Vikan - 22.06.1939, Page 3

Nr. 25, 1939
VIKAN
3
Ég sé þá fyrir mér
Eftir Frank Sha w.
I þessari grein segir Prank Shaw, vélfræð-
ingur við Caramer Lairds-skipasmíðastöðina,
frá því, er síðast verður vitað um þá 99 menn,
er létu lífið með enska kafbátnum Thetis, er
fórst í^reynslusiglingu á Liverpool-flóa 2. þessa
mánaðar. Frank Shaw lá þjakaður á sjúkra-
húsi, er hann sagði O. P. Gallagher, blaðamanni
við Daly Express, þessa sorgarsögu, sem öllum
heiminum hefir hrosið hugur við að heyra. Aft-
ur og aftur varð hann að slíta frásögninni til
að hvíla sig. En á henni er þó enginn veikinda-
blær, þvert á móti er hún f jörleg og greinargóð.
Á þennan hátt
björguðust þeir
fjórir menn, er
komust lífs af úr
þessu hræðilega
slysi.
MADUd MEÐ OAVlS-GRÍMU
YflRGBJÖRGUNáRKLff-
ANM. HANN 'AWEeoA HRA0A
SiNN UPP TiL YRReoR^SINS
MEe 5tRsroi<;u handfangi
að var fagurt veður á þriðjudags-
morguninn, er við yfirgáfum Camm-
er Lairds-skipasmíðastöðina í Birkenhead
með kafbátnum Thetis, er nú skyldi fara
reynsluferð á Liverpoolflóanum. Hafið var
spegilslétt og gljáandi eins langt og augað
eygði.
Ég var staddur á stjórnpalli, þegar gef-
in var skipun um að kafa. Ég gaf þessu
engan sérstakan gaum, þar sem honum
hafði verið ,,dýpt“ áður.
En mér kom það þó strax nokkuð kyn-
lega fyrir sjónir, hversu hann stakk sér
beint niður, og nú hallaðist hann mikið til
hliðar. Svo rakst hann í botn. Það var
mikill árekstur — en þó ekkert ægilegur,
— samt hrökkluðumst við úr stað og hent-
umst sitt á hvað. Við hentumst á veggina,
fálmuðum fyrir okkur og reyndum að
finna eitthvað til að halda okkur í.
Þilfarinu hallaði fram um 40 gráður.
Ýms verkfæri, sjónaukinn og annað laus-
legt valt yfir okkur. Með ópum og síma-
hringingum voru þegar gefnar skipanir
skuta á milli í bátnum um að loka öllum
hlerum, og við það urðum við að skríða
fram og aftur eins og apar í búri, þar sem
bátnum hallaði svo mjög.
Hin mikla þögn..
Allar gangvélar skipsins stöðvuðust, ekki
vegna árekstursins, heldur eftir fyrirskip-
unum yfirforingjans. I einni svipan varð
allt svo dauðahljótt, að maður heyrði and-
vörp hvers annars. Ég horfði á þá, sem
stóðu næstir mér, og þeir litu á mig. Ég
held, að þeim hafi einnig verið ljóst, að
hér gæti ekki allt verið með felldu.
Ég hjálpaði til að loka þeim hlerunum,
sem næstir mér voru. Og þó að við vær-
um einangraðir sitt á hvað í skipinu, gátu
þó foringjarnir, með hjálp skipssímans,
samtímis staðið í stöðugu sambandi við
hin ýmsu afhýsi kafbátsins. Við komumst
fljótt að raun um, að vatn myndi hafa
komizt inn í stafnrúm skipsins, en þeim,
sem þar höfðu verið, hafði tekizt að forða
sér í tíma og lokað hlerunum á eftir sér.
Ég man ekki betur, en að rafljósin log-
uðu stöðugt.
Upp á stjórnpallinn komu skýrslur um
það, að engar alvarlegar skemmdir hefðu
orðið við áreksturinn, og eftir það lukum
við upp hlerunum að næstu herbergjum,
sem bókstaflega voru nú beint neðan við
okkur, vegna þess, hve bátnum hallaði.
Þarna inni voru nokkrir menn, sem höfðu
„fallið í snöruna", orðið eftir, þegar hler-
unum var skellt í lás. Við kölluðum til
þeirra, og spurðum, hvort þá angraði
nokkuð. Síðan renndum við niður kaðli, og
Capman og Glen, yfirforingjar, sigu niður
til að svipast um í „undirdjúpunum". Er
þeir höfðu gengið úr skugga um, að öllum
liði sæmilega, tóku þeir að bera saman
ráð sín, hvað til bragðs ætti að taka.
Eftir því, sem ég bezt veit, kom engum
í hug að grípa til Davis-grímanna. Við
hugsuðum um það eitt að losa skipið og
koma því aftur upp á yfirborð sjáv-
arins.
Við klifruðum okkur til hita.
Engum kom heldur í hug að yfir-
gefa kafbátinn. Við skiptumst á spaugs-
yrðum um ástandið. Það var fyrirhugað
að halda vígslugildi í Birkenhead, þegar
við kæmum úr þessari reynsluferð. Þá
ætlaði skipasmiðjan að afhenda bátinn
formlega. Og okkur varð tíðrætt um þessa
veizlu, sem beið okkar.
Fyrsta tilraunin til að losa kafbátinn
frá botninum var gerð með fyrirskipun um
að dæla fyrir borð mestum hráolíuforðan-
um, til að létta á skipinu. Þaðan stafar
þessi olíubrá, sem fólk sá á haffletinum.
Það var farið hægt og rólega að öllu.
Vélanna var gætt af stökustu varúð. Að
undanteknu dæluskröltinu var allt svo
ömurlega hljótt. Það hefir hlotið að vera
sltvampið af þessum dælum, sem einhverjir
fylgibátanna töldu sig hafa heyrt. Allir
lögðust á eitt um að losa bátinn.
Lítil matbjörg var til staðar — nokkr-
ar tvíbökur, svolítið af osti og nokkrir
kjúklingar. Það var allt og sumt. Matsvein-
arnir buðu engum þessar krásir. Hver varð
að sjá fyrir sjálfum sér. Ég bragðaði á
kjúklingi, — en í raun réttri höfðum við
allt of annríkt til að hugsa um mat.
Það var að verða þungt loft, og nú var
farið að tala um að grípa til Davis-grím-
anna. En þá voru sú vandkvæðin a, að eigi
var vitað, -hvcJrt nokkrir væru til staðar
til að taka á móti þeim, er kæmust upp á
yfirborð sjávarins.
Við gátum ekki sent loftskeyti, af því
að við vorum neðansjávar, og tækin
virtust við áreksturinn hafa misst „eigin-
leika“ sinn til að gefa frá sér neðansjávar-
merki. Okkur var sagt, að kapteinn Oram
og leutenant Woods ætluðu að hætta
lífinu og fara fyrstir á flot til að leita
hjálpar. Og svo komum við okkur saman
um nokkur einstök merki, sem kapteinn
Oram skyldi láta okkur heyra, ef hann
kæmist lífs af.
Þeir gengu inn í björgunarklefann —
og hurfu. Menn geta hugsað sér, hvernig