Vikan - 22.07.1943, Blaðsíða 3

VIKAN, nr. 29, 1943
3
Beethoven —
tónskáldið mikla
Beethoven er fæddur 16. desem-
ber 1770 í Bonn, skammt frá
Köln, í fátæklegu umhverfi.
Ætt hans var flæmsk, faðir hans
var tenórsöngvari, en var óreglu-
maður. Móðir hans var af fátæku
fólki komin, dóttir matreiðslu-
manns.
Strax í æsku varð Beethoven fyr-
ir kala veraldarinnar; hann þekkti
ekki kærleika fjölskyldulífsins. En
snemma bar á tónlistargáfu hans,
og vildi faðir hans nota sér hana
sem féþúfu, með því að halda sýn-
ingar á honum sem undrabarni. Frá
því að Beethoven var á fimmta ári,
lét faðir hans hann sitja við píanóið
eða fiðluna svo dögum skipti, og
gekk þannig fram af honum. Það
munaði minnstu, að hann kæmi inn
hjá Beethoven viðbjóði á tónlistinni,
sem sést bezt af því, að það varð
að neyða hann til þess að hef ja tón-
listarnám. Allt þetta mótlæti mark-
aði djúp spor í æsku Beethovens.
Þegar Beethoven var ellefu ára
lék hann fyrst í hljómsveit í leik-
húsi; og tveimur árum síðar varð
hann organleikari.
Þegar Beethoven var 17 ára misti
hann móður sína, sem hann unni
mjög. Það var tæring, sem leiddi
hana til dauða. Beethoven var mjög
kvíðafullur um að hann gengi með
sömu veiki, hann var oft þjáður, og
jók það þunglyndi hans að mun.
Eftir þetta varð hann að hafa
stjórn heimilisins á hendi, og sjá
um uppeldi tveggja yngri bræðra
sinna. Þetta leiddi til þess að hann
'varð að segja stöðu sinni lausri við
leikhúsið, og féll honum það afar
þungt. I mótlæti sínu átti Beethoven
þó ávallt athvarf hjá Breuningfjöl-
skyldunni í Bonn, og mat hann líka
vinsemd hennar alla tíð upp frá því.
Æskuvinkonu sinni Eleonoru Breu-
ning, kenndi hann tónlist. Hún var
tveimur árum yngri en Beethoven,
og féll vel á með þeim, en síðar
giftist hún dr. Wegeler, sem vargóð-
ur vinur Beethovens, og ríkti með
þeim vinátta til æfiloka.
Þó æskudagar Beethovens í Bonn
væru þyrnum stráðir, hélt hann þó
ávallt tryggð við æskustöðvarnar.
Beethoven var útskrifaður stú-
dent í háskólanum í Bonn 14. maí
1789, og fluttist alfarinn frá fæð-
ingarbæ sínum í nóvember 1792, þá
var ferð hans heitið til Vínar, sem
um þær mundir var aðal aðsetur
þýzkrar tónlistar. Um það leyti
braust stjórnarbyltingin mikla út,
og mætti hann á leið sinni prúss-
neska hernum, sem hélt á móti
Frökkum. Og 1796 og 1797 samdi
hann lög við hersöngva Triedbergs:
Brottfararljóð og ættjarðarkvæðið:
„Við erum hin mikla þýzka þjóð.“
Beethoven árið 1821.
Steinprentuð mynd
eftir málverki Jós.
Stielers. — Beethoven
þótti þessi mynd mjög'
góð og sendi Wegel-
er hana árið 1827, rétt
fyrir dauða simi.
Beethoven árið 1802.
Koparstunga Scheffners eftir teikningu G. Stainhausers.
Eftir 1798 kynntist Beethoven mörgum Frökkum,
úr frönsku sendisveitinni í Vín, þar á meðal Bernadotte
hershöfðingja. Við þetta jukust lýðræðishugsjónir
hans, sem efldust þó enn meir eftir sem á æfi hans
leið.
Á árunum 1796 til 1800 byrja þrautir hans fyrir
alvöru, þá fer hann að þjást af eyrnasjúkdómi, hann
hafði suðu fyrir eyrum, sem skildi ekki við hann hvorki
dag né nótt. Þá varð hann og magaveikur. Hann reyndi
að dylja heyrnardeyfu sína fyrir fólki í mörg ár, en
árið 1801 getur hann það ekki lengur. Fyrstum manna
Framhald á bls. 7.
Dánargríma Beethov-
ens, tekin hinn 28.
marz 1827.