Vikan - 14.12.1939, Síða 9

Nr. 50, 1939
V IK A N
9
Henry Petersen:
Ttrkncka tarðsteitii
S trætis-píanó nam staðar undir glugg-
anum mínum. Ég bölvaði með sjálf-
um mér og hamraði enn ákafar á rit-
vélina. Það var leikin étude eftir Chopin.
Ég skildi við söguhetjur mínar, þar sem
þær héngu framan í fjallhárri klettasnös.
Næst kom vals eftir Brahms. Og svo
„Sonata Apassionata“.
Ég sá stóran, svartan hatt og niður und-
an honum glettinn munn. Ég sendi stúlk-
una niður með tvo og hálfan shilling, og
maðurinn þakkaði fyrir þessa óvenjulegu
gjöf með því að veifa svarta hattinum með
tignarlegu, en þó hálf hæðnislegu látbragði.
Dálítið ósvífið, hugsaði ég, en þó að
minnsta kosti í samræmi við hæðnisdrætt-
ina í kringum munninn.
Hann tók eitt lag enn. Það var „Tyrk-
neska varðsveitin", eftir Schubert, og hann
lék þetta dillandi, seiðþrungna lag, eins og
hann væri enn heillaður af því. Hann veif-
aði aftur svarta hattinum og hélt svo af
stað. Ég sat eftir og sá, eins og í draum-
sýn, gangandi herfylkingu, flöktandi varð-
elda, heyrði vopnagný og hófaskelli, og
skynjaði grafkyrrð tunglsljóssins, sem
stafaði á sléttuna.
Þetta hafði verið alveg óvænt innrás í
helgidóm þess móðursjúka kattarvæls, sem
þetta Mayfair-stræti vissulega var. En ég
var forviða, því að það hafði vantað eitt-
hvað í áslátt mannsins, það var ekki gott
að segja, hvað það var, aðeins óljós grun-
ur um eitthvert hik öðru hvoru.
Hann kom tvisvar aftur og lék ný lög,
en hann endaði alltaf á „Tyrknesku varð-
sveitinni" eftir Schuþert.
Og svo eitt sinn að áliðnu kvöldi bárust
mjúkir og hljóðir byrjunartónar nætur-
lagsins eftir Chopin inn um gluggann minn.
Klukkan var ellefu. Ég bauð manninum inn
og bar fyrir hann wisky og sóda. Hann
sagðist aldrei bragða wisky, en hvort hann
gæti fengið ögn af konjaki?
— Reynið þetta, Couroisier ’68, sagði ég.
Ég hafði undir eins tekið eftir augunum
— þau voru grá, stór og skær. Það voru
glæsileg augu. Allt látbragð mannsins vakti
forvitni hjá mér. Ég fann, að hann hlaut
að geta sagt óvenjulega sögu.
— Þetta er ákaflega vel gert af yður,
sagði hann um leið og hann setti niður
glasið. Þá sá ég, hvers vegna hann hafði
orðið að gerast götu-hljóðfæraleikari, og
ástæðuna til hins dularfulla hiks í hljóð-
fallinu.
Hann sá á hvað ég horfði og lyfti upp
löngutöng hægri handar. Það vantaði
fremsta köggulinn.
— Ég spilaði svona seint undir glugg-
anum hjá yður, af því að ég þóttist viss
um, að þá munduð þér bjóða mér inn. Viti<5
þér, að ég hefi lesið allar bækurnar yðar?
— Fáið yður meira konjak, sagði ég. —
Mig hefir lengi langað til að hitta yður.
Ég vissi ekki, að það væri nokkur annar
maður í heiminum eins og þér.
— Hver er hann?
— Ég.
Spakmæli mitt var talað fyrir dauf-
um eyrum. Hann horfði hátíðlega á mig,
ef ekki háðslega.
— Má ég segja dálítið? spurði hann.
— Hvað, sem þér viljið.
— Þolið þér gagnrýni?
— Ef hún er skynsamleg og sanngjörn.
Viljið þér sígarettu? Eða viljið þér kann-
ske heldur vindil?
— Vindil, þakka yður fyrir. Um leið og
hann kleip vandlega oddinn af vindlinum,
sagði hann: — Síðustu þrjár bækurnar
hafa ekki jafnazt á við þá fyrstu. Þær
hafa þefað af kjötkötlunum. Þær eru nokk-j
uð íburðarmiklar. Leiðinlegt. Svo flýtti
hann sér að bæta við: — En ég hefi lesið
hina ágætu smásögu yðar í síðasta Even-
ing Chronicle. Þess vegna kom ég hingað.
*
Dularfullur náungi þetta, hugsaði ég, og
svona þægilega hreinskilinn. Hann sá, að
mér hafði geðjazt að honum og brosti um
leið og hann benti á ársgamalt dagblað,
sem lá á skrifborðinu hjá mér.
— Fenguð þér hugmyndina að sögunni
í þessu útlenda blaði?
Ég gat ekki varizt hlátri. — Þér hafið
hitt naglann á höfuðið. Auðvitað hefi ég
breytt einstökum atriðum, en meginþátt-
urinn er eins. Það er saga, sem mig hefir
langað til að skrifa í heilt ár. Satt að
segja var ég all hreykinn af því, hvað vel
mér hafði tekizt að umskapa þetta harm-
sögulega atvik hversdagslífsins.
— Hún er undarlega lík sögunni, sem
mig langar til að segja yður, sagði hann.
— Eruð þér ekki smeikur við það?
spurði ég. — Þér hafið séð hinar óvönd-
uðu aðferðir mínar. Viljið þér, að allur
heimurinn fái að vita það.
— Ég vil, að ein manneskja, aðeins ein
manneskja fái að vita það.
— Má ég þá í staðinn spyrja yður að-
eins einnar spurningar?
— Hvað, sem þér viljið.
— Hvers vegna endið þér alltaf á „Tyrk-
neska varðsveitin“ eftir Schubert?
Ég hafði ekki fyrr sleppt síðasta orðinu,
en ég irðaðist þessarar spurningar. Það
hafði undir eins komið þungur sorgarsvip-
ur í augun. Hann gekk út að glugganum
og sneri baki við mér.
— Ég verð að vara yður við því, aði les-
endum yðar kann að finnast þessi saga mín
einkar hversdagsleg .... Mér er sagt, að
helvíti sé einkar hversdagslegt. . . Hvað ég
heiti ? Hvað kemur það málinu við ? Ég
heiti Bennett.
Ég hrökk við.
— Kannist þér við nafnið?
— Já, auðvitað hefi ég heyrt um yður.
-—- Og hvernig?
■— Nú, auðvitað hefi ég heyrt um yður,
sagði ég brosandi í von um að geta breitt
yfir þetta ósjálfráða viðbragð, sem ég hafði
tekið, þegar ég heyrði nafn hans.
Hann leit hvasst á mig, áður en hann
hóf máls að nýju. — Já, ég lék í hljóm-
listasölum. Ekki í sölum eins og þið Lund-
únabúar eruð vanir. Aðeins einn af minni
spámönnunum, sem ferðast land úr landi
og lifa í þeirri fávísu von að fá einhvern
tíma að spila í Queen’s Hall. Yfirleitt . . .
eymdar líf.
— Og fyrir fjórum árum varð ég svo
ástfanginn. Ég lá vakandi á næturnar,
hræddur við svo mikla hamingju. Moira
var fyrir ofan mig í mannfélaginu. Faðir
minn var læknir og afi minn bóndi. Lang-
afi hennar var hertogi. Ég býst við, að
ég hafi algjörlega kippt undan henni fót-
unum.
Hann sneri sér brosandi við, og ég sá,
hvað bros hans gat verið heillandi.
\ — En þér vitið, hvernig sagt er, að við
r|listamennirnir séum, þegar við erum ást-
fangnir, geystir eins og fellibylur, ómót-
stæðilegir. Moira giftist mér. Fyrstu tvö
árin vann ég eins og ég væri snillingur.
Mig dreymdi jafnvel um að komast til
jafns við Paderewski og Pachmann. — Þér
sjáið, hve ég hefi verið ástfanginn. Moira
var dásamleg. Ég hefði aldrei getað trú-
að, að maður og kona gætu verið svo
hamingjusöm saman. Ég sé, að þér eruð
orðinn mjög alvarlegur. Eða er það með-
aumkun? Já, hver kennir ekki í brjósti um
mann, sem er ástfanginn?
#
— Nei, nei, sagði ég, og gerði örvænt-
ingarfulla tilraun til að stöðva hann. — Ég
vildi heldur —.
— Nei, lofið mér að halda áfram. Ég
þarf svo mjög á hjálp yðar að halda. Gerið
það — lofið mér að halda áfram. Ég verð
að segja yður það.
Ég veit ekki, hvernig mér tókst að stilla
mig. Ég vissi meira úr þessari sögu en
hann sjálfur.
Hann gekk aftur út að glugganum.
— Það var aðeins eitt ágreiningsefni á
milli okkar — bróðir hennar. Meiri eyðslu-
segg hefi ég aldrei þekkt. Hann fékkst við
alls konar heiðarlegt og óheiðarlegt brask,
komst í kynni við samvizkulausa braskara,
sem einskis svífast, þegar peningar eru í
aðra hönd. Þér þekkið þessg náunga —
unglegir og gæddir djöfullegu seiðmagni í
augum kvenfólksins. Ég hefði glaður viljað
vita mág minn í fangelsi — hann átti ekki