Vikan - 24.06.1971, Blaðsíða 14

Uppgötvun Kans
hefur bjargað
milljónum mannslífa
„Nú segir fólk auðvitað að Röntgen sé brjálaður,
þetta hlýtur að hljóma eins og lygasaga!“ Þannig hugsaði Wilhelm
Conrad, Röptgen prófessor, þegar hann einn á hljóðum
nóttum fann hina gegnumlýsandi geisla, sem áttu eftir að
hafa svo mikil áhrif á mannkynið. Hann fékk að launum
fyrstu Nobelsverðlaun í eðlisfræði...
Kvöldið hafði verið eins og
öll önnur kvöld. Wilhelm Con-
rad Röntgen kyssti konu sína
eftir máltíðina, sagðist ætla að
vera svolítið le'ngur á vinnu-
stofu sinni, sem var í sama
húsi og íbúðin.
— Þreyttu þig nú ekki of
mikið, Willy, sagði Bertha blíð-
lega.
— Það er engin hætta á því,
sagði hann hlæjandi.
Undir fjögur augu kölluðu
þau alltaf hvort annað gælu-
nöfnum . ..
Eftir tuttugu og þriggja ára
hjónaband vissi frú Röntgen að
hún átti aðeins einn keppinaut
um manninn sinn og það var
vísindastarf hans Hún var
hreykin af honum, vissi að
hann var einn af færustu eðlis-
fræðingum Evrópu, enda var
hann orðinn prófessor fyrir
þrítugt. Hún vissi líka að hún
var eina konan í lífi hans. Hann
elskaði hana eina og myndi al-
drei elska aðra konu og hann
var lika eini maðurinn í lífi
hennar.
Hún virti fyrir sér þénnan
hávaxna og axlabreiða mann;
horfði með ástúðaraugum á
hann og sá að hann var orðinn
nokkuð lotinn, eins og títt er
um hávaxna menn. En hendur
hans voru smágerðar og vel
formaðar. Fyrstu hvítu hárin
voru farin að skjóta unp koll-
inum í úfna. svarta skegginu.
Hann var rétt fimmtugur og
húij var sex árum eldri.
Dökkbrún augu hans ljóm-
uðu af innri glóð og vinir þeirra
sögðu alltaf að það væri eitt-
hvað rafmagnað við persónu
hans. Það hafði henni sjálfri
fundizt frá því hún sá hann í
fyrsta sinn.
Hann var hlédrægur, næstum
feiminn og nokkuð einrænn. En
hann talaði alltaf af ástríðu-
þunga svo það fór ekki fram-
hjá neinum að hann var skap-
heitur maður.
Hann var prófessor í vísinda-
legri eðlisfræði við háskólann
í hinum rómantíska bæ Wúrz-
burg og síðasta árið hafði hann
líka verið deildarforseti yfir
eðlisfræðideildinni. Hjóna-
bandshamingja þeirra var mik-
il og ást þeirra jókst með ár-
unum. Þau voru barnlaus og
það olli þeim trega, þau höfðu
alltaf þráð að eignast barn. En
fyrir átta árum ættleiddu þau
sex ára gamla bróðurdóttur
hennar, svo heimilið var glað-
legra eftir það.
MINNISSTÆTT KVÖLD
Síðar átti Bertha eftir að
minnast þessa kvölds. 8. nóv-
ember árið 1895. Eftir það
kvöld gerbreyttist líf þeirra,
hinar háttbundnu vemur þeirra
og friðurinn á heimilinu varð
aldrei eins og áður . . .
Hún hafði strax um morgun-
inn fundið að eitthvað sérstakt
var á seyði.
Willy, sem veniulega var svo
rólegur, var eins og umskipt-
ingur; spenntur, æstur og
taugaóstyrkur, jafnvel hryss-
ingslegur. Það var eins og hann
væri víðsfjarri, tæki ekki einu
sinni eftir heimilisfólkinu. Þeg-
ar hún sagðist æt!a að gefa
honum ejtthvað gott að borða
um hádegið, fussaði hann og
sagðist vilja fá bita inn á rann-
sóknarstofuna. Og svo þaut
hann af stað!
Gamla þjónustustúlkan þeirra
kvartaði yfir því að prófessor-
inn hefði varla snert matinn,
sem hún hafði lagt sig í lima
við. En þær áttu eftir að verða
ennþá meira hissa ... maður-
inn hennar bað um að fá bedda
inn á rannsóknarstofuna, hann
ætlaði að vera þar um nóttina.
Það hafði aldrei komið fyrir
áður.
— Hvað er að, Willy? spurði
Bertha.
— Það hefir margt undarlegt
skeð, svaraði hann. — Eitthvað
stórkostlegt hefir orðið á veg.
mínum og ég losna ekki við
það.
Meira fékk hún ekki út úr
honum næstu vikur. Bertha
Röntgen var alvarlega hrædd
um að Willy, sem hún til-
bað, væri að verða eitthvað
undariegur. Hann var algerlega
heillaður af vísindum sínum.
Hún tók þessu skynsamlega
á hlédrægan hátt. Beið aðeins
eftir þeirft degi sem hann kæmi
og tryði henni fyrir leyndar-
máli sínu. Og að því kom . . .
— Ja, nú hóar fjandinn,
sagði hann. — Það verður
ábyggilega sagt að Röntgen sé
Framhald. á hls. 39.
Wilheim Conrad Röntgen, var sem
ungur piltur rekinn úr skóla,
vegna þess að hann vildi ekki
segja til félaga sins, sem hafði
framið einhver pör. En hann hélt
áfram skólanámi sínu í Sviss . . .
þar hitti hann líka Berthu.
Bertha Röntgen var dóttir verts-
húshaldara í Sviss. Hún dó eftir
47 ára hjónaband, Röntgen lifði
hana í 4 einmanaleg ár.
14 VIKAN 25.TBL.