum; úr því sem komið var, var ekki um annað að ræða en að reyna að lianga í spottanum eins lengi og hann þoldi. Veðrið versnaði mjög í birtinguna og var komið rok um all- an sjó um morguninn. Skútan var farin að stinga sér í sjóinn aftur á spil. Við gripum til þess ráðs, að taka klíversbómuna inn, en hún var laus á flestum kútterum og svo þririfuð- um við stórseglið, sem alltaf er fírað niður, þegar skip liggja undir net- um. Messan'inn höfðum við tvírif- aðan til að lialda skipinu vel í vind- inn og sjóinn. 18. Það var um átta eða níu leytið um morguninn, að norski togarinn Atlas kom að austan og framan og stöðvaði við hliðina á okkur. Var liann búinn að draga sin net, og var á leiðinni til lands. Ekki vissi ég þá, að Norðmenn liöfðu þann sið ÞaS byrjaði með því að hann keypti sér kassavél fyrir 150 krónur. 26 VIKAN „ á, að stærri skipin, sem höfðu sterk- ar vélar, drógu netin fyrir fyrsta skip, sem á leið þeirra varð á innsiglingunni, ef það á annað borð var ekki fært um að draga net sín vegna veðurs. Við höfðum ekki hugmynd um þetta og því var það, að við veifuðum þeim ekki, hvað þá lieldur að við bæðuin um hjálp við netin. Okkur datt víst ekkert slíkt í hug. Nokkuð langt í suðri var kútter Helga undir netum, en hún gat auð- vitað ekki dregið heldur, þótt hún liefði 14 inanna áhöfn. Ilún dró upp flagg og Atlas dró fyrir hana öll netin. Norðmenn taka helming aflans fyrir að draga net fyrir aðra. Það var föst regla hjá þeim. Ekki draga þeir heldur nema fyrir eitt skip, því þeir hafa naumast pláss fyrir fleiri net. Klukkan sex um kvöldið sleit kútter Familien trossuna. Var það um 60 faðma fyrir framan stefnið, þar sem einnar tommu mjórri trossan var stungin við, eða 6 tommu trossa. Kapallinn, sem næstur var skipinu var 7 tommu sver. Þegar það gerðist, var komið afspyrnurok og mjög þungur sjór. Ætluðum við þá strax að liífa þrírifað stórseglið, en réðum ekki við neitt, enda hefði það rifnað i tuskur í höndunum á okk- ur, svo það má segja, að það fór betur að við gátum það ekki. Við reistum þess í stað þrírifaða fokku og sló skipinu þá undan, því það horfði til lands um leið og það sleit. Lögðum við þvi fram með þri- rifuðum messan og tvírifaðri fokku. Eftir svona hálftíma rifnaði fokkan í tætlur og gáfum við þá messan- inn vel út í horn, eða út að lunn- ingu og tókum stýrið hér um bil upp í borð. Fór skipið prýðlilega með sig á þennan hátt; horfði ská- hallt upp í vind og sjó, og sló það aldrei undan vindi, en það sakkaði svolítið afturábak. Leið svo kvöldið og nóttin stór- slysalaust. Við fengum að visu á okkur eitt brot, og ætlaði allt í kaf að keyra. Ekki brotnaði þó neitt, nema skipsbáturinn, sem brotnaði i spón. Hann hafði verið bundinn aftanvið stórsigluna. Þessi sjór gerði okkur aðra skráveifu, sein við urð- um þó ekki varir við. Það kastaðist til farmurinn í lestinni, en þar voru tómar tunnur, síldartunnur og tunn- ur með salti. Skipið var alltaf í kafi með siðuna hléborðsmegin hvort eð var, og auðvitað kastaðist farm- urinn í þá hliðina. Veðrið var band- vitlaust alla nóttina með byl og stór- sjó. 19. Það var liklega um níu leytið um morguninn, sem það fór að draga úr veðurofsanum og um liádegi rof- aði hann til. Um þrjú leytið um dag- inn var komið siglandi veður. Þá fórum við strax að bisa við stór- seglið aftur og gekk það nú slysa- laust. Við tókum aftur fram klívir- bómuna og settum fyrir stærri milli- klívir, þvi auðvitað höfðum við enga fokkuna, því hún rifnaði í tætlur. Því næst lögðum við skipinu yfir, fyrir stag, því það hafði legið fram allt veðrið. Var nú sigldur beitivind- ur, sem tók til lands. Var sjór samt enn allþungur. Nú fór að skýrast landið, og veður fór batnandi. Hafði okkur drifið alla leið vestur undir Skaga og vorum við djúpt undan Skagatánni. Brátt var hann orðinn svo hægur, að við gátum leyst öll rif úr messan og stórsegli og slegið undir miiini minniklívir fyrir stag- fokku. 20. Skipshöfnin hafði haldið sig aft- ur í káetu meðan illviðrið geisaði, því ekki var fært fyrir mann að standa á þilfari alla nóttina. Aðeins einn maður stóð á verði í káetu- kappanum. Það hafði vissa kosti, að mennirnir þurftu ekki að vera í lúkarnum, því hægt var að loka lúkarnum rammlega fyrir sjónum, svo sjór kæmist ekki niður. Þegar kútter Familien átti eftir um fimm sjómilur upp undir Dala- bæ, en látið liafði verið horfa upp á Fljótin, þá var það, að einhver tók eftir því að reyk lagði upp um lúkarsopið og sömuleiðis um lest- aropið. Það þarf víst ekki að leiða orðum að því, segir Sigurður, að okkur brá i brún. Að nú eftir allt volkið væri kviknað i skipinu og lestin hálffull af tómum tunnum og skipsbáturinn farinn, svo ekki var hægt að bjargast í liann. Rifum við nú í flýti ofan af lestinni og frá opinu. Lagði þá reykjarstrók- inn upp um opin bæði tvö, — en enginn sást eldurinn? Sumir fóru að ryðja um tómum tunnum upp úr lestinni, en aðrir reyndu að finna eldinn og leituðu um allt, en sú leit bar ekki árangur. Þetta var þó und- arlegt, skipið fullt af reyk og þó enginn eldur sjáanlegur? Loksins kom í ljós, hvað undrinu olli. Kokkurinn hafði kveikt upp í káetuofninum, en öllum reyknum slegið niður í hann, þvi rörið var byrgt eins og öll op, til þess að sjór gengi ekki niður i skipið um nótt- ina. Þegar ljóst var, livað skeð hafði, létti nú heldur en ekki yfir okkur, því útlitið var ískyggilegt, ef kvikn- að hefði í skipinu, eins og á stóð. Við bátlausir og þvi liefði ekki ver- ið um annað að ræða en að hleypa skipinu á land, upp að klettóttri strönd, en það var ekki fýsilegt i haugasjó. 21. Veðrið versnaði aftur, þegar leið á kvöldið og þá byrjaði aftur að snjóa. Á iniðnætti lögðumst við fyrir akkeri á Siglufirði eftir harða úti- vist. Um morguninn var ökkladjúp- ur snjór á þilfari Familien. í þessu veðri fennti hesta í Fljótum, auk heldur sauðfé. í landi á Siglufirði, var víða hné- hár snjór, jafnfallinn og sömu sögu var að segja í Eyjafirði. Á legunni á Siglufirði lágu allmörg norsk síldarskip. Allmörg meira og minna haveriuð. Mun þetta hafa verið eitt- hvert versta veður sem komið hefur hér norðanlands á þessum tíma árs, 25. ágúst. Það er af kútter Familien að segja, að þar um borð áttu þeir 200 uppsaltaðar tunnur, en það var aflinn, sem fengizt hafði til þessa í þriðja túrnum. Sigurður greip til þess ráðs, að verzla með þetta til að fá veiðarfæri fyrir skip sitt. Fékk liann hjá Norðmönnum reknetaút- hald, 40 net með tilheyrandi. Hann lét síldina í staðinn. Eftir fjóra daga var haldið út frá Siglufirði. En ekki varð sú ferð til fjár, hvorki fyrir hann né aðra. Síldin dýpkaði á sér og varð mishittnari en áður. Var svo hætt veiðum, þar sem ekkert fékkst hvort eð var. 22. Úr þvi að ég fór að minnast á

x

Vikan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vikan
https://timarit.is/publication/368

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.