Vikan - 09.03.1939, Qupperneq 15

Nr. 10, 1939
VIKAN
15
A vegum
vonleysingjanna.
Jolán Földes:
I>að, sem komið er af sögunni:
Barabás loðskinnaskraddari flytur búferlum
frá Budapest til Parísar og hafnar með fjöl-
skyldu sína, konu og þrjú börn í Veiðikattar-
stræti. Fyrsta fólkið, sem þessir nýju Parísar-
búar kynnast, eru tveir útlendir flóttamenn, þeir
Liiv og Bardichinov. Er annar Rússi, en hinn
Júgoslavi. Þeir eru bamgóðir og rabbsamir karl-
ar, er öilum vilja vel.
1 lok annars ársins i útlegðinni grípur Bara-
básfjölskylduna heimþrá. Samt hefir þeim aldrei
vegnað eins vel. Hjónin vinna bæði og eru meira
að segja farin að leggja í sparisjóðinn.
En svo verður frú Barabás veik. Hún leggst á
sjúkrahús og er skorin upp.
Barabás, Bardichinov og Liiv sitja á veitinga-
húsinu á kvöldin og tala saman. Eitt kvöldið
bætist griskur flóttamaður í hópinn, Papadakis
að nafni. Síðar bætast tveir menn enn í hópinn,
annar er Vassja, sem öllum hjálpar, og Anna
verður ástfangin af, hinn er Fedor.
Vassja smitar alla af starfsgleði. ’•— Anna þrá-
biður pabba sinn og Bardichinov um að lofa sér
að læra eitthvað.
Vassja verður fyrir bílslysi og deyr. Fólkið í
veitingahúsinu hópast að herbergi Fedors, sem er
orðinn sturlaður og æpir í sífellu. Enginn getur
gefið neinar upplýsingar um Vassja nema Jani.
Þegar búið er að jarða Vassja, flytja allir úr
veitingahúsinu. Barabásfjölskyldan flytur í íbúð
í Veiðikattarstræti. — Við dauða Vassja urðu
Anna og Jani fullorðin á einni nóttu, en ekki á
sama hátt. Þau rífast alltaf, er þau talast við.
Anna vinnur alltaf á saumastofunni, —
nú er hún útlærð. Hún er orðin fullgild
saumakona og stendur sig vel í stöðunni,
þegar hún hefir lært leyndarmálið, sem er
falið í einskisverðri kurteisi. Hún veit,
hvernig hún getur gert öllum til hæfis, án
þess þó að athuga það nokkuð nánar. For-
stöðukonan segir, að .hún sé mjög smekk-
vís. — Bardichinov frændi heldur, að það
sé allt sér að þakka og ræður henni til
að læra klæðskerasaum, og einhver segir,
að það væri ekki vitlaust að læra tízku-
teikningu. Alvarez hrópar upp yfir sig af
ánægju, þegar hann kemst að því, að hann
geti orðið einhverjum að gagni, og hann
tekur Önnu í tíma af ofsalegri hrifningu.
Þetta verður til þess, að vináttan kólnar
milli Alvarez og Bardichinovs í nokkra
mánuði, en Anna er orðin svo fullorðin,
að hún veit, hvernig hún á að hafa þá
báða ánægða.
— Allt það, sem þú hefir sagt mér um
keisaratímann, er ákaflega skemmtilegt,
Bardichinov frændi. — Það væri ekki til
neins að fara í teiknitíma, ef þú kenndir
mér ekki listsögu. Það er undirstaða alls.
Og við Alvarez segir hún:
— Þér vitið, monsieur Alvarez, að kenn-
ingar eru einskisvirði án framkvæmda.
Bardichinov frændi hefir verið að skýra
fyrir mér, hvað viðreisnartímabilið hafi
verið auðugt og dásamlegt og einnig þýð-
ingu rússnesku zarshirðarinnar, en það er
ómögulegt að skilja það nema með teikn-
ingum og myndum.
Anna er orðin innundir sig og talar á
tveim tungum. Það væri líka hægt að
segja, að hún væri orðin fullorðin og hygg-
in. Það eru aðeins við og við smáskærur
á sunnudögum, þegar báðir vilja fara með
henni á söfnin í einu. Anna kemst líka hjá
þessum erfiðleikum. Hún smjaðrar fyrir
þeim, þangað til þeir halda, að hún hafi
mest gaman af að fara með þeim báðum
saman.
Og Anna er laus við gleði og áhyggjur.
Það kæmi að engu gagni, ef seytján ára
gömul stúlka væri að tala um þess háttar.
Það myndi enginn trúa henni. Anna segir
það ekki. Stundum finnur hún, að augu
móður hennar hvíla á henni, en hún sér
ekki angistina í þeim. Jani verður heldur
ekki var við hana. Og samt hefir Jani
verið eftirlæti móður sinriar, þó að hún
hafi aldrei vitað það. Jani er líkastur
henni, andlega og líkamlega. Jani er blíð-
astur af börnunum, þó að hin bæði séu
stúlkur. Einu sinni var sú tíðin, að Jani
kom hlaupandi til móður sinnar með allar
sínar áhyggjur. Frú Barabás man vel eftir
hinni fallegu, kjarklausu rödd hans:
— Mamma mín, ég get ekki reimað
skóna mína . . . Það er hnútur á reiminni
. . . Vertu ekki vond við mig, mamma mín
. . . ég meiddi mig í hnéð og það blæðir
úr því . . .
Nú er þetta liðið. Það er ekki eins með
Önnu og Klárí. Klárí er alveg eins og
pabbi hennar. Það er þess vegna, sem hún
er eftirlætið hans. Hún hefir alltaf verið
óstýrilát. Hún hefir alltaf hjálpað sér sjálf.
Hún hefir aldrei kært sig um nein blíðu-
atlot. Og Anna hefir alltaf verið svo und-
arlega róleg. Hún hefir aldrei beðið um
kossa eða ástaratlot, en augu hennar hafa
leiftrað, þegar henni hafa verið sýnd þau.
Jani var alltaf gefinn fyrir blíðuatlot,
hann kom oft og þrýsti sér upp að móður
sinni eins og kettlingur. Nú eru þau hvert
öðru ókunnara móður sinni.
Frú Barabás mætti samt vera ánægð,
eins og allt leikur í lyndi. Maður hennar
er góður maður og hefir góð laun. Það
lítur út fyrir, að tvö af börnunum muni
komast vel áfram í heiminum. Þriðja barn-
ið leggur stund á iðn og því gengur vel.
Nýja íbúðin er henni til mikillar ánægju.
Henni þykir skemmtilegt að vinna í henni.
Samt er lífið kalt og einmanalegt. Bara-
bás er góður maður, það er aðeins það, að
hann er öðru vísi en hún, — hann er karl-
maður. Áhyggjur hans eru áhyggjur karl-
mannsins. Sérhver móðir gæti verið hreyk-
in af slíkum börnum. En það er eitt að.
Þau eru að fjarlægjast hana, líf þeirra
leiðir þau í aðra átt, svo að hún getur ekki
séð inn í sálir þeirra.
Þau eru góð börn. Þau eru börn, sem
gera eitthvað . . . Einu afskipti móður
þeirra af tilveru þeirra er þegar Jani hand-
leggsbrotnar, og skólalæknirinn sendir
hann heim í sjúkrabílnum, — eða þegar
Klárí fær mislinga og segir ekki frá því,
að hún sé veik, alls -ekkert, fyrr en hún
hnígur niður af stólnum með yfir f jörutíu
stiga hita. Þetta er ekkert mikið, ekkert
til að gera veður út af. Eftir þrjár vikur
eru börnin búin að gleyma því. En þegar
sjúkrabíllinn stanzaði á Quai St. Michel
við hið mjóa Veiðikattarstræti, og Jani var
borinn út úr honum, — þegar Klárí lá allt
í einu á gólfinu, eins og dauð væri . . .
Þetta eru viðburðir, sem taka á taugarn-
ar og láta brúna hárið grána. Frú Bara-
bás heldur, að allt mundi vera öðruvísi og
betra, ef þau væru heima í Ungverjalandi.
Ef til vill skjátlast henni. Böm eru böm,
hvar sem þau eru. Og það land er ekki til
í heiminum, þar sem móðir er ekki alein
einn dag. En frú Barabás hallar sér stund-
um út úr glugganum, horfir yfir hina gulu
Signu, á hina kollóttu turna Notre Dame
og langar heim. Anna les í einhverri bók
um klæðskerasaum. Ef hún ávarpar Jani,
svarar hann, að hann sé að leysa vatnið
upp í frumefni sín. Klárí þylur messa voce:
N’y touchez pas, il est brisé . . . Gyula
ræðir við mennina á veitingahúsinu. —
Heimurinn er auður og tómur.
Síðan fer smátt og smátt að fjölga í
heiminum. Það er István, sem kallar Önnu
aftur til lífsins, þó að hann viti það ekki,
og Anna myndi ekki trúa því, þó að henni
væri sagt það.
Hver István er ? Þess hefir verið getið,
að Ungverjunum í París megi skipta í þrjá
flokka. Þriðji flokkurinn var flokkur slæp-
ingjanna, auðnuleysingjanna, letingjanna,
braskaranna. István telst til þessa flokks.
Hann vann í banka heima, en hvernig sem
það nú var, þá virtist vinnan ekki hæfa
honum. Hann hafði ef til vill gert eitthvað,
sem ekki var alls kostar rétt. Nú býr hann
í París. Þar hefir hann búið síðastliðin
þrjú ár. Honum er vel kunnugt um, að
mótmælenda kirkjan veitir smástyrki á
mánudögum, að guðfræðingar gefa ókeyp-
is máltíð á þriðjudögum. Á miðvikudög-
um gefur Rotschildskrifstofan hverjum,
sem hafa vill fimm til tíu franka. Á
fimmtudögum er hægt að fá kvöldverð hjá
jurtaætunum, maður þarf aðeins að hlusta
fyrst á fyrirlestur. Á föstudögum gefur
Móse-félagið peninga. Á laugardögum gefa
frímúrarar gjafaböggla — reyndar er þetta
aðeins fyrir pólitíska flóttamenn, en með
dálítilli lagni getur hver og einn notfært