Vikan - 28.09.1939, Blaðsíða 21

Nr. 39, 1939
V IK A N
21
SKÁLDIN í ÞOKUNNI. Frh. af bls. 11.
jörð,“ og fallið niður á harðvelli, er hann
fálmaði sig eftir, „hitti fyrir um síðir
marga stalla, hverja hann uppgekk og út-
komst.“
Við gáum til veðurs og svipumst um.
Það er að birta til, og í dag verður
gott skyggni. Fyrir fótum okkar er
grafin svolítil, ferköntuð skonsa, líkust
lítilli mógröf. Hér hefir verið mokað niður
í bæjarrústirnar og komu hér í ljós hlaðnir
grjótveggir með torfi á milli hleðslulaga.
Þessir veggir eru síðan áður en hraunflóð-
ið rann á bæinn, og vafalaust fá þeir að
standa óhaggaðir um langa framtíð, undir
skjólvæng hraunsins. Hraunstorkan þegir
vel um það, sem hún geymir. Hér, í þess-
um hraungjótum fól Fjalla-Eyvindur sig
einu sinni. Hann hafði þá komið til að
hlýða á messu í Reykjahlíðarkirkju, en
meðan á messunni stóð, varð hann þess
áskynja, að messufólk bar kennsl á hann.
Stökk hann því út og var honum strax
veitt eftirför, en Eyvindur lá í gjótum þess-
um, meðan Mývetningar leituðu hans lengi
upp um f jöll og bar sú leit engan árangur.
Á bæjarhlaði hinnar endurreistu Reykja-
hlíðar vorra daga standa tveir vörubílar,
hlaðnir timbri og öðrum byggingarvörum,
og bændur og búalið tvístígur í varpa,
skiptist á morgunkveðjum og býr sig undir
nýjan starfsdag. Það er morgun í sveit,
og september-friður og höfgi yfir mann-
fóikinu og náttúrunni. Reykjahlíðarfjall
er hulið þoku ofan við miðjar hlíðar. Vatn-
ið spegilslétt og gráhvítt eins og þokan,
og eyjar og hólmar móka fölir og værðar-
legir hver á sínum stað. Friður á jörðu!
Við fylgjum vörubílunum, er þeir aka
úr hlaði, og eftir nokkurra mínútna akst-
ur erum við staddir í Bjarnarflagi í Námu-
skarði, en það er jarðhitasvæði, flag hol-
grafið af dottandi brennisteinshverum og
heitri gufu. Hér er verið að reisa fyrstu
hráefnavinnsluverksmiðju á Islandi, verk-
smiðju til að eima og hreinsa brennistein
til útflutnings.
Neðar í flaginu, og reyndar hér og hvar
á þessu jarðhitasvæði, eru stórar kartöflu-
ekrur. Hér rækta Mývetningar kartöflur.
Við klífum brúnir Námuhlíðarf jalls.
Austurhlíð þess rýkur öll hvítri brenni-
steinsgufu — eldur og brennisteinn. I
brúnum fjarlægra fjalla takmarka þoku-
kögrar sjóndeildarhring okkar, en í norðri
rís Jörundur, roðinn glóandi morgunsól frá
rótum til efstu brúna. Annars staðar
djarfar ekki til sólar, aðeins þetta eina
fjall. Svona er sólin mislynd!
Nú er bezt að geta þess, hverjir voru
ferðafélagar mínir á þessum slóðum. Það
voru tveir forystumenn í tónlistarlífi þjóð-
arinnar: Árni Kristjánsson, píanóleikari,
og hinn ungi fiðlusnillingur, Björn Ólafs-
son. Hjá jafn músikheimskum mönnum og
mér fer nú margt fyrir ofan garð og neðan
af því, sem slíkir menn segja, enda töluðu
þeir mest í mollum og dúrum um fúgur og
sónnettur. Það er mér torskilið mál. Þess
vegna varð ég því ákaflega feginn, er við
stigum út úr bílnum við vallargarðinn á
Geiteyjarströnd, skömmu eftir hádegi, til
að skokka suður í Dimmuborgir. Það var
þó lítil von um, að þeir mundu halda sig
við jörðina rétt á meðan þeir yrðu að taka
hvorn fótinn fram fyrir annan, til þess að
komast úr stað. Erfiðleikarnir gera menn
raunsæja, og stundum fámáluga!
Á Geiteyjarströnd fengum við lítinn
drengsnáða til að fylgja okkur, og segja
okkur til um örnefnin í Borgunum. Kunni
hann frá mörgu að segja um menn og mál-
efni, enda kvaðst hann hafa fylgt flestu
ferðafólki, er til Dimmuborga hefði farið
í sumar. En bágt átti hann með að draga
Jón Þorsteinsson á Amarvatni.
dul á þá skoðun sína, að hér væri ekkert
merkilegt að sjá.
Kirkja er nefnd hraunborg ein sunnar-
lega á borgasvæðinu, og er borg sú af
náttúrunnar hendi sköpuð til víðavangs-
leiksýninga (Friluftsteater). Með ýkja-
litlum tilkostnaði taldist ferðafélögum
mínum til, en þeir þekkja vel leik- og
söngleikahús, að hér gætu setið undir
steinhvelfingu „kirkjunnar“ 400 leikgestir,
og svo hagar til, að gangur, eða rauf er
inn af sillunum innst í borginni og eru af-
hýsi þessi tilvalin búningsherbergi. Væri
vel til fallið að leika hér álfaæfintýri, Jóns-
messunæturleiki, og aðra dulmagnaða og
draumlynda leiklist. Ættu forráðamenn
leiklistarinnar hér ásamt ríkisráðinu að at-
huga, hvort þetta væri ekki framkvæman-
legt. Ekki er ég í vafa um, að slíkt leik-
hús mundi mörgu erlendu ferðafólki finn-
ast mikið til um, — og síðan okkur sjálfum.
Um nónbil berjum við að dyrum að
Garði. Vorum við svangir eftir allt randið
og bollaleggingarnar og fengum okkur vel
sadda af Mývatnssilungi. Blessaður silung-
urinn. Hér sitjum við í baðstofu á heimili
og ættarbóli hinnar þjóðkunnu skáldkonu,
Þuru í Garði, — hún heitir annars Þuríður
Árnadóttir. Gerðum við boð fyrir hana og
kom hún til fundar við okkur. Nokkur
uggur fór um okkur, er Þura gekk í stofu,
því að hún er fasmikil kona og djarfleg.
Snerust fljótt öll vopn í höndum okkar,
því að við höfðum í hyggju að spyrja hana
spjörum úr og fræðast af henni um hana.
En það var hún, sem spurði okkur um allt,
sem við vissum — og meira til. Þó sagðist
hún fremur kvíða fyrir því, en hitt, þegar
lausavísur hennar kæmu út í haust. —
En okkur Gunnari í Isafoid samdist nú svo
til, þegar ég var fyrir sunnan í vor, að
hann gæfi út vísurnar, og við það verður
að standa, sagði Þura. Og svo bætti hún
við: Það ieggst einhvern veginn í mig, að
ekki auki það á skáldhróður minn, að
lausavísur mínar sjáist á prenti. Ég býst
við, að þær séu skástar svona eins og fólk
kann þær, þó að sumir kunni þær öðru vísi
en ég gerði þær. Það er þá bættur skaðinn.
Lengra komst Þura ekki í frásögninni,
því að nú var kallað á hana og sagt, að
úti biði maður, sem vildi fá að tala við
hana. Þar með var Þura rokin á dyr. En er
við komum, endurnærðir og hressir eftir
matinn, út á hlaðvarpann í Garði, sáum við
hvar Reykvíkingur einn, sem margir
þekkja, sat hjá Þuru upp á bæjarhólnum,
og fór vel á með þe!m. Þau höfðu þekkzt
í æsku og hafa kannske verið að rifja upp
og endurbæta gömul æfintýri. Skáldkonur
eru alltaf að lenda í æfintýrum. En „rétt
þegar nálgaðist munnur að munn“ kom
Þura auga á okkur, og kom hún nú á móts
við okkur og fylgdi okkur úr hlaði. Er
bíllinn rann af stað gekk hávaxin, sköru-
leg eldri kona, í bláköflóttum bómullarkjól
með gulbjartan drengjakoll, heim eftir
tröðunum í Garði. Þetta var Þura. Og ein-
hvern veginn vorum við hálfhræddir um,
að nú flögraði út úr höfði hennar ný vísa
. . . Vonandi var það ekki.
Nú ókum við aftur, sömu leið til baka,
út úr þessari sveit, þar sem allir virðast
vera í góðu skapi. Við erum aftur komnir
að Arnarvatni og sjáum nú bæði græna
húsið og gamla bæinn. I þessum gamla
torfbæ býr gamall kvæðaþulur og skáld
og einn sviphreinasti og gáfulegasti maður,
er getur að lxta. Það er Jón Þorsteinsson,
er varð áttræður 22. þ. m. Er hann varð
hálf-áttræður kom út fyrsta og eina
kvæðabókin, sem til er eftir hann. I bók-
inni er smákvæði, sem ég get ekki neitað
mér um að taka með. Það er svona:
Gleði vor er hin rauða rós,
sem rjóðar veikan og bleikan.
og það er hún, sem leiðir í ljós
lífið og ódauðleikann.
Og hvort, sem ég leggst með logandi vín
í laut, eða á hinzta beðinn,
svæfillinn minn og sængin mín
sértu mér, blessuð gleðin!
Suður í mógrárri heiðinni, undan sígandi
þokukögnim sést til Litlu-Strandar. Þar
bjó Þorgils Gjallandi. Hann er dáinn. Og
inn í þokunni leynist ótrúlegur aragrúi af
skáldum, lifandi skáldum, dauðum skáld-
um — og svo öll ófæddu skáldin. S. B.