Vikan - 14.05.1987, Qupperneq 44

VIÐ TJORNINA
Fyrir stuttu kíktum við aðeins á svanina
á Reykjavíkurtjöm. Nú förum við aftur
niður að Tjöm og heilsum upp á endumar.
Margar tegundir em til af öndum en sú
sem við þekkjum líklega best er stokkönd-
in. Karlfuglinn heitir steggur og kvenfuglinn
kolla. Stokkendumar em móbrúnar að lit
en um varptímann íklæðist steggurinn mjög
skrautlegum búningi. Þá verður höfuðið
dökkgrænt með bláum litbrigðum og
málmgljáa. Hvítur hringur er um hálsinn
og bringan rauðbrún. Að öðm leyti er fugl-
inn að mestu leyti grár nema svartur litur
á aftanverðu baki og svartar og hvítar fjaðr-
ir í stéli.
Stokköndin lifír að mestu leyti á plöntu-
fæðu og hefur hún ásamt fleiri öndum verið
kölluð buslönd. Nafnið er dregið af því að
hún kafar ekki í ætisleit heldur kollsteypir
sér og buslar á yfirborðinu svo að aftur-
hlutinn stendur upp úr. En þennan buslu-
gang hafið þið ábyggilega séð hjá öndunum
á Tjöminni.
Stokköndin er kröftugur flugfugl. Hún
er með stóra vængi og svo sterk að hún á
auðvelt með að hefja sig til flugs þó hún
sé þung, en hún er um og yfir kíló að
þyngd. Hún getur flogið hundrað kílómetra
án þess að hvíla sig. En þegar hún tekur
sér hvíld og sefur stingur hún nefinu undir
væng til að halda á sér hita.
Andahjónin halda ekki tryggð hvort við
annað ár eftir ár eins og svanimir heldur
finna sér nýjan maka á hveiju vori. Varp-
tíminn er aðallega í maí en ef fyrsta varp
mistekst verpir fuglinn fram eftir júní.
Hreiðrið er úr kvistum og blöðum og fóðr-
að innan með dúni sem öndin strýkur af
bringunni með nefinu en nýr dúnn vex aft-
ur. Eggin eru átta til tíu og kollan liggur ein
á en steggurinn stendur vörð framan af.
Þegar ungamir skríða úr eggjunum er stegg-
urinn fjarverandi. Þá er hann i sámm en
það er þegar hann hefur fataskipti, fellir
skrautlegu fjaðrimar og fer í svokallaðan
felubúning og er þá mjög líkur kvenfuglin-
um. Þó má þekkja hann.á nefinu sem er
gulara en á kollunni.
Síðar skiptir kollan um fjaðrir. Á þessum
tíma em fuglamir ófleygir.
Ungamir skríða úr eggjunum eftir fjórar
vikur og em þá móbmnir á litinn og vel
dúnklæddir. Þegar þeir hafa þomað geta
þeir kastað sér út í vatnið og em flugsynd-
ir. Ef hætta steðjar að stinga þeir sér á kaf
í vatnið. Eftir fimm til sjö vikur em þeir
fleygir. Ungamir lifa eingöngu á smáum
skordýmm fyrst eftir að þeir koma úr eggj-
unum.
Nú styttist í að við sjáum ungana synda
á Tjöminni. En ungamamman á líka til að
fara í gönguferðir með ungahópinn sinn,
jafnvel þvert yfir hættulegar umferðargötur.
Þá er ekkert farið eftir umferðarreglunum,
á merktri gangbraut eða grænu ljósi. Sem
betur fer koma þá lögreglan eða aðrir veg-
farendur til hjálpar og stoppa bílaumferðina
á meðan andafjölskyldan kemur sér yfir
götuna.
Á alveg frábærri sýn-
ingu, Myndlist bama,
. sem Iönaðarbankinn
hélt fyrir stuttu í Lista-
safni ASÍ, var þessi
mynd sýnd. Hún heitir
Við Tjömina og er eftir
sjö ára gamlan strák,
Samúel Orra Samúels-
son. Á myndinni sjáum
við meðal annars
stokkandarsteggi.
44 VIKAN 20. TBL