Vikan - 15.04.1982, Qupperneq 30

Læknavísindi
Hjarta og lungu endurnýjuð
Skurðlæknar fjarlægja nú hjarta og lungu úr dauðvona sjúklingum með þrem skurðum. Tiiraunir
standa yfír með þessa fjögurra tíma aðgerð.
Þrír skurðir til að fjarlœgja hjarta og lungu: Einn á barkann (A). Annar sker á meginceðina (B), slagœðina sem flytur blóðið frá
hjartanu. Þriðji sker hægri höllina, poka sem geymir blóðið áður en því er dæit áfram.
Handlagnir skurðlæknar hafa bjargað nokkrum mannslífum með
því að græða í dauðvona sjúklinga bæði hjarta og lungu.
Undanfarin fjögur ár hafa lungu verið grædd í 38 sjúklinga í
Bandaríkjunum en allir létust innan 10 mánaða frá þessum líffæra-
flutningum. Hjarta- og lungnaígræðslur voru fyrst framkvæmdar á
þrem sjúklingum á tímabilinu 1968 til 1971, en enginn lifði lengur
en 23 daga. Þrátt fyrir þennan slæma árangur telur hjartaskurð-
læknirinn Bruce Reitz, sem starfar hjá lækningamiðstöð Stanford-
háskóla, að nauðsynlegt sé að geta flutt þessi líffæri.
Árangur slíkra líffæraflutninga milli manna, sem hér er lýst,
byggir meðal annars á því að hægt sé að græða saman barkann sem
óhjákvæmilega þarf að skera í sundur á skurðborðinu. Barkinn grær
hægt sökum þess hve æðasnauður hann er og afleiðingarnar geta
verið langvarandi blæðingar, loftleki og meiri hætta á sýkingum.
Batanum seinkar séu gefin lyf sem nefnast sterar (steroids) en þau
koma í veg fyrir að líkaminn hafni hinum utanaðkomandi líffærum.
Þessi lyf halda ónæmiskerfinu í skefjum og auka því einnig líkindin
á sýkingu barkans sem gæti seinkað batanum.
Fundist hefur lyf sem hentar ágætlega í stað steralyfjanna.
Svissneskt fyrirtæki hóf fyrir þrem árum framleiðslu þessa lyfs sem
nefnist cyclosporin A. Það dregur úr andsvari ónæmiskerfisins við
utanaðkomandi líffærum en heldur jafnframt ekki niðri baráttu
ónæmiskerfisins gegn sýkingum. Að auki truflar cyclosporin A ekki
græðingu barkans. Lyfið er þó ekki hættulaust, fundist hafa vís-
bendingar um að það geti tengst myndun vissra tegunda af krabba-
meini. Reitz telur hins vegar ástæðu til að taka þá áhættu, sé útséð
að sjúklingurinn eigi ella dauðann vísan.
Reitz og félagar undirbjuggu notkun nýja lyfsins og endur-
vakningu hjarta- og lungnaflutninga með því að prófa nokkrar
aðgerðir á öðum. Þeir öfluðu sér einnig þekkingar við
aðhlynningu sjúklinga sem höfðu gengist undir líffæraflutningsað-
gerðir af ýmsu tagi. Hjá Stanford-háskóla segjast menn nú hafa yfir
áratugs reynslu af slíkum skurðaðgerðum.
Flutningur á hjarta og lungum er ótrúlega einfaldur. Þegar brjóst-
kassi sjúklingsins hefur verið opnaður er blóðflæðið tengt sérstakri
hjarta- og lungnavél. skorið er á barkann, meginæðina og hægri höll
hjartans. Síðan eru hjarta og lungu fjarlægð og nýju líffærin koma í
þeirra stað. Komi ekkert babb í bátinn tekur aðgerðin fjórar
klukkustundir. Sami maður þarf að gefa bæði hjartað og lungun til
að vefirnir passi saman. Ekki er hægt að flytja slík líffæri nema 600
kílómetra leið vegna hættu á að vefirnir skemmist.
Líffæraflutningar af þessu tagi hafa verið framkvæmdir fjórum
sinnum hjá Stanford-háskóla frá því vorið 1981. Einn sjúklingur lést
fjórum dögum eftir aðgerðina en hinir héldu lífi. Tveir þeirra voru
komnir heim eftir fjögurra mánaða hvíldartímabil.
30 Vikan ls.tbl.