Vikan - 08.06.1939, Page 11

Nr. 23, 1939
VIKAN
11
eitthvað með því. Auk þess leit hann aldrei
upp úr bænabókinni sinni, veslings mað-
urinn! Bftir það var hann vanur að ganga
á kvöldin upp á hæðirnar innan um
kastalarústimar. Það var eina ánægja
veslings mannsins. Það minnti hann á
föðurland sitt. Það er sagt, að á Spáni séu
eintóm fjöll! Prá því fyrsta að hann kom,
var hann lengi úti á kvöldin. Ég varð
kvíðafull, þegar ég sá, að hann var ekki
kominn fyrir miðnætti, en við vöndumst
þessu hjá honum. Hann fékk útidyralykil-
inn, og við hættum að vaka eftir honum.
Hann dvaldi í húsinu okkar í Rue des
Casernes. Einu sinni sagði hestasveinninn
okkar, að um kvöldið, þegar hann fór með
hestana til að brynna þeim, hefði honum
sýnzt hann sjá Spánverjann á sundi í ánni.
Þegar hann kom aftur, bað ég hann að
gæta sín fyrir sefinu í ánni, honum virt-
ist gremjast, að hann skyldi hafa sézt í
ánni. Loksins dag einn eða öllu heldur um
morguninn, fundum við hann ekki í her-
berginu hans. Hann hafði ekki komið aft-
ur. Eftir að hafa leitað allsstaðar, fann
ég loks miða í borðskúffu og fimmtíu
spánska gullpeninga, sem kallaðir eru
doubloons og vom um fimm þúsund franka
virði og ennfremur gimsteina, tíu þúsund
franka virði, geymda i lokaðri öskju. Á
miðanum stóð, að hann skildi þessa pen-
inga og gimsteina eftir til þess, ef hann
kæmi ekki aftur, að borga fyrir sálumessu
til að þakka guði fyrir frelsi sitt og sér til
sáluhjálpar. Um þetta leiti var maðurinn
minn enn á lífi og hóf hann undir eins
leit að honum.
— Og nú kemur það undarlega í sög-
unni. Hann kom heim með föt Spánverj-
ans, sem hann hafði fundið undir stórum
steini á árbakkanum, nálægt kastalanum,
andspænis Grande Bretéche. Maðurinn
minn hafði farið þangað svo snemma, að
enginn hafði séð hann. Eftir að hafa lesið
bréfið, brenndi hann fötin og eftir ósk
Férédia, skýrði hann frá, að hann hefði
strokið. Fógetinn sendi alla varðmennina
til að elta hann, en þeir náðu honum ekki.
Lepas hélt, að Spánverjinn hefði drekkt
sér, en því trúi ég ekki. Mér þykir senni-
legra, að hann hafi verið eitthvað riðinn
við mál Madame de Merret, eftir að Rosalie
sagði mér, að krossinn, sem húsmóður
hennar þótti svo vænt um, að hún lét grafa
hann með sér, hefði verið úr íbenholt og
silfri. Fyrst meðan Monsieur Férédia
dvaldi hérna, hafði hann einmitt kross úr
íbenholt og silfri, sem ég sá hann aldrei
með seinna. Finnst yður nú, að ég þurfi
að gera mér nokkrar grillur út af þessum
fimmtán þúsund frönkum, og að ég eigi
ekki rétt á þeim?
— Vissulega. En hafið þér ekki spurt
Rosalie nánar? spurði ég.
— Jú, það held ég nú, en það er ekki
til neins, hún er eins og gröfin. Hún veit
eitthvað, en það er ómögulegt að fá hana
til að tala.
Eftir að hafa skipzt á nokkrum, fleiri
orðum við veitingakonuna, fór hún. Ég varð
gripinn einhverjum óljósum, döprum hugs-
unum, einhverri rómantískri forvitni, trú-
arlegri skelfingu, ekki ólíkt þeim djúpu
áhrifum, sem maður verður fyrir, þegar
maður að nóttu til kemur inn í dimma
kirkju og sér dauft ljós undir hvelfingunni,
hálfósýnileg vera líður fram hjá, skrjáfur
í skikkju eða prestshempu heyrist, og mað-
ur skelfur.
Allt í einu birtist mér Grande Bretéche
með hávaxna illgresinu sínu, lokuðu
gluggahlerunum, riðguðu jámslánum,
læstu dyrunum og auðu herbergjunum,
eins og dularfull vitrun eða sýn. Ég reyndi
að skilja til hlýtar þetta dularfulla hús
og finna lykilinn að hinni skuggalegu sögu
þess — sorgarleikur, sem hafði orðið
þriggja bani. 1 augum mínum varð Rosalie
merkilegasta manneskjan í Vendóme. Þeg-
ar ég athugaði hana, þóttist ég verða var
við leynda varkárni, þrátt fyrir heiptina,
sem skein út úr bústnu andlitinu. Það var
í svipnum vottur af iðrun eða von. Fram-
koma hennar bar vott um eitthvað leynt
eða hulið, eins og hjá hræsnara, sem biðst
fyrir í ákafa, eða barnsmorðingja, sem
alltaf heyrir síðasta hróp barnsins. Samt
var hegðun hennar blátt áfram og hrein-
skilnisleg — aulalegt bros hennar bar ekki
vott um glæpahneigð, og hefðirðu ekki get-
að séð nema stóra hálsklútinn, sem vafð-
ist um hvelfdan barminn og bláa baðm-
ullarkjólinn, mundirðu hafa áhtið hana
saklausa. Nei, hugsaði ég, ég fer ekki frá
Vendóme, fyrr en ég hefi heyrt söguna um
Grande Bretéche. Til að ná takmarkinu, skal
ég afla mér vináttu Rosalie, ef með þarf.
— Rosalie, sagði ég kvöld eitt.
— Já, herra.
— Þér eruð ekki giftar?
Hún hrökk dálítið við.
— O — ég get fundið nóga menn, ef
mér skyldi koma til hugar að vilja láta
fara illa með mig, sagði hún hlægjandi.
Hún var fljót að jafna sig eftir þessa
óvæntu spumingu, því að allar konur, allt
frá hefðarfrúnni að þjónustustúlkunni,
hafa til að bera það jafnvægi hugans, sem
er einkennandi fyrir þær.
— Þér eruð of laglegar og eftirsóttar
til þess, að yður skorti aðdáendur. En
segið mér, Rosalie, hvers vegna gerðust
þér vinnustúlka í veitingahúsinu, eftir að
þér fóruð frá Madame de Merret ? Lét hún
yður ekki hafa nóg til að hfa af?
— Jú, jú, en starf mitt er það bezta í
allri Vendðme.
Svarið var, eins og dómarar og lögfræð-
ingar mundu kalla það, undanbrögð. Rosa-
lie virtist vera aðilji í þessari rómantísku
sögu, eins og reitur á miðju taflborði. Hún
var hjartað og þráðurinn í sögunni. Að
sigra Rosalie átti nú ekki lengur að vera
neitt venjulegt umsátur — í þessari
stúlku var geymdur síðasti kapítuli í sögu,
og þess vegna varð Rosalie upp frá þessu
keppikefli mitt.
Einn morgun sagði ég við Rosalie: —
Segið mér það, sem þér vitið um Madame
de Merret.
— Ó! hrópaði hún skelfd, — biðjið mig
ekki þess, monsieur Morase.
Ljóminn á laglegu andhtinu hvarf, og
augun misstu sína sakleysislegu einlægni.
— Jæja þá, sagði hún að lokum, —
fyrst þér endilega viljið, skal ég segja
yður það. En lofið mér að segja engum
frá því!
— Það skal gert, stúlka mín. Ég skal
varðveita það eins og sjáaldur auga míns.
Ef ég ætti að endursegja samvizkusam-
lega hina fljúgandi mælsku Rosalie, mundi
það fylla heila bók, en ég skal fara fljótt
yfir sögu.
Herbergi Madame de Merret í Bretéche
var á neðstu hæð. Lítið skot inn í vegginn,
um f jögur fet á dýpt var notað sem klæða-
skápur. Þrem mánuðum fyrir hið við-
burðaríka kvöld, sem ég ætla nú að fara
að lýsa, hafði Madame de Merret verið svo
lasin, að maður hennar lét hana vera eina
í herberginu, en flutti sjálfur í herbergi á
næstu hæð fyrir ofan. Af tilviljun, eina
af þeim, sem ómögulegt er að sjá fyrir,
kom hann heim úr klúbbnum (þar sem
hann var vanur að lesa blöðin og ræða
stjómmál við aðra bæjarbúa) tveim tím-
um seinna en venjulega. Konan hans hélt,
að hann væri. kominn heim, háttaður og
sofnaður. En árásin á Frakkland hafði
verið ákaft umræðuefni, billiardleikurinn
hafði verið spennandi, hann hafði tapað
f jörutíu frönkum, geysiupphæð í Vendóme,
þar sem alhr safna peningum, og siðir og
venjur eru innan hinna virðulegu tak-
marka hófseminnar, sem ef til vill er upp-
spretta hinnar sönnu hamingju, sem eng-
inn Parísarbúi sækist eftir. Undanfarið
hafði monsieur de Merret látið sér nægja
að spyrja Rosalie, hvort frúin væri hátt-
uð; og eftir að hafa fengið svar hennar,
sem alltaf var játandi, fór hann ánægður
upp á sitt eigið herbergi. Þegar hann kom
heim þetta kvöld, fékk hann löngun til að
segja konu sinni frá óheppni sinni, ef til
vill, til þess að fá huggun. Við miðdegis-
verðinn hafði madame de Merret verið
óvenjulega vel klædd. Á leiðinni til klúbbs-
ins hafði honum orðið ljóst, að hún væri
að hressast, og að batinn hefði aukið
yndisþokka hennar. Hann var, eins og
eiginmenn eru vanir að vera, heldur seinn
að koma auga á þetta. I staðinn fyrir að
kalla á Rosalie, sem var niðursokkin í
að horfa á matsveininn og ökumanninn
kasta teningum, fór hann til herbergis
konu sinnar, því að ljós logaði á ljóskeri,
sem stóð í neðsta stigaþrepinu. Fótatak
hans endurómaði í hvelfingunni uppi yfir
forstofunni. Um leið og greifinn sneri
snerlinum á herbergishurð konu sinnar,
heyrðist honum hurðinni á útskotinu, sem
ég minntist á áðan, vera lokað; en þegar
hann kom inn, stóð madame de Merret
ein við arininn. Greifinn taldi sér trú um,
að það væri Rosalie, sem væri inni í skot-
inu, þó að einhver óljós grunur hvetti hann
til varkárni. Hann leit framan í konu sína
og fannst bregða fyrir flóttalegum svip í
andliti hennar. Frh. á bls. 17.