Vikan - 27.12.1962, Qupperneq 18

rúnum rist enni hans, eins og hún hafði svo oft gert áður,
þegar hún þurrkaði af því svitadropana eftir æðisköstin,
og furðaði sig á því, að það var henni ekki aðeins beygalaust
með öllu, heldur fannst henni þakklæti hans ylja sér á
sama hátt og þá. Hún hafði jafnvel fundið vakna hjá sér
löngun til að rétta ömmu sinni hjálparhönd við að þvo
lík hans og búa um það, þó að hún þyrði ekki að fara fram
á slíkt, þar sem hún vissi að það var leyndardómsfull og
allt að því helg athöfn sem gamla konan vann jafnan ein
að, og bak við lokaðar dyr og vinnukonurnar ræddu um
af svo annarlegri dul, að það vakti með henni feimni.“
„En nú, þegar hún stóð þarna og horfði á eftir honum
út um rúðurnar, sem hún hafði forðum brætt af héluna
með lófum sínum svo að ljósið mætti vísa honum leið heim
á bæinn, og sá hann hverfa út í hríðarmugguna, iðraði
hana þess sáran, að hún hafði látið þessa feimni sína aftra
sér að líta inn til hans í skemmuna, aðgæta hvernig færi
um, hann á fjölunum og hlúa að honum. í fyrsta skipti
á sinni ungu ævi varð hún gripin þeirri lamandi vanmáttar-
kennd, sem því fylgir að vita eitthvað óafturkallanlega
um seinan. Eitthvað, sem maður hafði í hyggju, en gerði
ekki alvöru úr, eða bar skylda til og dró á langinn. Þráði
ef til vill af hug og hjarta, en lét tækifærið ganga úr greip-
um sér.“
„Lág stuna barst að eyrum hennar úr rekkjunni, þar sem
hann lá, franski pilturinn. Hún horfði þó enn út um glugg-
ann, með hugann á reiki úti í hríðarmuggunni, unz hún
tók eftir því að gamla konan hafði ekki brugðið við að
sinna piltinum. Það var ólíkt henni, því að oftast var sem
hún fyndi það á sér, ef hann þurfti einhvers með og öldr-
uð eyru hennar voru ekki síður næm fyrir lágum stunum
hans en ungrar móður, sem heyrir andardrátt frumburðar
síns gegnum svefninn. Og allt í einu varð María gripin
ákafri hræðslu, sem að vísu dró nokkuð úr, þegar hún sá
að gamla konan hafði hallað sér út af og breitt þríhyrnuna
yfir höfuð sér, en hvarf þó ekki að fullu fyrr en hún laut
að henni og sannfærðist um að hún dró andann létt og
rólega. Hún fyrirvarð sig, þegar hún gerði sér ljóst hve
ástæðulaus og fáránleg þessi skyndilega hræðsla hafði ver-
ið, og um leið varð henni það hugarástand, sem hræðslan
FUGLARNIR HENIAR
„María stóð út við stafngluggann og
horfði á eftir líkfylgdinni, sem varla
gat fámennari verið. Reiðingshestarnir
fjórir voru taglhnýttir í lest, sem einn
af líkmönnunum teymdi, hinir líkmenn-
irnir gengu með lestinni og studdu við
kisturnar, sem bundnar voru um þverbak.
Fjórar, svartar kistur, sem vögguðust til á
reiðningnum við gang hestanna."
„Það var útnyrðingsgarri og éljahryss-
ingur, og líkmennirnir þrömmuðu álútir,
hölluðu sér í veðrið 03 lustu broddstöf-
unum í gaddfrosinn túnsvörðinn við hvert
skref. Það fór hrollur um Maríu, þegar
hún hugleiddi hvert þessari lestarferð
var heitið, en um leið fyrirvarð hún sig
fyrir barnaskap sinn, að hún skyldi kenna
í brjósti um þá, Svartskegg gamla og fé-
laga hans, vegna þess hve moldin hiaut
að vera köld, en hún gat ekki að því gert.
Hún gat ekki heldur að því gert, að í
rauninni var það Svartskeggur einn, sem
hún kenndi í brjóst um, þótt hún vissi að
það væri rangt gagnvart þeim hinum,
félögum hans. En hún hafði aldrei litið
þá augum, ekki einu sinni lík, aldrei gert
sér grein fyrir að þeir væru á bænum,
enn síður að þeir hefðu verið á lífi og
í fullu fjöri, þegar þeir brutu skip sitt
við sandinn, og að þeir höfðu enn verið
á lífi, þegar þeir lögðust fyrir í snjóskafx-
inn við túngarðinn. Það var ekki fyrr en
nú, þegar þeir voru lagðir upp í sína
hinztu lestarferð, að henni kom það í
hug, og samt sem áður horfði hún sakn-
aðarlaust á eftir þeim; gat ekki einu sinni
kennt í brjósti um þá, þó hún fegin vildi
og vissi að sér bæri að gera það, enda þótt
það væri barnaskapur að halda að þeir,
eða Svartskeggur gamli, fyndu hve moldin
var köld.“
„Og það var líka barnaskapur, að hún
skyldi fyrst nú verða þess vör að hún
saknaði Svartskeggs gamla og finnast sem
allt mundi verða tómlegra, þegar hann
væri farinn; að það var fyrst nú, þegar
lík hans var flutt á brott í svartri kistu
til greftrunar í klakaðri mold, sem hún
gerði sér eiginlega grein fyrir því að hann
var dáinn, enda þótt hún hefði litið hann
liðið lík í rekkju árla morguns fyrir meir
en viku síðan. Meira að segja snert hel-
stirðnaða ásjónu hans, að boði ömmu
sinnar, sem kvað það mundu fyrirbyggja
að hún fyndi til líkhræðslu, meðan hann
stæði uppi. Og eitthvað í rödd og svip
gömlu konunnar hafði gefið ótvírætt í
skyn að það væri ekki einungis líklegt og
í fyllsta máta eðlilegt, að maður fyndi til
líkhræðslu, nema hún væri fyrirbyggð
á þennan hátt, heldur væri annað beinlínis
óeðlilegt, að minnsta kosti þegar um væri
að ræða stúlku á átjánda ári, sem í fyrsta
skipti hefði slík kynni af handverki dauð-
ans.“
„Og María hafði virt fyrir sér hið mikil-
úðlega, svartskeggjaða andlit, hugsað með
sér, að þetta væri í fyrsta skipti, sem hún
horfði í dauðs manns ásjónu og undrazt.
jafnvel fundið til nokkurrar blygðunar,
þegar hún komst að raun um að sá gamli
garpur hræddi hana ekki frekar dauður
en hann hafði gert lifandi, þó að flestum
á heimilinu stæði þá ógn af ofsa hans og
æði. Það var eins og hið örskamma andar-
tak, sem þau horfðust í augu, þegar hún
laut að honum og vildi leysa duluna, sem
hann hafði bundna um höfuð sér, hefði
sett með þeim órjúfandi grið, sem hún
fengi staðfest, þegar hún lyfti hendinni
án þess að finna til uggs; lagði lófann á
hafði sprottið úr, ósjálfrátt einnig fjarstætt og óraunveru-
legt. Það var eins og hægur og háttfastur andardráttur
gömlu konunnar hafði á einu vetfangi leyst eðlilegan sjálfs-
fögnuð og afdráttarlausa lífstrú átján ára aldursins undan
fargi hins annarlega ömurleika og feigðarsefjunar og þegar
hún svipaðist um í baðstofunni, fegin því að engin skyldi vera
inni, er veitt hefði þessu kjánalega frumhlaupi athygli,
voru líkkisturnar fjórar henni úr huga, eins og þær höfðu
horfið henni sjónum út í hríðarmugguna."
„Hún afréð að láta það vera í bili, fyrst pilturinn lét
ekki frekar til sín heyra, að ýta við gömlu konunni; vissi
að hún var hvíldarþurfi, þar sem heita mátti að húún hefði
ekki blundað nema með öðru auganu margar nætur að
undanförnu. Hún áræddi samt ekki að sinna kalli piltsins
sjálf, því að amma hennar hafði sinnt honum og hjúkrað
ein hingað til, og ekki virzt kæra sig um að aðrir kæmu
þar nærri. Að minnsta kosti vildi María ógjarna verða fyrir
því augnatiiliti, sem hún hafði séð hana senda vinnukon-
unum, þótt þær gerðu aðeins að staldra við hjá rekkju
piltsins. Hún hafði löngum verið við það kennd, Jórunn
í Skörðum, að geta látið í liós meiningu sína svo að ekki
yrði misskilið, þó að hún hefði annað hvort fá orð þar um,
eða engin. María vissi það líka, að fátt gat henni sárnað
eins og ef henni þótti farið á bak við sig; mundi jafnvel
þola henni það síður en öðrum vegna þess ástríkis og inni-
leika, sem jafnan var með þeim. Og það var ekki að vita
nema hún rumskaði þegar minnst varði; á stundum var
líka sem hún heyrði og sæi gegnum svefninn, eða vissi
með einhverju móti það sem hún gat hvorki hafa heyrt
né séð. Það hafði María sjálf komizt að raun um, einkum
þegar hún var yngri, og stóð nokkur ótti af.“
„Enn stundi pilturinn, og að þessu sinni þyngra og sárara
en fyrr, að Maríu fannst, og áður en hún hafði áttað sig,
stóð hún við rekkju hans, þrátt fyrir ákvörðun sína. Hann
lá með lokuð augun, að sjá í þungu móki, og nokkurt andar-
tak virti hún hann fyrir sér. Hafði í rauninni ekki gert
það fyrr, svo að hún veitti honum athygli; kannski af því
að hún hafði verið með allan hugann hjá Svartskegg gamla,
eða þá fyrir óljósan grun um vanþóknun ömmu sinnar, hún
vissi það ekki einu sinni sjálf. En nú, þegar hún hagræddi
svæflinum undir vanga hans, eins og hún þættist þurfa að
18 VIKAN