Vikan - 25.02.1971, Blaðsíða 36

gia-fjölskyldunni, ef hún hafði
ekki beinlínis not fyrir mann.
Aragóníumenn og Sforzarnir
höfðu verið svarnir ■ óvinir svo
kynslóðum skipti. Þess vegna
fannst húmoristanum Alexand-
ri Borgia upplagt að fá Gi-
ovanni Sforza foringjastöðu í
her, sem Aragónar héldu úti
gegn ættingjum hans. Luere-
zia var þá orðin sextán ára.
Hún hefði ekki þurft að segja
nema eitt orð við föður sinn,
til að losa eiginmann sinn úr
klípunni. En hún hafði engan
tíma til að sinna svoleiðis smá-
munum. Þegar hún var ekki á
böllum, var hún umkringd
klæðskerum sínum og skart-
gripakaupmönnum. Hún lagði
áherzlu á að vera glæsilegar til
fara en hin fagra mágkona
hennar, Sancia af Aragóniu. Og
þegar Sancia tók framhjá Jof-
fré með bróður hans Cesare,
fannst Lucreziu það ólíkt meira
spennandi en vandamál eigin-
manns hennar.
Borgia-fjölskyldan
í essinu sínu
Þegar hér var komið ákvað
hinn grimmi og slægi Cesare
að ryðja Giovanni Sforza úr
vegi. Lucrezia komst að því og
var þá ekki þegar allt kom til
alls verr innrætt en svo, að
hún varaði eiginmann sinn við.
Hann beið ekki boðanna — á
föstudaginn langa árið 1497
hafði hann sig á brott úr Róm,
og Lucrézia sá hann aldrei
aftur.
Skömmu síðar yfirgaf hún
Róm sjálf og hafðist við í af-
skekktu klaustri hjá Via Ap-
pia. Ekki er vitað hvað olli
þessu undanhaldi, en víst er
að um þessar mundir gerðust
margir ógeðslegir atburðir í
borginni eilífu. Leigumorðingj-
ar gengu þar ljósum logum. Sá
fyrsti sem var drepinn var Ju-
an, elzti Borgia-sonurinn. Hver
stóð að því morði veit enginn
með vissu, en Cesare bróðir
hans er helzt grunaður, en báð-
ir voru þeir bræður metnaðar-
gjarnir með afbrigðum og
hvorugur þoldi að hinn væri
tekinn framyfir. En verið get-
ur að óvinir Borgia-ættarinnar
hafi líka hér um vélt, til dæm-
is Sforzarnir. Víst er hitt að
eftir þetta fór Cesare fyrst að
láta til sín taka, svo um mun-
aði. Hann lagði af sér kardí-
nálapurpurann, sem faðir hans
hafði sæmt hann á unga aldri,
og hófst af ótrúlegri grimmd
og slægvizku handa um að
gera Borgia að voldugustu ætt
Italíu. Vopn hans voru eitur og
rýtingur. Morgun eftir morgun
voru lík fórnarlamba hans
dregin upp úr Tíber — og flest
voru þau af göfugustu ættum
Rómar.
Alexander páfi vildi hafa
daglegar fréttir af dóttur sinni
í klaustrinu og hafði hraðboða
stöðugt í ferðum þangað. Hrað-
boðinn var töfrandi fríður ungl-
ingur að nafni Pedro Calderon.
Lucrezia gaf honum gælunafn-
ið Perotto og tók hann sér fyr-
ir elskhuga. Bréfin sem hann
bar á milli feðginanna fjölluðu
einna helzt um formlegan skiln-
að þeirra Giovanni Sforza, sem
nú stóð fyrir dyrum. í desem-
ber 1497 kom Lucrezia, sem þá
var seytján ára, fram á fundi
kirkjuhöfðingja og dómara og
krafðist skilnaðar með ræðu á
gallalausri latínu. Hún bar á
mann sinn að hann væri ónýt-
ur, sem bezt sýndi sig í því að
hún væri ennþá hrein mey.
Þetta var nokkuð hressilega
mælt, þegar þannig stóð á að
Lucrezia var þá ófrísk og kom-
in á sjöunda mánuð. Faðirinn
var Pedro Calderon.
Engu að síður veittu dómar-
arnir henni skilnaðinn. Snemma
árs 1498 fæddi hún son. Faðir
drengsins fannst um það leyti
rekinn úr Tíberfljóti; hafði
verið kyrktur. Honum til sam-
lætis hafði verið myrt stúlku-
kind .sem Pantasilea hét, og
voru þau fjötruð saman á hönd-
unum. Pantasilea auminginn
hafði verið trúnaðarkona Lu-
creziu í klaustrinu og gætt þess
að enginn kæmi húsmóður
hennar að óvörum, þegar hún
var að gamna sér með Perotto.
Það var lífshættulegt að vita
leyndarmál Borgia-fjölskyld-
unnar.
Morðin voru þó ekki eina
umræðuefni manna í Róm urrj
þessar mundir. Giovanni grey-
ið Sforza breiddi út þá sögu
að Lucrezia hefði, meðan þau
voru hjón, drýgt blóðskömm
með föður sínum, eftirmanni
Péturs postula, og bróður sín-
um Cesare. Margir telja þetta
lýgi, en fáir mótmæla því þó
að fjölskyldunni hafi verið vel
til þessa trúandi. Og í þá daga
var það þjóðtrú að með því að
hafa kynmök við sín nánustu
skyldmenni gætu menn gætt
þau yfirnáttúrlegum mætti,
sem þeir kynnú að búa yfir.
Og enginn þeirrar tíðar Róm-
verji efaðist um að Borgia-
fjölskyldan væri í vináttu-
bandalagi við djöfulinn. Að-
eins með slíkan höfðingja á
bak við sig var hugsanlegt að
þessu dæmalausa fólki héldist
uppi að guðlasta, fremja ótelj-
andi glæpi og safna gríðarleg-
um auðæfum, án þess að yfir
það kæmi guðleg hefnd.
Hinn fagri Alfonso
Ekki leið á löngu áður en
páfi fann dóttur sinni nýjan
eiginmann, og í þetta sinn eins
og vænta mátti af aragónsku
konungsættinni. Sá hamingju-
sami var Alfonso, hertogi af
Biselli, frændi konungsins i
Napólí. Hann var seytján ára
og orðlagður fyrir glæsi-
mennsku, töfra og ættgöfgi,
svo að hvað þetta snerti þótti
enginn unglingur á Ítalíu kom-
ast í samjöfnuð við hann. Brúð-
kaupið fór fram í Vatíkaninu
sjálfu þann tuttugasta júní
1498. Lucrezia var klædd hvítu,
eins og hæfði saklausri brúði.
Meðan hún hét Alfonso eilífri
tryggð, tóku ættmenn brúð-
gumans við heimanmundinum
í skrúðhúsinu fjörutíu þús-
und dúkötum, það er að segja
eitthvað níutíu milljónum
króna.
Um kvöldið dansaði Lucre-
zia fyrir brúðguma sinn. „Dans
hennar var svo léttur og töfr-
andi, að maður óttaðist að hún
yrði þá og þegar hafin upp til
guðanna,“ skrifaði einn brúð-
kaupsgestanna síðar. Alfonso
var miklu harðari af sér en
Giovanni auminginn Sforza, og
í þetta sinn urðu gestirnir ekki
af aðalbrúðkaupsskemmtun-
inni. Nýnefndur gestur skrifar
að hann hafi yfir^kyggt brúð-
ina á „mjög snoturlegan og
mjög þokkafullan hátt, og þrí-
végis án þess að gera hlé á
milli.“
Alfonso unni Lucreziu hug-
ástum, og hún kunni ágætlega
við hann. En stjórnmálabrölt
föður hennar gerði skjótan
endi á hamingju hennar. Alex-
ander sjötti var áður en varði
kominn í nýtt bandalag við
Frakkland og Feneyjar. Mark-
mið þess bandalags var eink-
um þrenns konar: að steypa
Sforzunum af stóli í Mílanó, að
koma Napólí í klær Frakka og
að leggja alla Mið-Ítalíu und-
ir Borgia-ættina.
Alfonso var ekki einungis
laglegur, heldur og hugrakkur,
og hikaði ekki við að ámæla
tengdaföður sínum opinberlega
fyrir svikin við Napólí. Þess
konar háttalag var Borgia-
ættin vön að launa með rýt-
ingsstungu í bakið. í ágúst
varð Alfonso að flýja Róm.
Lucrezia var þá á sjötta rnán-
uði að barni þeirra.
Hún grét beisklega í heilan
dag, og í huggunarskyni gaf
páfinn henni hertogadæmin
Spoleto og Nepi. Þá þurrkaði
hún af sér tárin og fór, glöð í
bragði, að undirbúa ferð sína
til Spoleto. Hún var þá nítján
ára og átti þrjú þúsund sjö
hundruð og sjötíu skartgripi og
mörg hundruð skrautkjóla
ásamt tilheyrandi loðfeldum,
húfum og skóm. Tii Spoleto
tók hún aðeins með sér hið
allra nauðsynlegasta — og það
dugði til að fullferma fjörutíu
og þrjá vagna. w Fylgdarlið
hennar var þrjú þúsund hirð-
dömur, þjónar og hirðfífl og
sex hundruð alvopnaðir ridd-
arar. Sjálf var hún flutt í
burðarstóli, fóðruðum og
bólstruðum innan með silki.
Ferð hennar minnti á þjóð-
flutninga.
Morð á tröppum
Vatíkansins
í Spoleto hitti Lucrezia Al-
fonso sinn aftur og taldi hann
á að fylgja sér til Rómar. Þar
fæddi hún son þeirra, er hlaut
nafnið Rodrigo. Hjónin ungu
virtust alsæl, eins og engin
pólitik væri til framar. Lucre-
zia lifði stöðugt í dýrlegum
fagnaði, eins og „morgunbæn“
hennar bezt vitnar um. Þar eð
hún svallaði oft allar nætur,
fór hún fyrst á fætur nokkru
eftir hádegi. Hún byrjaði dag-
inn með því að fara í bað —'
hvað ekki hneykslaði samtíð-
ina minna en annað, sem hún
gerði, því að þá voru miklir
vatnsþvottar taldir svívirðilegt
hátterni. Síðan klæddist hún
dýrindis skikkjum og slæðum
og gekk til morgunbænar í
Vatíkaninu klukkan fjögur.
Þótt ekki væri nema steinsnar
þangað frá höll hennar, fór
hún aldrei þennan spöl nema
í fylgd að minnsta kosti fjög-
urra biskupa í fullum skrúða
og þrjú hundruð lífvarða í hin-
um rauðgullnu einkennisbún-
ingum Borgia-ættarinnar.
En Alfonso Jét ekki af and-
stöðu sinni við páfann, og eftir
sérstaklega svæsið rifrildi
þeirra á milli í júlí 1500 réð-
ust heilir tólf leigumorðingjar
á Alfonso á tröppum Vatikans-
ins. Sá sem hafði fyrirskipað
þá atlögu var Cesare Borgia.
Alfonso hlaut lífshættulega
áverka, en komst þó undan til
herbergja eiginkonu sinnar.
Hún hjúkraði honum af slíkri
alúð að furðu gegnir, eldaði
meira að segja ofan i hann
sjálf til að fyrirbyggja að hægt
væri að eitra fyrir hann. Al-
fonso náði sér furðufljótt, en
svo var Lucrezia eitt sinn köll-
36 VIKAN s tw.