Vikan - 25.02.1971, Blaðsíða 22

Kastalinn Engilsborg í Róm. Þar
héldu Borgiarnir margar svallveizl-
ur sínar og drýgðu marga glæpi.
augum gestanna, skyldi fá
kyrtlana að verðlaunum.
Hinir virðulegu kirkjuhöfð-
ingjar biðu ekki boðanna og
drógu ekki af ' sér. Allir vissu
þeir að kyrtlar Lucreziu voru
hver um sig um tveggja millj-
óna króna virði.
Eftir að hafa afhent verð-
launin hetju þeirri er sigraði,
dró Lucrezia sig í hlé inn í
heimiliskapelluna til að fara
með kvöldbænirnar sínar. Og
hver sem hefði séð hana kné-
krjúpa fyrir altarinu hefði
svarið, að hvergi myndi finn-
anleg önnur eins ímynd hrein-
leika og guðhræðslu. Ljóst hár
og aðalsmönnum, sem ortu
henni ástríðufullar sonnettur.
í samræmi við það hefur eftir-
mæli hennar orðið. Hún er
ímynd siðleysis og glæpa síns
tíma, en jafnframt táknmynd
fagurmenningar, andríkis og
fegurðar renissansins.
En Lucrezia var auðvitað
ekki ein um að gera sjálfa sig
að því, sem hún varð. ítalska
pólitíkin á sextándu öld olli
miklu þar um. Landið var þá
bútað sundur í mörg borgríki
og hertogadæmi, sem herjuðu
hvert á annað. Voldugust voru
konungsríkið Napólí í suðri og
hertogadæmið Mílanó í norðri.
Þegar faðir Lucreziu, Alex-
ander Borgia, var kjörinn páfi
þann ellefta ágúst 1492, voru
var dóttir hans, Lucrezia Bor-
gia. Hann unni henni meira en
öllu öðru, en notaði hana þó
samvizkulaust sem leikbrúðu
til að gera metnaðardrauma
sína að veruleika.
Lucrezia var í þennan heim
borin í apríl 1480 í rómversku
höllinni Palazzo di Merlo. Móð-
ir hennar, Vannozza Cattanei,
hafði þá í aldarfjórðung ver-
ið sambýliskona Alexanders
Borgia. Hún var falleg og
dökkhærð og fæddi páfanum
auk dótturinnar þrjá syni, Ju-
an, Cesare og Joffré. Þegar
faðir hennar settist í hásæti
Vatíkansins var Lucrezia tólf
ára. Þrátt fyrir það var húp
þá þegar langt í frá nokkurt
barn. Hún var þegar mennt-
Giovannl Sforza,
þriðji eiglnmaður
Lucreziu. Hann
þorði aldrei að
snerta konu sína og
flýði að lokum frá
hcnnl.
Fjórði eiginmaður
Lucreziu, Alfonso af
Aragóniu, var
kyrktur i sjúkra-
beði að skipun
Cesare bróður
hennar.
Fimmti eiglnmaður
Lucreziu, Alfonso
hertogi d‘Este, var
svo harðhentur á
henni að hún missti
fóstur hvað eftir
annað. Engu að síð-
ur þóttl honum
vænt um hana.
Þessl mynd sýnir páfann og
afsprengi hans, Cesare og
Lucrezlu, ásamt einhverjum
börnum. Sumir segja að þetta
séu börn Lucreziu, aðrir að
þarna hafi Borgia-slektið ver-
ið að gamna sér á ósiðlegan
og glæpsamlegan hátt með
einhverjum ókunnum
krökkum.
Úr San Giorgia-klaustri i
Ferrara. Hér dvaldi Lucrezia
margar stundir síðustu ár æv-
innar í félagsskap skálda, sem
tilelnkuðu henni dýrleg ljóð.
það sykruðum kastaníuhnetum.
Þá fyrirskipaði staðgengill
Krists á jörðu hér vændiskon-
unum að afklæðast, leggjast á
fjóra fætur á gólfið og gæða
sér á hnetunum, en ekki máttu
þær taka þær upp nema með
munninum.
Þessi skemmtan vakti mik-
inn fögnuð hjá hinu háa sam-
kvæmi, en Lucreziu litlu þótti
þetta þó heldur þunnur þrett-
ándi. Hún lét sækja þrjá perlu-
skreytta kyrtla, sem hún átti,
og sviðsetti eins konar íþrótta-
keppni milli viðstaddra kardí-
nála. Keppnin var í því fólgin
að sá kardínáli, sem flestar
gleðikonur fengi sorðið fyrir
hennar féll að beltisstað og
minnti á vef úr gullþráðum.
Svipbrigðarík augun störðu
full trúarlegrar auðmýktar á
helgimyndina. Samtímamenn
sögðu að þau væru „himin-
grá“. Nefið var fíngert, ennið
gáfulegt, hörundið postulíns-
hvítt. Allt þetta hefði verið
upplagt á dýrlingsásjónu, en
öðru máli gegndi að vísu um
munninn, sem var heldur stór
og nautnalegur.
Pólitík páfans
Þegar þetta gerðist var Lu-
crezia Borgia tuttugu og eins
árs. Engin kona á Ítalíu var
meira dáð af skáldum
Róm og kirkjuríkið næsta
veikburða pólitískt séð. Til
þess að halda sér á floti í
stjórnmálatogstreitu ítölsku
ríkjanna átti Alexander páfi
fyrst og fremst um tvennt að
velja: að ganga í lið með Ara-
góníumönnum, sem réðu yfir
Napólí, eða Sforza-ættinni sem
ríkti í Mílanó.
Alexander Borgia kunni ekk-
ert vel við sig í þessari úlfa-
kreppu og hafði sett sér það
mark og mið að verða voldug-
asti maður á Ítalíu. Hann
reyndi því að bera kápuna á
báðum öxlum í valdataflinu
milli Aragóníu og Sforza.
Bezta vopn hans í þeim leik
aðri en margur háskólaprófess-
or. Hún talaði ítölsku, frönsku,
spænsku, latínu og grísku. Hún
var vel heima í ljóðlist, tónlist,
mælskufræði, heimspeki og
guðfræði og kunni að vitna í
klassíska fornaldarhöfunda á
réttum augnablikum.
Jafnframt þessu var hún orð-
in kvenlegri en margar full-
vaxnar konur. Kennslukona
hennar í fegrun, tízku, daðri
og ástarlist var Julia nokkur
Farnese, sem auk þess var ást-
kona páfans pabba hennar og
rómuð fyrir fegurð og kurteisi.
Enda hafði Lucrezia þá þegar
verið gift tvívegis.
Fyrsti eiginmaðurinn var
22 VIKAN «• tbi.