Vikan - 14.12.1939, Síða 22

22
V I K A N
Nr. 50, 1939
Gunnar Jónsson frá Fossvöllum var að
lesa í Vikunni og sá sín þar lauslega getið
í: Orð í tíma töluð. Brást hann þá við
æfareiður, kastaði blaðinu frá sér með mik-
illi fyrirlitningu og mælti síðan:
— Það má þó ekki minna vera, en að
þeir hafi andskotans lýgina rétt eftir!
*
Kjarval kom eitt sinn inn á afgreiðslu
dagblaðsins Vísis og hafði meðferðis mynd
eina, er hann kom frá að mála uppi í
Svínahrauni. Reisti hann myndina upp við
afgreiðsluborðið, gekk nokkur skref til
baka og skoðaði hana gaumgæfilega. Segir
hann síðan með nokkurri sigurvissu í rödd-
inni:
— Þetta er annars allra fallegasta
mynd! Ljómandi mynd!
Blaðasöludrengur einn var staddur á af-
greiðslunni. Fannst honum fátt til um lista-
verkið og sagði:
— Þetta er verulega ljót mynd. Ég get
málað miklu betri mynd.
Bregður þá Kjarval aftur hönd fyrir
augu, skoðar málverkið góða stund, eins
og hann væri að meta listgildi þess frá
sem fíestum hhðum, en síðan snýr hann sér
að drengnum og segir:
— Þetta er annars alveg rétt hjá þér,
góði. Þú mátt eiga myndina.
TYRKNESKA VARÐSVEITIN.
Framh. af bls. 10.
— Skemmtuð yður?
— Já, dásamlega vel! Ég heiti ekki
Bennett, og ég hefi aldrei verið giftur. Ég
missti þennan fingurlið í illdeilum við
grískan sjómann í Port Said. Það hittist
svo vel á, að „Tyrkneska varðsveitin" eftir
Schubert er einmitt eftirlætislagið mitt,
og ég hefi aldrei getað komizt áfram, af
því að ég er blóðlatur og óbetranlegur háð-
fugl!
— Fjandinn hafi yður! hrópaði ég.
— Já, ég skil, sagði hann og brosti. —
Ég var of latur til þess að geta orðið leik-
ari. Aðeins einn flækingurinn enn, sem
öðlazt hefir bölvun skopgáfunnar í vöggu-
gjöf. Ég bið yður aðeins að minnast mín
sem slíks. Hann hló.
Það er þessi hlátur, sem ég mun aldrei
gleyma. Hæðnishlátur, sem ekki var beint
að mér, heldur að honum sjálfum.
Atkvæðaseðill.
Próf-forsetakosningin
Fyrir fyrsta forseta hins væntanlega, ís-
lenzka lýðveldis kýs ég:
Vikublaðið VIKAN, Austurstræti 12, Bvik.
Ritsafn
Jóns Trausta.
Útgefandi Guðjón Ó. Guðjónsson.
]V Aeðan Jón Trausti lifði var hann mjög
* umdeildur sem skáld og varð oft fyrir
ósanngjörnum og stundum heimskulegum
árásum. En þjóðin elskaði hann og mat
snild hans. Þótt í bækur hans væri oft og
einatt hnjóðað í blöðum og tímaritum þá
voru þær keyptar og lesnar um land allt,
— lesnar svo rækilega, að þær eru flestar
orðnar sjaldgæfar, sumar ekki til nema í
söfnum og eigu fárra manna. En eftir-
spurnin eftir þeim hefir ávallt verið mikil,
einnig á síðustu árum, enda afar erfitt að
fá þær, þó að gull væri í boði, einkum
„Höllu“ og „Heiðarbýhð". —
Það eru því bókavinum mikil gléðiefni,
að nú hefir verið ráðizt í að gefa út rit
Trausta að nýju í heildarsafni. Er fyrsta
bindi þegar komið á bókamarkaðinn og út-
lit fyrir, að því verði tekið þann veg, að
allt verkið geti fljótlega komið fyrir al-
mennings sjónir. —
Því skal ekki neitað, að ýmislegt má að
skáldskap Jóns Trausta finna. Hann var á
stundum nokkuð hroðvirkur, oft illa vand-
að til máls og stíls. Sálfræðileg rannsökun
lét honum ekki sem bezt og uppbygging
sagnanna er víða ábótavant. En hann hafði
geisimikla frásagnargáfu, og margar af
mannlýsingum hans eru lifandi og sann-
færandi. Yfirleitt er það höfuðkostur
Trausta, að sögur hans eru fylltar lifandi
lífi, sem hrífur lesandann og lætur hann
sjá og finna það, er skáldið ætlast til, og
má það kallast eitt mikilvægasta atriði í
öllum skáldskap. Sá, sem einu sinni les
beztu verk þessa höfundar, gleymir þeim
ekki. Lesandanum finnst hann hafa þekkt
persónumar, og tekið virkan þátt í lífi
þeirra, þær verða vinir hans og kunningj-
ar. Halla, í „Heiðarbýlinu“, hreppstjórinn,
Setta í Bollagörðum og maðurinn hennar,
hreppstjórafrúin, sjóhetjan, í „Þegar ég
var á freygátunni, Ólafur gamli, Fúsi og
Gunna í „Holti og Skál“, — og fjölda-
margar aðrar persónur þessa mikilvirka
höfundar, verða lesendum bókanna
ógleymanlegar.
Jón Trausti hefir nú legið svo lengi í gröf
sinni, að hægt myndi vera að meta hann
öfundar- og illgirnislaust, og skipa honum
þann sess, er hann á skilið í bókmenntum
vomm. Er ekki að efa, að þessi nýja út-
gáfa af ritum hans mun ná miklum vin-
sældum, og tryggja nafni skáldsins líf um
langan aldur í hug og hjarta þjóðarinnar.
. Kristmann Gudmundsson.
28. krossgáta
Vikunnar.
— 11. Otvarpsstöð. — 16. Farg. — 19. Manns-
nafn. — 22. Tíndi. — 23. Líffæri. — 24. Komið á
prenti. — 25. Mannsnafn. — 28. Tiðar. — 30. 1
fjallahring Rvíkur. — 32. Afkvæmi. — 37.
Ókeypis. — 39. Mælir. — 47. Arðrán. — 48.
Anddyri. — 49. Stytt mannsnafn. — 50. Óskar. —
52. Léttilega. — 53. Sáðlönd. 58. Vindur. — 59.
Sýki. — 60. = 25 lóðrétt. — 62. Anga. — 68.
Gælunafn. — 70. Tré. — 74. Likamshluti. — 77.
Tveir eins. — 78. Tveir eins. — 79. Tveir sam-
stæðir í stafrófinu. — 81. Ljóð.
Lóðrétt:
1. Sem allt byggist á. — 2. Upphrópun. — 3.
öruggara. — 4. Dvergur. -— 5. Frumefnistákn. —
6. Nudd. — 7. Einkennisbókstafir. — 8. Aldurs-
skeiðið. — 9. Orsakar frostið. — 10. Greinisending.
Lárétt:
2. Móttakari. — 12. Ósoðin. — 13. Utan
— 14. — heitur. — 15. Forsetning. — 17.
Hita. — 18. Líkamshluti. — 19. Tvö stutt
sérhljóð. — 20. Frumefnistákn. — 21. Svert.
— 24. Þráður. ■— 26. Tveir eins. — 27.
Frumdrættir. — 29. Bætir við. — 31. Alls-
laust. — 33. Aðgæta. — 34. Vatt. — 35.
Höfðingjasleikja (útlent). — 36. Það sem
erft er (þolf.). — 38. — brennivín, fimmtiu,
helvíti. — 39. Þráður. — 40. Sjaldgæfur. —
41. Rödd. — 42. Mannsnafn. — 43. Ull. —
44. Ábætir. — 45. Fisk. — 46. Persónufor-
nafn. — 47. Títt. — 49. Litur, kvk. — 51.
Fæða. — 54. Smábýli. — 55. Málmur. —
56. Berst. — 57. Sáðland. — 59. Kvenm,-
nafn. — 61. Blómabúð. — 63. Músadrykkj-
ar. — 64. Frískar. — 65. Svalt. — 66. Tveir
eins. -— 67. Beitu. — 69. Fjala. — 71. Dýramál.
— 72. Tveir eins. — 73. Ull. — 75. Samtenging. —
76. Forsetning. — 77. Dugnað. — 78. Efni. — 80.
Lyfjamerki. -— 82. Bragarháttur.
1